در این فضا زنان جزو اقشار درجه دوم قرار دارند و حضور آنان در سطح اجتماع به‌شدت محدود است؛ هرچند در سال‌های گذشته و پس از سقوط طالبان در این کشور شرایط زنان رو به بهبود رفت و حتی شاهد تغییرات قابل‌توجهی در این سطح بودیم. زنان در سال‌های اخیر توانستند وارد سیستم اداری و دولتی این کشور شوند و جایگاه خود را در مدت زمان کوتاهی پررنگ کنند.

این رشد و ارتقای شناخت زنان نسبت به جایگاه خود حتی در میان زنان بیسواد یا کم‌سواد نیز به چشم می‌خورد؛ کما اینکه در این سال‌ها بارها با زنان افغانستانی مهاجری روبه‌رو شده‌ام که با آنکه سواد و تحصیلات ندارند، با حداقل حقوق خود آشنایی پیدا کرده‌اند؛ بنابراین می‌توان اینطور اذعان کرد که اوضاع زنان حتی در دورافتاده‌ترین شرایط نیز رو به بهبود می‌رفت.

گفتنی است امکان فعالیت آزاد برای رسانه‌ها در کشور افغانستان طی نزدیک ۲۰ سال گذشته، در بهبود جایگاه زنان به‌شدت موثر بوده است. در واقع فرصتی برای شنیده شدن صدای زنان فراهم آمده است.

در این میان برخی معتقدند قدرت گرفتن مجدد طالبان شاید به‌منزله زنگ خطری جدی برای از دست رفتن دستاوردهای زنان و فعالان حقوق زن در طول نزدیک ۲۰ سال گذشته تلقی شود.

در ولایت‌هایی همچون بغلان، تخار، کندز و سایر ایالت‌های شمال افغانستان که چند روزی از سقوط آنها می‌گذرد، بیانه‌هایی منتشر شده‌ مبنی بر اینکه زنان و دختران اگر هم می‌خواهند بعد از این آموزش ببینند باید درس اسلامی (شریعت اسلامی) بخوانند.

در همین حال زنان حق ندارند بدون مرد محرم از خانه خارج شوند؛ به‌علاوه آنکه زنان باید با پوشش تعیین‌شده ازسوی طالبان یعنی برقع از خانه خارج شوند.

یعنی زنان افغانستانی که در این ۲۰ سال توانسته بودند جایگاه سیاسی مطلوبی را از آن خود کنند یا فعالیت مدنی را بر عهده بگیرند، در این دوران با تغییر رویکرد مواجه شده‌اند.

حال این سوال مطرح می‌شود که چرا جامعه جهانی آن‌طور که باید نسبت به این موضوع واکنش نشان نداده و چه کاری از ما بر می‌آید؟

در موقعیت کنونی دغدغه‌مندان افغانستان به‌دنبال آن هستند که با بازگو کردن وقایع، زمینه شناخت جامعه جهانی نسبت به شرایط را فراهم کنند و امکان جلب حمایت و همدلی مردم از سراسر جهان به این نقطه را به‌وجود آورند.

در موارد متعددی شاهدیم که بسیاری این سوال را مطرح می‌کنند که چطور کشوری با ۳۸ میلیون نفر جمعیت، چنین راحت سقوط کرد؟

در این میان ارتشی‌ها کجایند و چرا هیچ اقدامی برای مقابله با طالبان ترتیب ندادند؟

جواب این سوال این است که مردم افغانستان نیز گمان نمی‌کردند باوجود ارتش، ولایت‌های بزرگی همچون هرات و کابل تنها ظرف چند ساعت سقوط کنند.

برخی معتقدند در موقعیت کنونی بسیاری از فرمانداران، والی‌های ولایت‌های افغانستان و دولتمردان این کشور، ولایت‌های مختلف را به‌راحتی تحویل داده‌اند. سرکوب‌های متمادی ارتش توسط دولت نیز این مسیر را تسهیل کرده و امکان هر نوع مقاومتی را از میان برده است.

در چنین روزهایی، شاهد سکوت خبری ازسوی رسانه‌های این کشور هستیم.

فعالیت ۶۰ رسانه فعال در افغانستان، این روزها متوقف شده و بسیاری از خبرنگاران که اغلب آنان هم زنان هستند ناچار شده‌اند از کار خود استعفا بدهند.

توجه به این نکته ضروری به‌نظر می‌رسد که شرایط امروز افغانستان تنها به این کشور مربوط نیست. در حالت کلی تغییر و امنیت و ناامنی در هز کشوری بر کشورهای هم‌مرز تاثیرگذار است؛ بنابراین باید فکری با نگاهی واقع‌بینانه نسبت به شرایط روز کرد.

مژگان نظری- تسهیل‌گر حوزه زنان و کودکان افغانستانی