دست ‌ اندرکاران حوزه تجهیزات پزشکی معتقدند سال ۱۴۰۲ ، با توجه به محدودیت ‌ های بودجه ‌ ای، حذف ارز ترجیحی، افزایش نرخ تورم، گرانی کالاها و…، سال سخت و شکننده ‌ ای برای آنها خواهد بود و لازم است که تدابیر لازم از هم اکنون، پیش ‌ بینی و اتخاذ شود. زیرا، اگر دولت توجهی به مسائل و مشکلات تولیدکنندگان و تأمین ‌ کنندگان تجهیزات و ملزومات پزشکی نداشته باشد، بازار تجهیزات پزشکی کشور؛ ملتهب و بحرانی خواهد شد. این نگرانی، باعث شد تا اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، درچند مرحله از مسئولان دستگاه اجرایی بخواهند در یک نشست مشترک، وضعیت حوزه تجهیزات پزشکی را مورد بررسی قرار دهند. به نظر می ‌ رسد با توجه به هشدارهای کادر درمان برای کاهش اعتبار تامین بودجه تجهیزات پزشکی برگزاری این جلسات در دستور کار مجدد قرار گیرد. صمت در این گزارش به آنچه برای تامین اعتبارات تجهیزات پزشکی گذشته پرداخته است.

بازار داغ سودجویان تجهیزات پزشکی

مشکلات مربوط به تجهیزات و اقلام مصرفی پزشکی شاید در حاشیه کمبودهای دارویی طی ماه ‌ های اخیر کمتر به چشم آمده باشد، اما آسیب ‌ های آن قابل انکار نیست؛ آسیب ‌ هایی که به ‌ گفته متخصصان حوزه درمان با افزایش واردات بعضی کالاهای بی ‌ کیفیت تشدید هم شده و استفاده از آنها خسارت ‌ های متعددی را برای بیماران رقم زده است؛ از نبود تشخیص و درمان به ‌ موقع بیماری ‌ ها تا آسیب ‌ های جسمی پس از درمان و عمل ‌ های جراحی و البته تحمیل هزینه ‌ های گزاف. بررسی ‌ های هم نشان می ‌ دهد که با توجه به نوساناتی که در بازار ارز و هزینه تمام ‌ شده تولید رخ داده، بازار سودجویان حوزه تجهیزات پزشکی بسیار داغ شده و واردات به ‌ صورت غیرقانونی و بی ‌ رویه در حال افزایش است، به ‌ گونه ‌ ای که برخی از این تجهیزات مورد استفاده در حوزه درمان نه ‌ تنها کمکی به روند بهبود بیمار نمی ‌ کند که منجر به آسیب هم می ‌ شود. جالب اینجاست که برخی واردکنندگان تجهیزات پزشکی هم این مسئله را در تأیید می ‌ کنند و می ‌ گویند: به ‌ دلیل روند طولانی ثبت سفارش، زمان ‌ بر بودن ترخیص و هزینه ‌ های گران تعرفه ‌ های گمرکی ترجیح می ‌ دهند جنس ارزان ‌ تر را از کشورهای آسیایی مثل هند و چین وارد کنند و ریسک سرمایه ‌ گذاری با معطلی ‌ های چندماهه را نپذیرند.

هشدار کمیسیون بهداشت به دولت

۲۵ فروردین وضعیت بودجه و ارز تخصیصی به تجهیزات و ملزومات پزشکی در سال ۱۴۰۲ ، در نشست مشترک مسئولان دستگاه ‌ های مختلف اجرایی با اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

زهرا شیخی سخنگوی کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، در ارتباط با جزییات این نشست، گفت: در این نشست درباره مواد اولیه و تجهیزات پزشکی دپو شده در گمرک و تخصیص ارز مکفی و به ‌ موقع برای واردات مواد اولیه و تجهیزات و ملزومات پزشکی اظهاراتی مطرح و تاکید شد که با توجه به افزایش نرخ ارز، تأمین سرمایه در گردش صنایع تولیدی با مشکل مواجه شده و می ‌ طلبد این مشکل هر چه سریع ‌ تر رفع شود. وی ادامه داد: مسئولان مربوطه در این نشست نسبت به قیمت ‌ های دستوری مواد اولیه و تجهیزات و ملزومات پزشکی بدون در نظر گرفتن رشد قیمت ‌ ها به دلیل افزایش نرخ دلار و مواد اولیه و همچنین معوقات قابل توجه دانشگاه ‌ ها به تولیدکنندگان و واردکنندگان تجهیزات و ملزومات مصرفی پزشک انتقاد کردند زیرا چندین سال است این موضوع بر زمین مانده و به آن توجه لازم نشده است. شیخی یادآور شد: به طور قطع اگر رئیس ‌ جمهور، وزیر اقتصاد و رئیس سازمان برنامه و بودجه در زمان مناسب ارز لازم را به تجهیزات پزشکی اختصاص ندهند و تصمیم ‌ گیری درستی در این رابطه نداشته باشند، احتمال کمبود قابل توجه ملزومات پزشکی دور از انتظار نیست و اعضای کمیسیون بهداشت و درمان مجلس تاکید کردند که باید به صورت عاجل مشکل حل شود تا تولیدکنندگان و واردکنندگان نسبت به ترخیص مواد اولیه اقدام کنند و شاهد کمبود و گرانی این کالاها نباشیم.

در همین حال، محمــد رئیس ‌ زاده، رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران، در نامه ‌ ای به رئیس ‌ جمهور، نسبت به عدم شفافیت در نحوه تخصیص ارز تجهیزات پزشکی و سازوکار پرداخت مابه ‌ التفاوت آن در قانون بودجه سال ۱۴۰۲ ، ابراز گلایه کرده و نوشت: به یکباره و بدون اطلاع قبلی، اولویت ‌ های کالایی بسیاری از تجهیزات پزشکی از نیمه فروردین در سامانه جامع تجارت تغییر نموده که این مسئله باعث افزایش فزاینده نرخ تجهیزات پزشکی خواهد شد.

وی همچنین عنوان کرد: این در حالی است که سازکاری در خصوص پرداخت مابه ‌ التفاوت تغییر نرخ ارز تجهیزات پزشکی از سوی بیمه ‌ های پایه صورت نپذیرفته و اساساً در قانون بودجه سنواتی به جز مبلغ ۶۹ همت، محل دیگری جهت تأمین مابه ‌ التفاوت در نظر گرفته نشده است.

رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران، در ادامه به رئیس ‌ جمهور پیشنهاد داده است؛ به ‌ منظور جلوگیری از تبعات ناشی از تغییر نرخ ارز تجهیزات پزشکی، تغییر اولویت ‌ های کالایی اعمال شده در سامانه جامع تجارت، به الگوی سال ۱۴۰۱ تغییر یابد.البته به دنبال نامه رئیس کل سازمان نظام پزشکی ایران به رئیس ‌ جمهور، روابط عمومی سازمان غذا و دارو، در خبری دو خطی، اعلام کرد: سیاست ‌ های ارزی در حوزه تجهیزات و ملزومات پزشکی همچون سنوات گذشته به قوت خود باقی است و هیچ ‌ گونه تغییری در سیاست ‌ های ارزی آن دسته از اقلام تجهیزات پزشکی که مشمول دریافت ارز ترجیحی بودند، صورت نگرفته است.

تجهیزات بی ‌ کیفیت مجوز نمی ‌ گیرند

در این بین یکی از مهم ‌ ترین مشکلات واردات کالاهای بی ‌ کیفیت به دلیل نبود اعتبار لازم است. سازمان غذا و دارو واردات اقلام بی ‌ کیفیت و ارزان پزشکی را تایید نمی ‌ کند، اما منکر ورود آن به ‌ صورت قاچاق هم نیست. روح ‌ الله مزینانی، مدیرکل سابق تجهیزات و ملزومات پزشکی سازمان غذا و دارو در این ‌ باره گفته بود: «در حوزه تجهیزات پزشکی ۳۸۷ هزار کد وسیله پزشکی داریم که تعدادی از آنها، حدود ۶۰ درصد برای اقلام مصرفی است و به ‌ صورت وارداتی تامین می ‌ شود، چراکه کفایت تولید در کشور را درباره این اقلام نداریم. حدود ۲ هزار تولیدکننده و ۲ هزار تامین ‌ کننده کالا و تجهیزات پزشکی هم در کشور فعال هستند. درصورتی که یک کالا به میزان مورد نیاز کشور تولید داخل داشته باشد، واردات درباره آن انجام نمی ‌ شود یا به ‌ صورت بسیار محدود صورت می ‌ گیرد. اما اگر تولیدکننده نداشته باشیم یا تولید داخل کفاف ندهد، واردات صورت می ‌ گیرد و این تامین واردات از تمامی کمپانی ‌ های اروپایی و آسیایی است که دارای گواهی فروش معتبر باشند. هرچند که این مقام مسئول تاکید می ‌ کند: قطعا کالاهایی وارد کشور می ‌ شود که در تمام دنیا مورد استفاده قرار می ‌ گیرند. انحصاری هم در این ‌ باره وجود ندارد، مگر اینکه تنها یک کمپانی، تولیدکننده خاص یک محصول باشد و در غیراین ‌ صورت تمامی کمپانی ‌ ها از لحاظ نرخ و اندیکاسیون مصرف رتبه ‌ بندی می ‌ شوند. به همین دلیل اینکه گفته می ‌ شود کالای بی ‌ کیفیت در حوزه پزشکی وجود دارد، اشتباه است. به ‌ هیچ ‌ عنوان به کالای بی ‌ کیفیت مجوز نمی ‌ دهیم. مزینانی با تاکید بر اینکه کلیه اقلام پزشکی مصرفی در کشور دارای برچسب اصالت و کد منحصربه ‌ فرد کالا هستند، بیان می ‌ کند: در حوزه تجهیزات پزشکی سامانه تی ‌ تیک، اصالت ‌ سنجی (کد وسیله پزشکی؛ IRC ) و برچسب ‌ گذاری (کد منحصربه ‌ فرد کالا به نام UID ) را داریم که در زمان مصرف اصالت دقیق آن قابل بررسی است. او همچنین در پاسخ به این سؤال که چه میزان کالاهای قاچاق در ورود تجهیزات بی ‌ کیفیت مؤثر است، عنوان می ‌ کند: کالایی که برچسب اصالت دارد، قاچاق نیست، اما در تجهیزات پزشکی اقلام بسیار زیادی وجود دارد و شاید برخی از آنها به ‌ صورت قاچاق وارد کشور شود. با توجه به قانون مبارزه با قاچاق ۱۰۰ درصد کالاهای داخلی و وارداتی باید برچسب اصالت داشته باشند. در تجهیزات پزشکی اکنون برای تولید داخل این برچسب ‌ گذاری از ۷۰ درصد به ۹۵ درصد رسیده و درباره کالاهای وارداتی از ۹۰ درصد به ۹۷ .

ارز تجهیزات پزشکی ردیف دار شد

اول اردیبهشت، بهرام عین ‌ اللهی وزیر بهداشت، یک خبر خوش به دست ‌ اندرکاران حوزه تجهیزات پزشکی داد و گفت: با توافقی که با سازمان برنامه و بودجه داشته ایم، ۱ . ۵ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای تجهیزات پزشکی و داروهای گران نرخ تصویب شد. از سوی دیگر، احسان خاندوزی وزیر اقتصاد، در نامه ‌ ای به رئیس ‌ جمهور، خواستار تعیین فهرست کالاهای اساسی، دارو، واکسن، تجهیزات پزشکی و…، همکاری فوری وزارتخانه ‌ های مختلف شد. شاید، یکی از نهادهای دولتی که از آن می ‌ توان به ‌ عنوان سوخت قطار تجهیزات پزشکی نام برد، بانک مرکزی است. زیرا، شرکت ‌ هایی که در این حوزه فعالیت دارند، برای تداوم فعالیت خود، نیازمند تزریق ارز هستند. حالا این ارز می ‌ تواند شرکت ‌ های تجهیزات پزشکی را از شرایط بلاتکلیفی خارج ساخته و قبل از اینکه وضعیت بیمارستان ‌ های کشور به لحاظ تأمین تجهیزات و ملزومات پزشکی مصرفی وارد بحران شود، نیازهای آنها توسط شرکت ‌ های تولیدی و وارداتی، تأمین گردد. رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان و واردکنندگان تجهیزات پزشکی، با اشاره به اختصاص ۱ . ۵ میلیارد دلار ارز ترجیحی برای تجهیزات پزشکی گفت: برای تامین به ‌ موقع ارز تجهیزات پزشکی، یک ستاد تشکیل شود. به گزارش سلامت نیوز مجید روحی، با اشاره به اهمیت تامین تجهیزات پزشکی در حوزه سلامت، افزود: تجهیزات پزشکی در دو بخش تولید و واردات تامین می ‌ شود. وی با عنوان این مطلب که میزان واردات در بخش ‌ های مختلف متفاوت است، ادامه داد: در خیلی از تجهیزات پزشکی، صد درصد نیاز کشور را در داخل تولید می ‌ کنیم. بالغ ‌ بر ۵۰ درصد به طور متوسط از نظر حجمی تامین می ‌ کنیم. روحی گفت: در زمینه تجهیزات بیمارستانی، اتاق عمل، ‌ ای سی یو، سی ‌ سی ‌ یو و بخش ‌ های تصویربرداری، بخشی از آن در داخل کشور تولید می ‌ شود. وی افزود: تجهیزات پزشکی به دو بخش تجهیزات سرمایه ‌ ای و کالاهای مصرفی تقسیم می ‌ شود. روحی با اشاره به اختصاص ۱ . ۵ دلار ارز ترجیحی برای تجهیزات پزشکی و داروهای گران قیمت، گفت: موضوع تأمین بودجه آن از سازمان برنامه و بودجه و بانک مرکزی، خیلی مهم است. زیرا، یکی از چالش ‌ های حوزه تولید و واردات تجهیزات پزشکی، تأمین به ‌ موقع ارز مورد نیاز این بخش ‌ ها بوده است. وی ادامه داد: بحث ما این است که چه میزان ارز قرار است به تولید کشور کمک شود، به ‌ خصوص کالاها و تجهیزاتی که هنوز تحریم هستیم و مشکل واردات داریم. زمان تحویل تأمین ‌ کنندگان در کل دنیا الان بسیار افزایش پیدا کرده، تورم جهانی را داریم. روحی گفت: خواسته ما این است که ارز را ردیف دار کنند، بخش تولید را با انجمن تولیدکنندگان مشخص کنند و خود تولیدکنندگان و تشکل ‌ های مربوطه به یک جمع ‌ بندی برسند. وی افزود: پیشنهاد من این است که یک ستاد تشکیل شود که تجهیزات پزشکی را به ‌ موقع بتوانیم تامین کنیم

سخن پایانی

تجربه تلخ کمبود دارو و تجهیزات پزشکی در سال گذشته، پیش روی مسئولان وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو، سازمان برنامه و بودجه، بانک مرکزی و…، است. اگر نمی ‌ خواهیم قطار تامین تجهیزات پزشکی متوقف بماند، باید نیازهای ارزی شرکت ‌ های تجهیزات پزشکی را در حداقل زمان فراهم کنیم تا این قطار به حرکت خود ادامه دهد. زیرا، در غیر این صورت؛ شرایط برای بیمارستان ‌ ها و بیماران، وارد فاز بحرانی خواهد شد.