سازکار اسقاط فرسوده‌ها مشخص نیست
سید امیر احمدی-دبیر انجمن صنفی مراکز اسقاط و بازیافت خودرو کشور
طبق قانون بودجه ۱۴۰۱ باید ۱۰ درصد پیش فروش خودرو به خودروهای جایگزین تخصیص پیدا می کرد که متاسفانه این اتفاق نیفتاد و باوجود ثبت نام هایی برای جایگزینی خودروهای فرسوده، در نهایت خروجی مثبتی مشاهده نشد و به نظر می رسد ازسوی متولیان امر در این زمینه کوتاهی شده است. از ابتدای سال گذشته در بحث جایگزینی خودروهای فرسوده، تلاش بسیار زیادی کردیم، اما بیش از ۲ ماه است صفحات ثبت نام مراکز اسقاط بسته شده و هیچ گونه نقل وانتقال گواهی انجام نمی شود. در این وانفسا، مالکان خودروهای فرسوده هم مهلت کوتاهی دارند تا خودروهای خود را تحویل مراکز اسقاط بدهند. از سویی سامانه ای وجود ندارد تا ثبت نام کنند و پذیرش شوند و از سوی دیگر، تمام پیامدهای این وضعیت نابسامان، گریبانگیر مراکز اسقاط است.وزارت راه می گوید دیگر متولی این امر نیستم و نمی توانم در این زمینه خدماتی به شما ارائه دهم، وزارت صمت هم می گوید باید صبر کنید تا آیین نامه مربوط به خودروهای فرسوده آماده شود. از طرفی هم ما گواهی تولید کرد ه ایم و همه هم به این گواهی ها نیاز دارند، اما امکان نقل وانتقال آنها وجود ندارد، این در حالی است که مهلت زمانی برای اسقاط به مالکان ارسال شده و آنها باید در این زمینه اقدام کنند، اما بقیه فرآیند مشخص نیست و چون صفحات بسته است، رانت جدیدی در این زمینه شکل خواهد گرفت.
متاسفانه باوجود تاکیدات بسیار در این زمینه، سازکار اسقاط خودروهای فرسوده مشخص نیست و متقاضیان جایگزینی خودرو سردرگم هستند و نمی توانند نسبت به اسقاط و جایگزینی خودرو خود اقدام کنند، این در حالی است که در این بخش در کشور مشکلات زیادی داریم و خیابان های ما مملو از خودروهای فرسوده است. این همه گواهی تولید کرده و تعداد زیادی گواهی هم روی صفحات داریم، اما هیچ نهادی برای کمک پیشقدم نمی شود. آمار دقیقی درباره اسقاط خودروهای فرسوده نداریم، اما از ابتدای امسال حدود ۹ هزار خودرو در طرح جایگزینی شرکت کرده اند، این در حالی است که اختصاص ۱۰ درصد تولید داخل به خودروهای فرسوده الزام قانونی است ؛ یعنی اگر تولید خودرو در کشور یک میلیون و ۲۰۰ دستگاه بوده باید حدود ۱۲۰ هزار خودرو فرسوده از رده خارج و اسقاط می شد که نشده است. البته انجمن در این زمینه مکاتباتی انجام داده تا بتواند به آمارهای مربوط به اسقاط خودروهای فرسوده دست یابد و از آنها در برنامه ریزی ها و اقدامات خود استفاده کند.در گذشته از سوی مرکز ملی آمار ایران تمامی اطلاعات مربوط به خودروهای فرسوده به عنوان نمونه مرگ های مربوط به تصادفات خودروهای فرسوده، آلودگی هوا و... به صورت مشخص ثبت می شد، اما از سال ۱۳۹۵ به بعد با این عنوان که آمارهای این بخش محرمانه است، اطلاع رسانی آماری در این زمینه دیگر وجود ندارد.
در این میان، باتوجه به آلودگی هوا و اینکه شهر تبدیل به یک پارکینگ بسیار بزرگ شده و حجم وسیعی خودرو فرسوده در کشور تردد دارند، باید به حوزه اسقاط توجه بیشتری شود. از نظر ما و براساس استانداردی که در قانون صنعت خودرو و قانون هوای پاک تعریف شده، خودرویی که ۲ سال کار کرده، فرسوده است. براساس قانون هوای پاک هر خودرویی که نتواند ۲ بار پشت سر هم و در فاصله زمانی ۶ ماه، مجوز معاینه فنی بگیرد، فرسوده به شمار می رود. حال باتوجه به همین قانون، این سوال مطرح است که کدام یک از خودروهای تولید داخل باتوجه به مصرف سوخت، شرایط و ضریب ایمنی که دارند می توانند تردد کنند؟ واقعیت این است که بیشتر خودروهایی که در کشور تردد می کنند، فرسوده هستند. متاسفانه نوسازی ناوگان باتوجه به آنچه در قانون بودجه ۱۴۰۱ آمده بود و الزام ۱۰ درصد، محقق نشده است. در این میان، مردم هم گرفتار شده اند. برخی به امید اینکه بتوانند خودرو نو خریداری کنند، خودرو فرسوده را به مراکز آورده و اسقاط کرده اند، اما سامانه بسته است و نمی توان کار را پیش برد.در کشور تعداد زیادی خودرو فرسوده داریم، اما هیچ نظارتی بر از رده خارج شدن آنها نیست و طرح و برنامه های مربوطه هم اجرا نمی شود. ما درباره خروج خودروهای فرسوده قانون کم نداریم، اما به جرأت می توان گفت هیچ کدام از آنها به طور کامل اجرایی نشده است. مثلا براساس قانون هوای پاک باید درصدی از تولیدات خودروساز، صرف نوسازی خودروها شود و با اینکه این قانون، قانون تاثیرگذاری در این زمینه به شمار می رود، تاکنون به مرحله اجرا نرسیده است. یا اینکه قانون رفع موانع تولید و بهینه سازی مصرف سوخت را داریم، اما شاهد اجرای برنامه های آنها نیستیم و این قانون نیز از جمله قوانینی به شمار می رود که به مرحله اجرا نرسیده است.
از دیگر قوانین مربوط به اسقاط خودروهای فرسوده، واردات خودرو است. براساس قانون و مصوبه هیات دولت باید به ازای وارداتی که انجام می شود، درصدی خودرو فرسوده اسقاط شود، این در حالی است که از سال ۹۶ واردات خودرو ممنوع شده و به نوعی این قانون در بن بست ماند.یک راهکار برای کمک به روند اسقاط خودروهای فرسوده این است که در ازای هر خودرو وارداتی، تعدادی خودرو فرسوده در جریان خرید گواهی اسقاط از رده خارج شوند و دیگر اینکه مالکان خودروهای فرسوده در طرح های فروش خودرو اولویت پیدا کنند و هر سال سهمیه آنها بیشتر شود. وقتی عرضه و واردات خودرو پلکانی بالا می رود باید خروج خودروهای فرسوده هم بیشتر شود. اگر مسئولان باور دارند که بحران مصرف سوخت، آلودگی هوا، تصادفات جاده ای و... در کشور داریم باید به طور جدی به موضوع اسقاط خودروهای فرسوده توجه و بر سازکار آن، کنترل و نظارت کنند.
