ایدرو در سال ۱۳۴۶ با هدف تسریع در توسعه صنعتی کشور تاسیس شد. از آن سال‌ها تاکنون این سازمان به‌عنوان بازوی توانمند دولت و اصلی‌ترین نیروی محرک توسعه صنعتی کشور، فعالیت‌های ارزشمندی را در توسعه صنعت این کشور انجام داده است. بر همین اساس، این سازمان اقدام به تعریف پروژه تدوین استراتژی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران کرده است.نتایج به‌دست آمده در قالب استراتژی‌ها و اهداف تدوین شده برای این سازمان نشان‌دهنده این است که سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران در راستای توسعه صنایع باید با استفاده از رویکرد گزینشی روی توسعه صنایع منتخب متمرکز شود. صمت  در این گزارش نگاهی به بخشی از دستاوردهای چند سال اخیر این سازمان توسعه‌اید دارد.

حمایت در برنامه هفتم توسعه

سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) به‌عنوان مهم‌ترین سازمان توسعه‌ای بخش صنعت کشور در راستای اجرای ماموریت گسترش و نوسازی صنعتی و بیانیه چشم‌انداز خویش کارکردهای ذیل را ارائه می‌دهد.با وجود دستاوردهای به‌دست آمده، این سازمان در انجام وظایف خود در دو برنامه پنجم و ششم توسعه با مشکلات جدی روبه‌رو بوده که اگر این مشکلات وجود نداشت بدون شک سطح فعالیت و تاثیرگذاری آن به‌شدت افزایش می‌یافت. بر همین اساس است که کارشناسان به آسیب‌شناسی شرایط گذشته تاکید داشته و معتقدند باید در برنامه هفتم توسعه مسیر رشد بهتری برای این سازمان‌های توسعه‌ای مهیا شود.

سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) با هدف پاسخ به اقتضائات توسعه صنعتی کشور، پروژه‌ای را با عنوان «تدوین و توسعه استراتژی کلان سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران» با همکاری سازمان مدیریت صنعتی و پژوهشکده سیاستگذاری علم، فناوری و صنعت دانشگاه صنعتی شریف، تعریف کرد که این پروژه به ۴ سند اصلی تفکیک می‌شد. این اسناد به ترتیب عبارتند از تدوین چشم‌انداز، ماموریت، اهداف و راهبردهای کلان ایدرو، انتخاب صنایع هدف برای ایدرو، مطالعات مصداقی کسب درآمد و تعیین اهداف کمی بخش صنعت و صنایع هدف در افق ۱۴۰۴.

این پروژه‌ها به ترتیب شامل خلاصه‌های مدیریتی، تبیین سند استراتژی کلان، اهمیت صنعت در توسعه اقتصادی و نقش سازمان ایدرو در آن، روش‌شناسی تدوین ماموریت و راهبردها؛ بررسی مدل‌های گوناگون انتخاب صنایع، تعاریف و روش‌های طبقه‌بندی صنعت، اجرای مدل و انتخاب صنایع هدف، ارائه اطلاعاتی در مورد صنایع منتخب؛ معرفی سازمان توسعه‌ای، توصیف وضع کنونی ایدرو، سازکار مالی کاربردپذیر در امور توسعه‌ای و نوسازی و در نهایت بخش جمع‌بندی و دستاوردها بودند. ایدرو در تمام سال‌های فعالیت نقش قابل‌توجهی در اشتغالزایی داشته، چنانچه براساس اخبار منتشر شده در سال ۱۴۰۰ اشتغالزایی ۱۱ هزار نفری با اجرای ۳۴ پروژه اصلی محقق شده است. پرونده اشتغالزایی این سازمان توسعه‌ای برای سال جاری نیز ادامه داشته که در گزارش عملکرد امسال این سازمان به آن می‌پردازیم. محسن صالحی‌نیا، رئیس وقت هیات عامل ایدرو در مجمع عمومی عادی سالانه ایدرو در سال ۱۴۰۰ در تشریح عملکرد این سازمان توسعه‌ای گفت: ایدرو ۳۴ پروژه اصلی را در دست اجرا دارد که از این تعداد ۲۶ پروژه سرمایه‌گذاری با مبلغ برآوردی ۳۶۶ هزار میلیارد ریال و اشتغالزایی حدود ۱۱ هزار نفر است.

معاون وقت وزیر صنعت، معدن و تجارت ضمن بیان این مطلب افزود: سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران همچنین متولی ۶ طرح وزارت صنعت، معدن و تجارت و مسئول پیشبرد آنها تعیین‌شده که طرح نوسازی ناوگان حمل‌ونقل درون و برون‌شهری، تامین و توسعه هزار دستگاه واگن باری، طراحی پلتفرم مشترک واگن مترو، ارتقای بهره‌وری از طریق بازسازی و نوسازی صنایع، حمایت از رسوخ فناوری‌های ایجادشده توسط شرکت‌های دانش‌بنیان و ایجاد مرکز پیاده‌سازی فناوری‌های انقلاب صنعتی چهارم در بخش صنعت را شامل می‌شود.

صالحی‌نیا، توسعه فاز ۱۴ میدان گازی پارس جنوبی با حجم سرمایه‌گذاری حدود ۵ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار و اشتغالزایی حدود به ۶ هزار نفر را از مهم‌ترین پروژه‌های ایدرو در حوزه پیمانکاری عمومی برشمرد.

معاون وقت وزیر صنعت، معدن و تجارت از طرح ایجاد و توسعه مجتمع‌های تولید صادرات‌گرا در سواحل جاسک تا گواتر به‌عنوان دیگر فعالیت ایدرو یاد کرد و گفت: بر این اساس تخصیص اعتبار هزار و ۱۸۵ میلیارد ریالی، منجر به بهره‌برداری از ۱۲ طرح با حجم مجموع سرمایه‌گذاری ۲ هزار و ۲۹۹ میلیارد ریالی و اشتغالزایی حدود ۳۵۰ نفر در منطقه محروم جاسک تا گواتر شده است.

تدوین چشم‌انداز و راهبردهای کلان

طراحی و مدیریت نظام توسعه صنعتی نیازمند توجه به ملاحظاتی است که باید نهاد توسعه‌ای به آن توجه داشته باشد و در این راستا گام بردارد. دقت در طراحی سازمانی و انتخاب درست رویکردهای سازماندهی ارائه خدمات، نقش عمده‌ای در سطح عملکرد نظام دارد. آنچه به‌عنوان نظام توسعه صنعتی در یک کشور طراحی می‌شود زمانی عملکرد مطلوب و مؤثر را خواهد داشت که کاملا در انطباق با نیازهای صنعتی آن کشور طراحی شده باشد و از سازماندهی کارآمدی برای ارائه خدمات برخوردار باشد. کارکردهای توسعه‌ای و ملاحظات یادشده مبنایی برای تعیین راهبردهای سازمان توسعه‌ای خواهد بود.بسیاری بر این باورند که با توجه به نیازهای متفاوت هر صنعت، سازمان توسعه‌ای مگر در موارد خاص باید بر صنایع محدودی متمرکز باشند. همچنین سازمان توسعه‌ای باید در مواجهه با مسائل یک صنعت نقش محوری داشته باشد و بر این اساس اختیارات لازم را به‌دست آورد. در عین‌حال هر صنعت و کشوری اقتضائات ویژه‌ای دارد که منجر می‌شود پیشنهاد اقدامات به سازمان توسعه‌ای پیش از مواجهه با مسائل هر صنعت امکان‌پذیر نباشد.

سخن پایانی

به‌این‌ترتیب می‌توان گفت نظام توسعه‌ای متشکل از مجموعه‌ای از مراکز و بنگاه‌های عمومی و خصوصی است که در یک شبکه با یکدیگر مشارکت کرده و به رفع نیازهای صنعت می‌پردازند. این در حالی است که نقص یا عملکرد نادرست نهادهای موجود در صنعت منجر به عدم‌کارکرد درست صنعت و توسعه آن می‌شود. به همین جهت سازمان توسعه‌ای در این‌گونه موارد به نهادسازی می‌پردازد. بنابراین می‌توان گفت؛ بخش خصوصی عملکرد اصلی را در یک صنعت دارد. به همین جهت، توسعه صنعتی بدون توجه و مشارکت دادن به این بخش از پیش شکست‌خورده خواهد بود.  در این شرایط یکی از ماموریت‌هایی که می‌تواند بر عهده سازمان‌های توسعه‌ای قرار گیرد کمک به توسعه متوازن و ایجاد صنایع در مناطق کمتر توسعه‌یافته کشورهاست که با توجه به ویژگی‌های هر کشور دنبال می‌شود. تجارب کشورهای جهان و ادبیات توسعه صنعتی نیز نشان می‌دهد سازمان‌های توسعه از طریق سرمایه‌گذاری در طرح‌های صنعتی و بنگاهداری صرف نمی‌توانند به توسعه صنعتی کشور کمک کنند.