بورس کالا ایده‌آل‌ترین شیوه عرضه خودروهای وارداتی
رضا آریاراد-کارشناس حوزه خودرو
در شرایطی که عرضه خودرو، چه خودروهای داخلی و چه خارجی، متناسب با تقاضا نیست، سیاست قیمت گذاری دستوری در پیش گرفته شده و شاهد تصمیمات مقطعی درباره بازار و صنعت خودرو هستیم که مشکلات زیادی را به وجود آورده است. در این شرایط، یکی از روش هایی که به طور خاص در بازار خودرو ما مطرح شد، عرضه خودرو در بورس کالا با هدف شفاف سازی قیمت و رسیدن خودرو به دست مصرف کننده حقیقی بود که برای خودروهای داخلی اجرا می شود و قرار بود برای خودروهای وارداتی هم اجرایی شود.دولت بعد از ۵ سال از ممنوعیت واردات خودرو، به دنبال این است که با انجام اقداماتی مانند عرضه خودروهای وارداتی در بورس کالا و شماره گذاری خودروهای مناطق آزاد برای تردد در سرزمین اصلی، اندکی به بازار خودرو کشور کمک و تا حدودی مشکلات آن را برطرف کند.
عرضه خودرو در بورس کالا یک ضابطه را شکل می دهد و فیلترینگ هایی که این ضوابط حاکم می کنند، منجر به شفافیت نرخ خودرو و دسترسی مصرف کننده واقعی به خودرو می شود. اینکه عرضه بخشی از خودروها در بورس کالا انجام نشود، یعنی بازار این خودروها به سمت قیمت گذاری دستوری سوق داده می شود. می توان گفت عرضه خودرو در بورس کالا، باتوجه به کشش عرضه و تقاضا و شرایط خاص بازار خودرو ما، حالت موثری از عرضه خودرو است. در شرایط کنونی که عرضه متناسب با تقاضا نیست و تقاضای خودرو در کشور بین یک و نیم تا ۲ میلیون دستگاه خودرو عنوان می شود، اگر به این تعداد عرضه خودرو برسیم، عرضه متناسب با تقاضا خواهد شد و نوسان قیمت ها در بازار کاهش خواهد یافت. در شرایط کنونی باتوجه به نوسانات زیادی که در بازار خودرو شاهد هستیم، بازار بورس تا حدودی عامل کمک کننده خوبی برای کنترل بازار و در روند عرضه خودروهای داخلی، یکی از بهترین تصمیمات بوده است. البته بحث عرضه خودروهای وارداتی در بورس کالا طبیعتا جدا از خودروهایی است که در داخل کشور تولید و عرضه می شوند. خودروهای وارداتی مبنای محاسبه قیمت مشخصی دارند و طبیعتا با ارز مشخصی وارد می شوند که با احتساب عوارض گمرکی، تعرفه، مالیات و...، در نهایت نرخ این خودروها مشخص می شود؛ یعنی در کل شیوه قیمت گذاری خودروهای وارداتی شفاف و نرخ نهایی آنها کاملا مشخص است.
اگر به عنوان نمونه، قرار بر واردات ۱۰۰ هزار خودرو صفر است و باید تا ۵ برابر این عدد، واردات خودروهای دست دوم داشته باشیم، در واقع افزایش عرضه پیش می آید که قطعا بر بازار خودروهای خارجی موثر است. البته این روند تاثیری بر بازار خودروهای داخلی نخواهد داشت و در ابتدایی ترین شکل، شاید تا حدودی بازار خودروهای خارجی را تحت تاثیر قرار دهد؛ آن هم نه در حدی که موردنظر است، زیرا میزان عرضه متناسب با میزان تقاضا برای این خودروها نیست و طبیعتا قیمت ها همچنان افزایشی خواهد بود. از سویی نرخ این خودروها وابسته به نرخ ارز است که این روزها نوسان زیادی را تجربه می کند و قیمت ها در این بازار همواره روند افزایشی دارد. واردات خودرو با سازکار کنونی تاثیرات بسیار محدودی بر بازار خودروهای خارجی خواهد داشت.حال باتوجه به ممنوعیت پنج ساله واردات خودرو و تقاضای بسیار زیاد در بازار خودروهای خارجی، بهتر است عرضه خودروهای وارداتی در بورس کالا باشد؛ یعنی ایده آل ترین حالت این است که کشف نرخ توسط عرضه کننده و تقاضاکننده انجام شود. نرخ تعیین شده با این روش، نرخی شفاف و متقاضی راضی به پرداخت آن است؛ در واقع در راستای مکانیسم اصلی بازار سرمایه یعنی شفاف سازی قیمت است. شاید هم بتوان گفت در هر شرایطی، چه واردکننده به طور مستقیم خودروهای وارداتی را به متقاضیان عرضه کند و چه از طریق بازار سرمایه این اتفاق رخ دهد، خیلی نمی توان به تاثیرات آن بر بازار خوشبین بود، اما اگر در چارچوب فیلترها یا قوانین و مقرراتی که بر عرضه خودرو گذاشتیم باشد؛ یعنی متقاضی واقعی وارد شود و خودرو را خریداری کند، بهتر است؛ یعنی این شیوه بسیار قانونمندتر خواهد بود تا اینکه واردکننده به طور مستقیم آن را به مصرف کننده برساند و دلالی و واسطه گری دیگری ایجاد شود.به نظر من، حتی برای خودروهای وارداتی در شرایطی که محدودیت واردات و عرضه داریم، ایده آل ترین حالت این است که این خودروها در بورس کالا عرضه شوند و به دست مصرف کننده واقعی برسند. در این صورت، حداقل امتیاز این است که خودرو با نرخ معقولی که متقاضی حاضر به پرداخت آن است، عرضه می شود و طبیعتا با عرضه خودروهای وارداتی در بورس کالا، از اضافه شدن بخشی از نوسانات و حاشیه ها به بازار جلوگیری خواهد شد. در این میان، تنها زمانی می توانیم امیدوار به کشف قیمت های شفاف، واقعی برسیم که هم عرضه کننده رضایت داشته باشد و هم متقاضی، که عرضه متناسب با میزان تقاضا باشد، اما متاسفانه در حال حاضر این گونه نیست.
