تخم شربتی، دانه‌های گیاه ریحان است که به ریحان بزرگ یا خار مریم سنت جوزف نیز معروف است. تخم شربتی که با نام علمی Ocimum basilicum شناخته می‌شود، یکی از معروف‌ترین گیاهان دارویی جهان است و در غذاهای متعددی در سراسر جهان استفاده می‌شود. برخی از مواد فعال در تخم شربتی عبارت‌اند از فیبر رژیمی، آهن، پروتئین، فیتوکمیکال‌ها، ترکیبات پلی فنلی، اورینتین، ویسنتین و سایر آنتی‌اکسیدان‌های قوی.

مانند دانه‌های چیا، تخم شربتی نیز وقتی در آب خیسانده می‌شود، بافت ژلاتینی به خود می‌گیرد. بسیاری از کشورهای آسیایی از تخم شربتی برای غلیظ کردن نوشیدنی‌ها و به‌عنوان یک مکمل سلامتی استفاده می‌کنند.

دانه‌های تخم شربتی در صورت خشک‌شدن کاملاً سیاه و به شکل اشک و تقریباً به‌اندازه دانه‌های چیا هستند. فواید بالقوه تخم شربتی برای سلامتی باعث افزایش محبوبیت آن‌ شده است.

در ادامه به بیان خواص تخم شربتی به‌صورت مفصل می‌پردازیم.

تخم شربتی منبع عالی مواد معدنی

بر اساس برچسب‌های تغذیه‌ای محصولات ایالات متحده، 1 قاشق غذاخوری (13 گرم) تخم شربتی 15 درصد از مصرف روزانه مرجع برای کلسیم و 10 درصد از منیزیم و آهن را تأمین می‌کند. کلسیم و منیزیم برای سلامت استخوان‌ها و عملکرد ماهیچه‌ها ضروری هستند، درحالی‌که آهن برای تولید گلبول‌های قرمز خون حیاتی است.

بسیاری از افراد از طریق رژیم غذایی کلسیم و منیزیم کافی دریافت نمی‌کنند. خوردن تخم شربتی می‌تواند به شما کمک کند به نیاز روزانه خود به این مواد مغذی دست پیدا کنید. بعلاوه، تخم شربتی می‌تواند منبع مهمی از آهن و کلسیم برای افرادی باشد که گوشت یا محصولات لبنی مصرف نمی‌کنند.

تخم شربتی قوام‌دهنده و تثبیت‌کننده بدون طعم

صمغ فیبری و غنی از پکتین حاصل از تخم شربتی می‌تواند یک عنصر ارزشمند در صنایع غذایی باشد، زیرا بی‌طعم است و می‌تواند به غلیظ شدن و تثبیت مخلوط‌ها کمک کند.

تخم شربتی سرشار از ترکیبات گیاهی

تخم شربتی سرشار از ترکیبات گیاهی از جمله فلاونوئیدها و سایر پلی فنول‌ها هستند. فلاونوئیدها آنتی‌اکسیدان هستند، به این معنی که از سلول‌های بدن در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کنند.

تخم شربتی تشکیل‌دهنده نوشیدنی‌های مفرح و فیبری

تخم شربتی از دیرباز در نوشیدنی‌ها در هند و آسیای جنوب شرقی استفاده می‌شده است. یک نوشیدنی سرد محبوب در هند فالوده است که با تخم شربتی، شربت با طعم گل رز و شیر تهیه می‌شود. علاوه بر این، تعدادی از تولیدکنندگان مواد غذایی در ایالات متحده و اروپا اکنون نوشیدنی‌های بطری ساخته شده با تخم شربتی را به فروش می‌رسانند.

خواص تخم شربتی برای دستگاه گوارش

مانند دانه‌های چیا، دانه‌های تخم شربتی نیز متورم می‌شوند تا یک‌لایه بیرونی ژلاتینی تشکیل دهند. این مو سیلاژ به خط لوله گوارش شما کمک می‌کند، آن را تسکین می‌دهد و به دلیل داشتن فیبر به هضم غذا کمک می‌کند. آن‌ها برای درمان مشکلات مربوط به حرکات روده مانند یبوست، اسهال یا اسهال خونی استفاده شده‌اند. همچنین اعتقاد بر این است که آن‌ها دارای خواص ادرارآوری نیز هستند. روغن دانه تخم شربتی همچنین دارای اثر ضد‌التهابی است که آن را به یک درمان خوب برای افراد مبتلا به زخم معده تبدیل می‌کند.

خواص تخم شربتی برای لاغری

تخم شربتی دانه‌ای کم کالری است که دارای مواد مغذی زیادی از جمله پروتئین، فیبر، ویتامین‌ها و حتی اسیدهای چرب امگا 3 است. تخم شربتی معمولاً به‌عنوان یک سرکوب‌کننده اشتها در نظر گرفته می‌شود و ممکن است به کاهش وزن کمک کند. دانه‌های تخم شربتی با داشتن سطوح بالای فیبر غذایی محلول، می‌توانند تخلیه معده را به تأخیر بیندازند و احساس سیری را افزایش دهند.

خوردن دانه‌های تخم شربتی به‌عنوان بخشی از یک میان وعده سالم یا به‌عنوان بخشی از وعده غذایی می‌تواند شما را سیر نگه دارد و احتمال نادیده‌گرفتن یک برنامه غذایی سالم را کاهش دهد. بااین‌حال، باید بدانید که این دانه‌ها حاوی مقداری کالری هستند. همچنین، قراردادن آنها در رژیم غذایی به این معنی نیست که می‌توانید هر چیزی را که میل به خوردن دارید مصرف کنید. شما باید از آن‌ها به‌عنوان ابزاری برای کمک به‌تناسب اندام خود، همراه با ورزش و رژیم غذایی سالم استفاده کنید.

خواص تخم شربتی برای رفع تشنگی

در بسیاری از کشورهای آسیایی، تخم شربتی به دلیل اثرات خنک‌کنندگی بر بدن مشهور است، زیرا می‌تواند به حفظ دمای سرد نوشیدنی‌ها کمک کنند و اساساً معده را تسکین دهند. درحالی‌که این یک مزیت مبهم و تا حدودی خودسرانه برای سلامتی است، این دانه‌ها به طور عمومی توسط افرادی که از تب و سایر بیماری‌های التهابی رنج می‌برند، مصرف می‌شود، جایی که به نظر می‌رسد این اثر خنک‌کنندگی بارزتر است.

خواص تخم شربتی برای درمان سرماخوردگی

متخصصان طب گیاهی ایرانی قرن‌هاست که از تخم شربتی برای درمان همه چیز از سرماخوردگی و سرفه گرفته تا آسم استفاده می‌کنند. گفته می‌شود که دانه‌های تخم شربتی دارای اثر ضد اسپاسم هستند که برای درمان این بیماری‌ها مفید است. همچنین تب بر است و در صورت داشتن تب می‌تواند به کاهش تب کمک کند.

خواص تخم شربتی برای پیشگیری از بیماری‌ها

تخم شربتی حاوی سطوح بالایی از اسید لینولئیک، اسید لینولنیک و سایر اسیدهای چرب مفید هستند. اعتقاد بر این است که فعالیت آنتی‌اکسیدانی تا حدی به فعالیت پیشگیری‌کننده شیمیایی دانه‌ها کمک می‌کند. یک مطالعه حیوانی نشان داد که وقتی روغن دانه Ocimum sanctum به موش‌هایی که تومور داشتند داده شد، میزان بقای آن‌ها را بهبود بخشید. همچنین به تأخیر در بروز تومور در موش‌ها کمک کرد.

خواص تخم شربتی برای بینایی

باتوجه‌به مقدار قابل‌توجهی از ویتامین A، تخم شربتی برای افرادی که بینایی ضعیفی دارند یا افرادی که سطح بالایی از استرس اکسیداتیو دارند توصیه می‌شود. ویتامین A به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی در شبکیه چشم عمل می‌کند و از ایجاد آب مروارید جلوگیری و ظهور دژنراسیون ماکولا را کند می‌کند.

بیشتر بخوانید: چند روش خانگی برای درمان حالت تهوع

خواص تخم شربتی برای التهاب

تخم شربتی دارای خواص ضد‌التهابی است که می‌تواند به تورم و التهاب مرتبط کمک کند. آیورودا به استفاده از تخم شربتی برای کاهش تورم آرتروز معروف است. مطالعات حیوانی تأیید کرده‌اند که این دانه‌ها اثر ضدالتهابی دارند که می‌تواند به درمان اسهال ناشی از روغن کرچک به دلیل اثر مهاری آن بر مسیرهای التهابی در بدن کمک کند.

خواص تخم شربتی برای تسکین درد

وقتی صحبت از بیماری‌هایی مانند آرتریت، نقرس، سردرد و سندرم روده تحریک‌پذیر می‌شود، تخم شربتی به کاهش شدت این دوره‌ها و تسکین سریع درد کمک می‌کند. با جلوگیری از انتشار ترکیبات پیش التهابی و سایتوکین‌ها، مواد فعال موجود در این دانه‌ها در بسیاری از بیماری‌های رایج نقش فعالی دارند. مطالعه‌ای که در مجله تحقیقات و گزارش‌های استخوان منتشر شده است نشان می‌دهد که بتاکاریوفیلن (ترکیبی که در تخم شربتی وجود دارد) به دلیل خواص ضدالتهابی آن، فعالیت ضد آرتروز برجسته‌ای دارد.

خواص تخم شربتی برای کاهش کلسترول

مطالعات نشان داده‌اند که تخم شربتی شیرین مستقیماً با کاهش سطح LDL یا کلسترول بد مرتبط است که به معنای کاهش خطر تصلب شرایین و رسوب پلاک در شریان‌ها و رگ‌های خونی است. همچنین فشار بر قلب را کاهش و احتمال حمله قلبی و سکته را کاهش می‌دهد. اثر کاهش‌دهنده کلسترول تخم شربتی ممکن است به فیبر محلول موجود در آن‌ها مربوط باشد که به بدن کمک می‌کند تا کلسترول را ببندد و از بین ببرد.

خواص تخم شربتی برای بهبود سلامت قلب و عروق و درمان فشارخون بالا

همان‌طور که بیان شد فعالیت ضد هیپرلیپیدمیک تخم شربتی می‌تواند به کسانی که مشکلات کلسترول دارند کمک کند. آن‌ها همچنین توسط آیورودا برای درمان فشارخون بالا استفاده می‌شود. یک مطالعه این عملکرد روغن دانه را با تجویز آن بر روی موش‌هایی که رژیم غذایی پرچرب دریافت کرده بودند، آزمایش کرد. این روغن به طور قابل‌توجهی سطوح بالای چربی در بدن را کاهش داد. محققان توضیح می‌دهند که این در درجه اول به دلیل عملکرد روغن در سرکوب سنتز چربی کبد است.

خواص تخم شربتی برای تقویت ایمنی

تخم شربتی دارای محتوای فلاونوئید و فنول بالایی است. مواد غنی از آنتی‌اکسیدان می‌تواند به تقویت ایمنی بدن کمک کرده و از آسیب رادیکال‌های آزاد که مسئول پیری و همچنین سایر آسیب‌های سلولی هستند محافظت کنند.

خواص تخم شربتی برای پوست

تخم شربتی با چنین غلظت قابل‌توجهی از آنتی‌اکسیدان‌ها و فلاونوئیدها قادر به بهبود سلامت پوست و تحریک رشد سلول‌های جدید است. آنتی‌اکسیدان‌ها با اثرات رادیکال‌های آزاد مقابله می‌کنند که می‌تواند باعث استرس اکسیداتیو شود و در نهایت منجر به جهش سلولی و در نتیجه چین‌وچروک و لکه‌های پیری شود. استفاده منظم از این دانه‌ها به‌عنوان یک ماده ضد پیری عمل می‌کند و ظاهر علائم و نشانه‌های مرتبط با افزایش سن را کاهش می‌دهد.

خواص تخم شربتی برای مو

تخم شربتی با داشتن سطح قابل‌توجهی آهن و آنتی‌اکسیدان‌های مختلف می‌توانند تولید مو را تحریک کرده و از ریزش زودرس مو جلوگیری کند. آهن به گردش خون در پوست سر و همچنین به رشد موهای قوی از فولیکول‌ها کمک می‌کند. در زنان مبتلا به کمبود آهن، معمولاً مکمل‌های آهن برای اطمینان از اثربخشی درمان ریزش مو توصیه می‌شود. تخم شربتی یک جایگزین طبیعی برای این قرص‌ها است. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در این دانه‌ها همچنین به جلوگیری از التهاب و استرس اکسیداتیو روی پوست سر کمک می‌کند که یکی از دلایل اصلی ریزش مو است.

خواص تخم شربتی برای افزایش سلامت دهان و دندان

دانه‌ها علاوه بر ضدالتهاب بودن که می‌تواند به بدن در درمان زخم‌های دهان کمک کند، به‌طورکلی برای سلامت دهان نیز مفید است. خواص ضدمیکروبی، ضدباکتریایی، ضدویروسی و ضدقارچی آن‌ها را به انتخابی عالی برای خوشبوکننده دهان تبدیل می‌کند که همچنین می‌تواند از بسیاری از مسائل دندانی مانند حفره، پلاک و بوی بددهان محافظت کند.

خواص تخم شربتی برای مبارزه با استرس و افسردگی

یکی دیگر از کاربردهای تخم شربتی برای کاهش استرس است. گفته می‌شود که دانه‌ها اثر آرام‌بخشی بر ذهن دارند و استرس و تنش را کاهش می‌دهند. آن‌ها به خستگی ذهنی و افسردگی کمک می‌کنند و خلق‌وخوی را بهبود می‌بخشند.

خواص تخم شربتی برای استخوان

با طیف متنوعی از مواد معدنی موجود در تخم شربتی، از جمله آهن، پتاسیم، مس، کلسیم، منگنز و منیزیم، خوردن این دانه‌ها به طور منظم به بهبود تراکم مواد معدنی استخوان کمک می‌کند. این امر خطر ابتلا به پوکی‌استخوان را کاهش می‌دهد.

خواص تخم شربتی برای دیابت

مقاله‌ای که در مجله Biomedicine & Pharmacotherapy منتشر شد، تأثیر تخم شربتی را در حیوانات موردمطالعه قرار داد. نتیجه‌گیری شد که عصاره این دانه‌ها می‌تواند اثر ضد دیابتی بر موش‌های دیابتی داشته باشد. براین‌اساس، نشان می‌دهد که تخم شربتی می‌تواند برای کمک به دیابت نوع 2 و همچنین عوارض مرتبط با آن مانند اختلال عملکرد کبد، نفروپاتی دیابتی و سرکوب سیستم ایمنی مورداستفاده قرار گیرند.

سخن پایانی

به‌طورکلی تخم شربتی سرشار از فیبر، منبع خوبی از مواد معدنی، سرشار از چربی امگا 3 گیاهی و سرشار از ترکیبات گیاهی مفید است. بارزترین فواید سلامتی دانه‌های ریحان عبارت‌اند از توانایی آنها در بهبود سلامت گوارش، کمک به کاهش وزن، تقویت ظاهر پوست، تقویت مو، تنظیم قند خون، خنک‌کردن بدن، کاهش استرس، ساخت استخوان‌های قوی، کاهش خون. فشار، بهبود بینایی، کاهش التهاب، کاهش کلسترول و جلوگیری از برخی عفونت‌ها. شما می‌توانید تخم شربتی را بعد از خیساندن در مایعات مختلف میل کنید. نوشیدنی‌های تخم شربتی از دیرباز در هند و آسیای جنوب شرقی رایج بوده و اکنون در ایالات متحده نیز رواج یافته است.