تحقق کربن صفر و جایگاه ایران
سعید صمدی-دبیر انجمن زغال‌سنگ ایران
در سال های اخیر، اخبار زیادی درباره انتشار گازهای گلخانه ای و اثرات سوء آن بر آب وهوای کره زمین منتشر و برنامه دولت ها نیز برای کاهش آلایندگی کربن تا سال ۲۰۵۰ به کرات عنوان شده است که همه در راستای توافقنامه پاریس است. این توافقنامه که با نام پیمان پاریس نیز شناخته می شود، ذیل چارچوب پیمان نامه سازمان ملل درباره تغییر اقلیم ( UNFCCC ) قرار دارد و تلاشی است که از سال ۲۰۲۰ آغاز شده و یکی از اهداف اصلی آن، کاهش تولید و انتشار گازهای گلخانه ای است.
برای درک بهتر اهمیت این پیمان و تلاش های بین المللی برای دستیابی به اهداف آن باید بدانیم که یک تن Co ۲ معادل تولید یک خودروی دیزلی در مسافت ۶۰۰۰ کیلومتر یا به عبارت دیگر، معادل سوزاندن ۴۳۹ لیتر بنزین است. همین طور معادل میزان آلاینده ای است که برای جابه جایی یک مسافر پرواز پاریس ـ نیویورک و شارژ کردن ۱۲۱ هزار موبایل تولید می شود.تولید و جذب کربن در طبیعت هم به نوبه خود فرآیند جالبی است. هر هکتار زمین کشاورزی سالانه ۰ . ۵ تن کربن جذب می کند تا گیاهان رشد کنند، هر ۵۰ درخت نیز سالانه یک تن کربن جذب می کند!طبق گزارش آژانس بین المللی انرژی، آلایندگی کربن دنیا در سال ۲۰۲۲ معادل ۳۶ . ۸ میلیارد تن بوده که نیروگاه ها با سهم ۳۹ . ۸ درصد بیشترین سهم را در این آلایندگی داشته اند! سهم صنایع ۲۴ . ۸ درصد و ۲۱ . ۶ درصد و سهم ساختمان ها نیز ۸ درصد است! اما زغال سنگ با ۴۲ درصد و نفت با ۳۰ درصد بیشترین سهم را در آلایندگی Co ۲ دنیا دارند.
حال نگاهی داشته باشیم به سهم ایران در تولید آلایندگی های کربنی در دنیا؛ کشور ما با ۱ . ۹ درصد بعد از چین با ۳۲ . ۹ درصد، امریکا با ۱۲ . ۶ درصد، اتحادیه اروپا با ۷ . ۳ درصد، هند با ۷ درصد، روسیه با ۵ . ۱ درصد و ژاپن با ۲ . ۹ درصد در جایگاه هفتم جهان ایستاده است.اما باتوجه به اینکه ایران کشوری صنعتی نیست، این رتبه جایگاهی بسیار وحشتناک است و بی شک در دهه های آینده برای ما مشکل فراوانی ایجاد خواهد کرد. عامل تولید این میزان آلودگی فقط و فقط یک چیز است و آن استفاده نامتعارف و بی رویه از گاز و مشتقات نفتی به دلیل یارانه ۹۵ درصدی آنها است.به عنوان مثال، در حالی که هر مترمکعب گاز به طورمتوسط در شرایط عادی حدود ۵۰ سنت دست مصرف کننده می رسد، یعنی چیزی در حدود ۲۰ هزار تومان، نرخ گاز خانگی و نیروگاه ها در کشور ما فقط ۱۲۵ تومان و برای مصارف صنعتی ۲۰۰۰ تومان است.به عبارت دیگر، در مصرف خانگی یارانه ۹۹ درصدی و در مصرف صنعتی یارانه ۹۰ درصدی وجود دارد و همین امر موجب شده کشور ما باوجود ذخایر فراوان در تراز بازرگانی گاز منفی باشد. یعنی بیش از صادرات، واردات گاز داریم و با این همه در تابستان مشکل تامین برق وجود دارد و در زمستان مشکل تامین گاز جدی می شود. همه این مشکلات ناشی از سوءمدیریت و بی تدبیری هایی است که در دهه های اخیر در کشور به وقوع پیوسته است. با این همه براساس آمار هر خانواده ۴ نفره به طورمتوسط ماهانه ۷۰۰ دلار انرژی مصرف می کند و بر آلودگی جو کره زمین می افزایند، بی آنکه سودی از یارانه بی حساب انرژی نصیب سفره مردم شود.
