دست بورس به سقف ۹۹ می‌رسد؟
هفته گذشته در مجلس شاهد در گرفتن بحث‌هایی بودیم که یکی از مهم‌ترین بخش‌های آن مربوط به نحوه مدیریت سازمان بورس و رگولاتوری بازار سهام بود که با واکنش‌های متفاوتی از سوی کارشناسان و فعالان این حوزه نیز مواجه شد.
از جمله اظهاراتی که از سوی نمایندگان مجلس و یکی از گزینه‌های پیشنهادی برای تصدی سمتی در تیم اقتصادی مطرح شد نیز ناظر بر بازگشت دوباره شاخص به سقف قبلی بورس در سال۹۹ بود که موجبات تعجب بسیاری از فعالان بورس تهران را فراهم آورد. هرچند بسیاری از کارشناسان معتقدند امکان بازگشت بورس به روزهای شیرین تیر و خرداد ۹۹ کم نیست اما این امر پیش‌نیازهایی دارد که از آن جمله می‌توان به اجتناب دولت از مداخله در امور بازار، لغو قیمت‌گذاری دستوری، بهبود فضای کسب‌وکار، پذیرش FATF باهدف کاستن از هزینه‌های تولید و... اشاره کرد.
اما تا همین‌جا از بین سطور برنامه‌های ارائه‌شده از سوی وزرای پیشنهادی به مجلس می‌توان گفت تحقق مواردی از جمله پذیرش FATF ، دخالت نکردن دولت در بازار سهام، آزادسازی نرخ ارز و... منتفی است. حال سؤال کارشناسان این است که در صورت اجرای همه موارد اعلام‌شده در برنامه‌های تیم اقتصادی ابراهیم رئیسی، چگونه می‌توان انتظار داشت بورس رونق گرفته و بار دیگر سقف ۲ میلیون واحدی را بشکند؟ البته عده‌ای معتقدند به‌دلیل چشم‌انداز تورمی که برای نیمه دوم سال و به‌ویژه زمستان وجود دارد می‌توان انتظار داشت بازار سهام نیز رشد خوبی را حداقل به صورت مقطعی تجربه کند اما به صورت طبیعی امکان میسر شدن رشد سازنده و از روی بهبود اوضاع اقتصادی کشور بسیار کمتر از آن چیزی است که نمایندگان و گزینه‌های پیشنهادی رئیس دولت در صحن مجلس مدعی می‌شدند.
هرگونه دخالتی در بازار مذموم است
مهدی سوری، کارشناس و مدرس بازارهای مالی با اشاره به عوامل بیرونی موثر بر بازار به صمت گفت: بازار می‌تواند سقف قبلی را بار دیگر ببیند اما پارامترهای نامشخصی در بازار وجود دارد که باعث می‌شود نتوانیم با قطعیت نسبت به آینده بازار اظهارنظر کنیم.
وی در ادامه افزود: برای مثال یکی از پارامترها این است که دولت از بازار سرمایه تامین مالی نکند، مشابه این مورد چندین پارامتر دیگر نیز وجود دارد که اگر محقق نشوند نمی‌توان انتظار رشد شاخص تا حد ۲ میلیون واحد را داشت.
پارامترهای نامشخص
سوری با اشاره به امکان‌پذیر بودن رشد شارپی بازار در امسال عنوان کرد: اگر حذف قیمت‌گذاری دستوری، دخالت نکردن دولت در بازار، تامین مالی نکردن دولت از بازار و... اتفاق نیفتد، قطعا شاخص می‌تواند به سطحی که در سال ۹۹ به ثبت رساند بازگردد. اما به دلایلی مانند کسری بودجه سنگینی که دولت با آن مواجه خواهد شد، امکان محقق شدن این موارد کم است.
این کارشناس اقتصاد ادامه داد: فضای عمومی اقتصاد و ورشکستگی بنگاه‌های کوچک می‌تواند اثر تورمی بسیار شدیدی در سال‌های آینده داشته باشد که تاثیر مستقیمی روی بازار سهام نیز خواهد داشت، زیرا رشد تورمی برای بازار قابل پیش‌بینی است البته در کوتاه‌مدت ممکن است به بازار آسیب‌های وارد کند اما همان‌طور که گفته شد در سال‌های آینده بار دیگر شاهد اوج‌گیری شاخص کل بورس خواهیم بود.
یک نگاه ترسناک
این مدرس سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی با مخرب دانستن هرگونه دخالت دولت‌ها در بازار سهام به صمت گفت: اما این نگاه که دولت، سازمان بورس یا مجلس یا هر نهاد دیگری باید کاری کند که بازار رشد کند کاملا اشتباه و حتی ترسناک است. مشخصه یک بورس خوب و پویا، رشد شاخص کل نیست، بلکه هر وقت حال یک اقتصاد خوب باشد بورس نیز از پویایی لازم برخوردار خواهد بود، از همین‌رو وظیفه دولت و سایر نهادها این است که فضا را برای پویایی اقتصاد فراهم کنند، وگرنه نیازی به دستکاری بازار باهدف رشد شاخص کل وجود ندارد.
این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: اگر اقتصاد رونق بگیرد، بدون هیچ‌گونه دخالتی از سوی دولت بورس هم در شرایطی که به حال خود واگذاشته شود، رشد بسیار خوب و منطقی را تجربه خواهد کرد در غیر این صورت، افزایش سطح شاخص که به‌دنبال دخالت دولت‌ها ایجادشده پس از اندک زمانی، بار دیگر مسیر برعکس را طی می‌کند.
وی افزود: از سویی هم نباید استقلال بورس نقض شود، به‌عبارتی کسی نباید در بازار سهام مالکیت را زیرپا بگذارد یعنی هیچ‌کس حق ندارد، سهامدار حقیقی یا حقوقی را مجبور به خرید یا فروش کند.
ابزارهای من‌درآوردی
سوری در پایان ضمن اشاره به اشتباه بودن اجرای طرح‌هایی مانند سهام عدالت خاطرنشان کرد: از همه مهم‌تر این است که دولت‌ها ابزارهای غیرمرسوم و من‌درآوردی را وارد بازار نکنند. برای مثال در حال‌حاضر شنیده می‌شود که بار دیگر بحث جاماندگان سهام عدالت را مطرح می‌کنند در حالی‌که این طرح بسیار مخرب و زیانبار است.
سال گذشته نیز این موضوع مطرح شد که ابزار سهام عدالت از ابتدا اشتباه بوده و نباید ادامه داده شود. وقتی می‌گوییم دخالت در بازار سرمایه مذموم است، طبیعتا اجرای برنامه‌ای مانند سهام عدالت را نیز شامل می‌شود، زیرا این طرح مصداق بارز دخالت در بورس است. به‌طور کلی نه‌تنها این طرح می‌تواند خسارات زیادی را به بازار وارد کند، بلکه ادامه آن با عنوان جاماندگان سهام عدالت می‌تواند کار را خراب‌تر از قبل کند.
رشد شارپی در راه است اگر...
امید پورمحمود، کارشناس و تحلیلگر بازار سهام با اشاره به نوسانات نرخ دلار به صمت گفت: با اطمینان می‌توان گفت یک جهش قیمتی قابل‌توجه در بازار دلار خواهیم داشت که می‌تواند منجر به رشد شاخص بورس در ماه‌های پیش‌رو و منتهی با پایان سال ۱۴۰۰ شود.
وی در ادامه افزود: البته اگر در بازار ارز دخالتی انجام نشود می‌تواند انتظار داشت بازار سهام نیز رشد کند، زیرا زمزمه‌هایی مبنی بر کنترل یا تثبیت نرخ دلار از سوی برخی از دولتی‌ها به گوش می‌رسد که اگر محقق شود معادلات بورس نیز تغییر خواهد کرد اما اگر چنین دخالتی انجام نشود می‌توان انتظار داشت که بازار رشد خوبی را در نیمه دوم سال تجربه کند. پورمحمود با اشاره به زیانده بودن سهم‌های کوچک عنوان کرد: بازار تا پایان سال در بخش سهم‌های شاخص‌ساز نوساناتی را شاهد خواهد بود اما اگر همان پیش‌شرط محقق شود و دولت برای مهار نرخ ارز اقدامی نکند سهم‌های کوچک‌تر نیز از ضرر خارج می‌شوند و شرایط به‌مراتب بهتری را خواهند داشت.
حقیقی‌ها چرا می‌فروشند؟
این کارشناس بازار سرمایه به‌دلیل فروش سهامداران حقیقی اشاره‌کرد و به صمت گفت: باوجود رشد بسیار خوبی که شاخص در دو ماه اخیر داشته، شاهد خروج پول حقیقی از بازار هستیم، دلیل آن هم ترس نو سهامداران از آینده بازار است، بسیاری از افرادی که به‌تازگی و در سال ۹۹ وارد بازار شده بودند مترصد بازگشت شاخص به محدوده بالای یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحد بودند تا همان پولی که وارد بازار کرده بودند را برداشته بورس را ترک کنند. این تحلیلگر بورس ضمن یادآوری اظهارات وزیر پیشین اقتصاد در سال ۹۹ بیان کرد: یادمان نرود سال گذشته دولت اعلام کرد محدوده یک میلیون و ۶۰۰ هزار کف اصلاحی شاخص است و ما با ریزش بیش از این مواجه نخواهیم شد؛ از همین‌رو بسیاری از تازه‌واردان شروع به خرید کردند اما همان‌طور که می‌دانیم بازار ریخت و این دسته از فعالان تازه‌کار بازار سهام وارد ضرر شدند.
خروج این عده در این برهه از زمان کاملا طبیعی است و نمی‌توان آنها را شماتت کرد، البته برخی هم فقط باهدف‌گذاری کوتاه‌مدت وارد بورس شده بودند و اصلا قرار نبوده که در بازار سرمایه ماندگار شوند، حالا که بازار وارد یک حاشیه امن شده ترجیح داده‌اند سرمایه خود را از بازار خارج کنند.
پورمحمود در پایان خاطرنشان کرد: اما آنچه پیش‌بینی می‌شود رشد خوب بازار و حتی دیدن دوباره سقف ۲ میلیون واحدی شاخص کل است که می‌تواند در ماه‌های آینده رخ دهد، البته نباید از چشم‌انداز تورمی هم غافل شد، چراکه دولت با کسری سنگینی مواجه است و با توجه به مواضع سیاسی و دیپلماتیک وزرای پیشنهادی دولت به نظر می‌رسد گزینه‌های زیادی برای جبران کسری نخواهد داشت؛ از همین‌رو کنترل تورم در ماه‌های آینده کمی سخت باشد.
سخن پایانی...
هرچند نظر اغلب کارشناسان بازار سهام نسبت به امکان رشد شارپی شاخص کل در ماه‌های آینده مثبت است اما غالبا نسبت به اظهارات اعضای کابینه پیشنهادی دولت سیزدهم و برخی از نمایندگان مجلس ابراز نگرانی می‌کنند، زیرا معتقدند این نوع نگاه نسبت به بازار به‌معنای مداخله‌جویی تیم اقتصادی در حوزه‌های مختلف اقتصادی اعم از بورس اوراق بهادار است که می‌تواند به ضرر بازار سرمایه تمام شود.
باید توجه داشت که نگاه غالب نسبت به بورس مخالف رشد یا سقوط دستوری از طریق دخالت دولت‌ها برای تشکیل صف‌های فروش یا خرید است. در واقع کسی از دولت‌ها انتظار افزایش دادن شاخص کل را ندارد، بلکه وظیفه دولت‌ها (به‌ویژه وزارت اقتصاد) ایجاد فضای مناسب برای فعالیت‌های اقتصادی است که می‌تواند به تقویت تولید منتهی شود، این فرآیند نیز در نهایت به رشد طبیعی و موثر بازار سهام ختم می‌شود.
از سویی هم، برخی کارشناسان گمان می‌کنند رشدی که در دو ماه اخیر شاخص کل بورس تهران تجربه کرده مشکوک است، زیرا اتفاق خاصی در اقتصاد رخ نداده که بورس با اثرپذیری از آن روند رو به رشد را در پیش گرفته باشد، از همین‌رو برخی ظن مداخله عناصر نزدیک به دولت سیزدهم با هدف افزایش شاخص کل را دارند تا جو مثبتی نسبت به روی کار آمدن این دولت در بین اذهان عموم ایجاد شود. اگر چنین مفروضاتی ریشه در واقعیت داشته باشند می‌توان گفت که نگرانی‌های کارشناسان نسبت به آینده بازار بجا و منطقی است، زیرا تجربه نشان داده هرگونه نوسان ناشی از دخالت دولت‌ها در بورس می‌تواند بازار را وارد فاز جدیدی از بحران کند که نتیجه‌ای غیر از وخیم‌تر شدن اوضاع نخواهد داشت.
