بازار سهام از هفته گذشته و با رشد نرخ دلار در بازار آزاد، در مسیر صعود قدم گذاشته و سبزپوشی بازار در هفته جاری نیز ادامه یافته است. نرخ این اسکناس امریکایی در روزهای گذشته برای ساعاتی به کانال ۵۳ هزارتومانی نیز رسید و درحال‌حاضر در محدوده ۵۲ هزار تومان در نوسان است. گویا سیاست‌های بانک مرکزی برای تثبیت نرخ ارز آن‌قدرها هم موثر نبوده است و هم‌اکنون شاهد تلاش ارز برای دستیابی به سطوح بالاتر هستیم. در این میان، سیاست تثبیت نرخ ارز به‌دلیل نزدیکی به انتخابات مجلس شورای اسلامی در اسفند نیز نتوانسته مانع رشد نرخ دلار در بازار شود. در چنین شرایطی، بازار سهام نیز متاثر از نرخ دلار، در مسیر صعود قرار گرفته و تحرک معامله‌گران در سهام شاخص‌ساز که عموما صادرات‌محور هستند، به رونق محدود بورس تهران منتهی شده، بااین‌وجود همچنان بورس تهران در قیاس با سایر بازارهای موازی، عقب ‌مانده است.

بازار سرمایه زیر ذره‌بین

بازار سهام ظرف روزهای گذشته تحت‌تاثیر روند صعودی نرخ طلا، در مسیر رشد گام برداشته است. شاخص بورس در پایان معاملات یکشنبه ۲۴ دی‌ ۱۴۰۲ با رشد ۱۶هزار و۷۶۲ واحدی به ۲ میلیون و ۱۹۷ هزار و ۲۹۶ واحد رسید. این شاخص در نخستین روز هفته جاری یعنی در تاریخ ۲۳ دی‌ ۱۴۰۲ با رشد ۹هزار و۵۵۲ واحدی به ۲ میلیون و ۱۸۰ هزار و ۵۱۷ واحد رسید. روند صعودی نرخ دلار در بازار آزاد و چشم‌انداز مثبت از درآمد شرکت‌های صادرات‌محور، سهامداران را نسبت به نمادهای صادراتی خوش‌بین و آنها را به‌سمت شرکت‌های بزرگ بازار هدایت کرده است. در چنین اوضاعی، عموما گروه‌های فرآورده‌های نفتی، فلزی و شیمیایی موردرغبت بیشتری قرار می‌گیرند. البته روند صعودی بورس در نیمه هفته‌جاری ادامه‌دار نبود و شاخص کل بازار با افت ۲۲۹۲ واحدی به ۲ میلیون و ۱۹۴ هزار واحدی رسید.

بورس از بازارهای موازی عقب‌ ماند

فردین آقابزرگی، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت و در ارزیابی عملکرد بازار سرمایه ظرف روزهای گذشته اظهار کرد: باوجودی که طی روزهای گذشته شاهد سبزپوشی بازار سرمایه بوده‌ایم، اما باید اقرار کرد که اثرات تغییر در نرخ ارز در بازار آزاد به‌سرعت بر بازار سرمایه منعکس نمی‌شود. رشد کنونی بورس تهران را هم باید مدیون آثار روانی این رشد دانست. وی افزود: تداوم سازکار قیمت‌گذاری دستوری در بازار سرمایه و الزام صادرکنندگان به بازگشت ارز خود با نرخ تعیین‌شده از سوی دولت که به‌مراتب پایین‌تر از بهای دلار در بازار آزاد است، مانع سوددهی واقعی در این صنایع است. الزام به ارزان‌فروشی ارز توسط صنایع به دولت در شرایطی اجرایی می‌شود که این تولیدکنندگان باتوجه به منابع محدود ارزی کشور، ناچارند نیازهای وارداتی خود را با دلار آزاد خریداری کنند. در چنین اوضاعی، رشد نرخ دلار در بازار آزاد به‌درستی و با سرعت در بازار سرمایه منعکس نمی‌شود.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: البته با رشد نرخ دلار در بازار آزاد شاهد تغییر در پیش‌بینی و انتظارات تورمی در اقتصاد ایران خواهیم بود. به‌‎بیان‌دیگر، نرخ دلار یکی از فاکتورهای موثر بر تورم در اقتصاد ما است، بدین‌ترتیب اثرات رشد نرخ دلار در بازار آزاد با گذشت زمان در بازار سرمایه نیز منعکس خواهد شد.علاوه‌براین، با افزایش نرخ دلار در بازار آزاد، در بازه زمانی کمتر از ۶ ماه، بهای مواد اولیه تولید و همچنین تامین تجهیزات تولید در صنایع افزایش می‌یابد، چراکه ارز موردنیاز تولیدکنندگان به‌سادگی تامین نمی‌شود و در موارد بسیاری صنایع ناگزیر هستند برای تامین ارز موردنیاز خود، آن را با نرخ دلار آزاد خریداری کنند. به‌این‌ترتیب، این روند رو به رشد دلار در میان‌مدت و بلندمدت بر عملکرد صنایع بورسی نیز اثرگذار خواهد بود.

آقابزرگی در پیش‌بینی بازار سرمایه تا پایان سال گفت: کمتر از ۴۵ روز کاری تا پایان سال باقی‌ مانده است، بنابراین نمی‌توان به رشد قابل‌توجه این بازار در هفته‌های آتی امید چندانی داشت. شاخص کل بازار سرمایه در سال ۱۳۹۹ به ۲ میلیون واحد رسید. سال ۱۳۹۹ مجموع سود شرکت‌های بورسی و فرابورس کمتر از ۵۰۰ همت برآورد می‌شد. درحال‌حاضر شاخص کل بورس تهران به حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار واحد رسیده است، بااین‌وجود، سود شرکت‌های بورسی و فرابورس بیش از هزار همت برآورد می‌شود.

وی افزود: نسبت P/E شرکت‌های بورسی در سال ۱۳۹۹ به ۳۸ هم رسید، اما درحال‌حاضر این شاخص به‌طورمیانگین کمتر از ۶ است، بنابراین باید این‌طور ادعا کرد که شرکت‌های بورسی ما به‌مراتب ارزنده‌تر از موقعیت کنونی خود هستند.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: چنانچه ارزش واقعی شرکت‌های بورسی، معیار تعیین شاخص کل بازار سرمایه باشد، این شاخص در مرز ۳ تا ۳.۵ میلیون واحد قرار خواهد گرفت، اما مسئولان در امسال نسبت به ارتقای ارزش بازار سهام، به‌شدت مقاومت کرده‌اند. نگرانی مسئولان از نوسانات بورس، مانع حرکت این بازار در مسیر رشد واقعی شده است.

آقابزرگی گفت: بنابراین ارزش بازار، رو به رشد پیش‌بینی می‌شود، اما اینکه آیا بازار اجازه رشد دارد یا خیر، با سوال و شبهه همراه است و بسته به سیاست مسئولان دارد. در واقع سیاست‌گذاران با ابزارهایی که در اختیار دارند، این بازار را تنظیم می‌کنند. در چنین موقعیتی، نباید منتظر روزهای پررونق بازار سرمایه و درخشش آن متناسب با ارزش ذاتی این بازار باشیم.

سیگنال محرک‌های دلار به بورس

مجتبی دیبا، کارشناس بازار سرمایه در گفت‌وگو با صمت و در ارزیابی بازار سرمایه طی روزهای گذشته و به‌دنبال رشد دلار در بازار آزاد اظهار کرد: در روزهای گذشته شاهد بی‌ثباتی بازار دلار و روند رو به رشد بهای این اسکناس امریکایی در بازار آزاد بوده‌ایم. بانک مرکزی در مقام متولی سیاست‌های پولی، نتوانسته استراتژی را اتخاذ کند که آرامش را به‌شکل ریشه‌ای به بازار ارز بازگرداند. آرامش نسبی که در این مدت در بازار شاهد آن بودیم، ناپایدار بوده و درحال‌حاضر بی‌ثباتی و رشد به بازار ارز بازگشته است. به‌این‌ترتیب، در روزهای گذشته نرخ دلار در بازار آزاد حتی از مرز ۵۳ هزار تومان نیز فراتر رفت و هم‌اکنون در کانال ۵۲هزار تومانی نوسان می‌کند.

دیبا گفت: در شرایطی که نرخ تورم حاکم بر اقتصاد ما حدود ۵۰ درصد برآورد می‌شود و همزمان نرخ بهره سود بانکی حدود ۲۳ تا ۲۵ درصد برآورد می‌شود، نرخ سود سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه منفی خواهد بود، بنابراین سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه در موقعیت کنونی، جذابیت خود را از دست‌ داده است.

وی افزود: حجم نقدینگی یکی از فاکتورهای موثر بر بهای دلار در بازار آزاد است، چراکه سرمایه‌گذاری برای خرید دلار یکی از سودآورترین بازارهای مالی کشور است. باتوجه به حجم نقدینگی قابل‌توجه کشور، نرخ دلار رو به رشد پیش‌بینی می‌شود.
 این کارشناس بازار سرمایه در پیش‌بینی نرخ دلار ظرف ماه‌های آتی گفت: به‌اعتقاد‌من، باتوجه به حجم نقدینگی کشور، انتظار می‌رود نرخ دلار در بهار سال آینده به ۵۸ تا ۶۰ هزار تومان برسد، اما در هفته‌های پیش‌رو و باتوجه به موعد برگزاری انتخابات، احتمالا از رشد نرخ دلار جلوگیری می‌شود.
دیبا گفت: ناترازی بانک‌ها دیگر محرک بهای دلار در بازار آزاد است، بانک مرکزی در ماه‌های گذشته نتوانسته تراز مالی را در بانک‌ها، ایجاد کند. افزایش روند ناترازی بانک‌ها زمینه اضافه‌برداشت از منابع بانکی را فراهم می‌کند و خود محرک بازار دلار و همچنین سایر بازارهای موازی آن است.
وی افزود: تشدید تنش در یمن بعد از عملیات مشترک انگلیس و امریکا علیه حملات حوثی‌ها و توقیف یک نفتکش توسط ایران، موتور صعود دلار را روشن کرده است.

این کارشناس بازار سرمایه افزود: علاوه‌براین، در موقعیت کنونی کمبود بودجه دولت در امسال و همچنین سال آینده محرز شده است. تمامی موارد یادشده به صعود بهای اسکناس امریکایی منتهی می‌شود. همین موضوع نیز می‌تواند در میان‌مدت از صعود کم‌رمق بازار سرمایه حمایت کند.
دیبا در پیش‌بینی آینده بازار سرمایه تا پایان سال گفت: برآورد می‌شود شاخص کل بازار تا پایان سال به مرز ۲ میلیون و ۳۵۰ هزار واحد برسد. برای پیش‌بینی عملکرد بازار در بلندمدت نمی‌توان رأی کلی داد. بااین‌وجود، باید اذعان کرد که شرکت‌های بورسی از سطح مطلوبیت کافی برخوردار هستند و این بازار به‌شدت ارزنده است، هرچند همواره موانع بسیاری در مقابل صعود واقعی بورس ایجاد می‌شوند و زمینه عقب‌ماندگی این بازار را فراهم می‌کنند.

سخن پایانی

باوجود سبزپوشی بازار سهام طی روزهای گذشته، فعالان بازار سرمایه نسبت به عملکرد این بازار خوش‌بین نیستند. در واقع باید اذعان کرد که بورس تهران در میان تمامی بازارهای موازی، عقب‌مانده است. این عقب‌ماندگی در شرایطی است که ارزش شرکت‌های بورسی در یک سال گذشته به‌شدت ارتقا یافته است. در چنین وضعیتی، باید اقرار کرد که سیاست‌های حاکم بر اقتصاد ما مانع رشد بورس و کارآمدی بازار سرمایه هستند، گویی سیاست‌گذاران مانع بروز تلاطم‌های جدی در بازار سرمایه هستند و در نتیجه رشد واقعی بورس، مانع این رشد خواهد بود.