آموزش برای آینده
مرتضی اصانلو-استاد دانشگاه امیرکبیر
جمعیت جهان در ۲ دهه گذشته ۲۷ درصد افزایش پیدا کرده و از نزدیک ۶ . ۱ به ۷ . ۴ میلیارد نفر رسیده و به این ترتیب، سالانه ۱ . ۳۷ درصد رشد داشته است. از سوی دیگر، میزان مصرف سرانه براساس آمارهای سال ۲۰۲۰ چیزی حدود ۱۰ تن است.مطالعات اخیر نشان داده است که اگر همین سیر صعودی و میانگین مصرف را مبنای محاسبات خود برای ۲۰ سال آینده در نظر بگیریم، بشر در سال ۲۰۴۰ ، به چیزی حدود ۹۰ میلیارد تن فلز و کانی نیاز دارد که برای تامین آن یا باید ۶۷۲ میلیارد تن باطله برداری انجام شود یا این مقدار باطله، در مرحله فرآوری تولید کند.اگر یک نوزاد متولد ۲۰۲۳ را در نظر بگیریم، متوسط نیاز این فرد به فلز و کانی تا سن ۷۰سالگی، به طورمتوسط ۱۰ تن است. این عدد باتوجه به مصارف انسان مدرن در قالب محصولات صنعتی، کشاورزی، دارویی، خودروی شخصی، عمومی و... در نظر گرفته شده، البته همان طور که اشاره شد، این عدد میانگین است، زیرا کشورهایی که درآمد کمتری دارند و جی دی پی آنها سالانه زیر ۵ هزار دلار است، مصرف فلز و کانی کمتری هم دارند، اما مصرف در چند کشوری که سرانه جی دی پی آنها بالای ۱۰ هزار دلار است، به طورمیانگین ۲۰ تن محاسبه شده است، پس سرانه مصرف به طورمتوسط، با در نظر گرفتن سقف و کف این اعداد، چیزی حدود ۱۰ تن به ازای هر نفر می شود.
زمین ۲ بخش دارد؛ آب و خشکی. بخش بزرگی از زمین، یعنی چیزی حدود ۷۰ درصد آن، با آب پوشانده شده است که در قالب اقیانوس، دریا، دریاچه، شط و رودخانه وجود دارد. در بخش خشکی، که ۳۰ درصد از سطح زمین را پوشانده، ذخایر سطحی زمین، که عیار بالایی داشتند، نزدیک سطح بودند، دسترسی به آنها آسان بود و استخراج شان با هزینه کمی انجام می گرفت، یا بهره برداری شده یا در حال بهره برداری است و دیگر چیزی زیادی از آنها باقی نمانده و منابعی که هنوز تقریبا دست نخورده باقی مانده، در اعماق زمین قرار دارد، اما هم عیار این ذخایر کم است و هم تخمین میزان آنها سخت، علاوه بر این، استخراج و ترابری آنها هم با دشواری های فراوانی روبه رو است.یکی از گزینه های موجود، معدنکاری در بخش های آبی کره زمین است. بهره برداری از اقیانوس ها هیچ مشکل حقوقی ندارد. به عبارت دیگر، اقیانوس ها به تک تک افراد روی کره زمین تعلق دارد و هر کشوری که از پول، تکنولوژی و قدرت کافی برخوردار باشد، می تواند نسبت به بهره برداری از این منابع و ذخایر اقدام کند و در حال حاضر برخی کشورها سرگرم این کار هستند، اما باتوجه به تکنولوژی موجود، در حال حاضر تا عمق ۲۰۰ متری از بستر اقیانوس کاوش شده و ذخایر آن موردبهره برداری قرار گرفته است.بنابراین هنوز راه درازی تا دستیابی به اعماق اقیانوس وجود دارد، زیرا کار بسیار دشواری است. برای مثال، بعضی از قسمت های اقیانوس آرام، که بزرگ ترین اقیانوس دنیا است، تا ۱۰ هزار متر هم می رسد و با امکانات موجود نمی توان به این بخش ها دسترسی پیدا کرد.یکی از مشکلاتی که بشر برای چنین کاری باید از پیش پای خود بردارد، درست در همین نقطه است. به دلیل اینکه، داده ها و اطلاعات موجود نسبی است، بنابراین به جای تجزیه وتحلیل آنها با هوش طبیعی باید از هوش مصنوعی استفاده کرد.
پس در آینده نقش هوش مصنوعی، پررنگ تر است و باید ربات ها در این زمینه فعال تر شوند، یعنی ابزار باید جایگزین انسان شود و این یکی از مهارت هایی است که نسل بعدی فعالان معدن باید بیاموزند، پس برای این منظور باید آموزش های دانشگاهی تغییر کند و روزآمد شود.در بعضی دانشکده ها، برنامه ریزی های آینده نگرانه صورت گرفته است. برای مثال مدرسه معدن کلرادو که رتبه اول را در جهان دارد، موضوعات مرتبط با آینده معدنکاری را تا حدودی درس آموزهای خود وارد کرده و در حدود ۱۳ درصد از دروس این دانشگاه در زمینه توسعه پایدار تنظیم شده است.