هوشمندسازی معادن، مقوله‌ای است که بسیار مورد توجه قرار گرفته و شاهد هستیم که شرکت‌های فعال بخش معدن و صنایع معدنی به صورت جدی تلاش می‌کنند تا به منظور افزایش بهره‌وری و به دنبال آن افزایش سودآوری برای سهام‌داران خود، در این زمینه گام‌های بزرگی بردارند. شرکت ملی صنایع مس ایران به عنوان بزرگ‌ترین متولی صنعت مس در کشور، اخیرا گام‌هایی در زمینه هوشمندسازی معادن برداشته است. این تلاش‌ها که از چندی پیش آغاز شده است، بعد از امضای تفاهمنامه چهارجانبه توسعه فناوری‌های هوشمندسازی، که اخیرا با حضور عباس علی‌آبادی وزیر صمت، روح‌الله دهقانی فیروزآبادی معاون علمی و فناوری رئیس جمهور، محمدرضا موثقی‌نیا رئیس هیات عامل ایمیدرو و امیر خرمی‌شاد مدیرعامل شرکت ملی مس، در نمایشگاه متافو به امضا رسید، نمود بیشتری در رسانه‌ها یافته است. در گزارش امروز صمت نگاهی داریم به تلاش‌های شرکت ملی مس در این زمینه.

مزایا و الزامات هوشمندسازی

ایران با توجه به ذخایر غنی معدنی، قرارگیری روی کمربند جهانی مس و وجود معادن بزرگ می‌تواند با اتخاذ راهبردهایی مانند هوشمندسازی معادن مس به یکی از مهره‌های حیاتی صنعت مس در جهان تبدیل شود. در سیستم‌های هوشمند، تمام بخش‌ها باید با یکدیگر در ارتباط باشند و تمامی کارکنان نیز باید همکاری ‌کنند تا اطلاعات به طور روزانه و منظم هر لحظه در دسترس باشند. باید به این نکته توجه داشت که هوشمندسازی معادن در زمان اجرا، می‌تواند برای سازمان‌ها دشوار و پیچیده باشد و حتی با مشکلاتی نیز روبه‌رو شود. از مسائلی که می‌تواند باعث حرکت کند و یا توقف فرآیند هوشمندسازی شود، می‌توان به عدم انعطاف‌پذیری مدیران در پذیرش موارد جدید، عدم آگاهی افراد و نکات مبهم در جریان‌ها و اصرار بر ادامه فرآیندهای سنتی به دلیل عدم آموزش نیروی انسانی اشاره کرد.

هوشمندسازی معادن می‌تواند کمک شایانی به کارکنان معادن کند زیرا با استفاده از تجهیزات و تکنولوژی‌های به‌روز، شاهد کاهش خطرات و افزایش سطح ایمنی معادن، افزایش بهره‌وری و کاهش سختی کار خواهیم بود.

هوشمندسازی طبق برنامه

امیر خرمی شاد، مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران با بیان اینکه مسیر هوشمندسازی پایانی ندارد و حد و مرزی نمی‌شناسد، افزود: در ایران در حوزه هوشمندسازی معدن عقب‌ماندگی داریم و باید ابتدا محدودیت‌ها و نیاز‌ها را شناسایی کرده و براساس آن برنامه عملیاتی تعریف کنیم. به گزارش مس پرس، مدیرعامل شرکت ملی مس با تکید بر ضرورت هوشمندسازی معادن و تمرکز بر بخش‌های مورد نیاز، اظهارکرد: الزاما نیازی نیست همه موضوعات معدن را به سمت هوشمندسازی سوق دهیم؛ بلکه با شناسایی صحیح نقاط مورد نظر می‌توان طبق برنامه هوشمندسازی حرکت کرد.وی، مجموع عملیات معدنکاری سالیانه در حوزه مس را حدود ۳۰۰ میلیون تن برشمرد و ادامه داد: این رقم، حدود ۲۵ درصد از کل عملیات معدنکاری کشور را شامل می‌شود. خرمی شاد با بیان این که به ازای هر تن ماده معدنی با توجه به عیار حدود ۰.۴ درصد مس که برداشت می‌شود حداکثر ۴ کیلو فلز مس به‌دست می‌آید، تصریح کرد: عملیات معدن‌کاری در حوزه مس با سایر معادن مانند سرب و روی قابل مقایسه نیست. مدیرعامل شرکت مس گفت: با توجه به طرح‌های توسعه‌ای که داریم این حجم از عملیات به بیش از ۷۰۰ میلیون تن در سال خواهد رسید و برای اجرای آن به ۱۰۰۰ دستگاه شاول و دامپ‌تراک نیاز داریم که مدیریت و راهبری اینها جز از روش هوشمندسازی امکان‌پذیر نیست. وی در حوزه اکتشافات نیز قابلیت‌ها و شناسایی نیازها را مورد تاکید قرار داده و هوشمندسازی در این بخش را پراهمیت برشمرد.

رونمایی از تجهیزات خودران

خرمی‌شاد با اشاره به اقداماتی که شرکت ملی صنایع مس ایران در حوزه هوشمندسازی معادن و استفاده از ظرفیت‌های شرکت‌های دانش‌بنیان آغاز کرده، اظهارکرد: پژوهشکده‌ای هم با همراهی یک دانشگاه معتبر در شرکت مس تاسیس کرده‌ایم و در این رابطه سال آینده نخستین دامپ‌تراک خودران در کشور را رونمایی و راه‌اندازی می‌کنیم. مدیرعامل شرکت ملی صنایع مس ایران با تاکید بر اینکه پنج معدن بزرگ سرچشمه، میدوک، سونگون، دره‌زار و درآلو در این تفاهمنامه برای هوشمندسازی هدفگذاری شده‌اند خاطر نشان کرد: با توجه به نیاز آموزش نیروی ماهر و متخصص پس از هوشمندسازی معادن، در این رابطه نیز اقدامات مهمی با انجام سرمایه‌گذاری ویژه، برای تربیت نیروهای متخصص انجام شده است.

بزرگ‌ترین پروژه هوشمندسازی

معاون طرح و برنامه‌ریزی ‌راهبردی شرکت ملی مس گفت: با هدف‌گذاری پنج معدن در شرکت ملی صنایع مس ایران، بزرگ‌ترین پروژه هوشمندسازی معادن کشور رقم می‌خورد. به گزارش روابط عمومی شرکت ملی صنایع مس ایران، غلامرضا ملاطاهری بیان کرد: شرکت ملی صنایع مس ایران در حوزه ارتباط با شرکت‌های دانش‌بنیان از سابقه طولانی برخوردار است.وی افزود: در ۶ ماهه اول سال ۱۴۰۲، بیش از ۴۲۰ مجوز ساخت برای شرکت‌های دانش‌بنیان صادر شد که از طریق شرکت خدمات بازرگانی صورت گرفته است.معاون طرح و برنامه‌ریزی ‌راهبردی شرکت ملی صنایع مس ایران با بیان اینکه در حوزه استخراج و تولید، حجم عملیات خاکی شرکت ملی مس از کل عملیات خاکی معدن‌کاری کشور بین ۲۵ تا ۳۰ درصد است، عنوان کرد: این امر مستلزم مدیریت هوشمند در فرآیند استخراج مواد معدنی است.ملاطاهری تصریح کرد: جریان مواد معدنی در شرکت ملی مس از مرحله استخراج تا محصول نهایی، رقم بالایی را به خود اختصاص می‌دهد که نیازمند مدیریت هوشمند در کل فرآیند تولید و زنجیره ارزش است.وی با اشاره به اینکه استخراج، یکی از عمده‌ترین بخش‌های تولید است، مطرح کرد: در موافقت‌نامه‌ای که امضا شده است، سعی کردیم با مدیریت صحیح استخراج مواد معدنی و هوشمندسازی دامپ‌تراک‌ها، شاول‌ها و ماشین‌آلات حفاری، راندمان بهره‌برداری از معادن را افزایش دهیم.

کاهش هزینه، افزایش سودآوری

ملاطاهری تاکید کرد: بدین ترتیب درصد خطاهای ناشی از کنترل دستی کاهش پیدا کرده و در پی آن هزینه تمام‌ شده، کاهش یافته و سودآوری شرکت افزایش می‌یابد. وی با اشاره به هوشمندسازی پنج معدن بزرگ شرکت ملی صنایع مس ایران، خاطرنشان کرد: این پنج معدن، جزو معادن بزرگ‌ و متوسط‌ مقیاس کشور محسوب می‌شوند. وی در پایان یادآور شد: بر اساس مفاد موافقت‌نامه شرکت ملی صنایع مس ایران، دانشی که در این زمینه حاصل می‌شود، در اختیار کل ذی‌نفعان حوزه معدن قرار خواهد گرفت که این امر موجبات ارتقای بهره‌وری را در این بخش فراهم می‌کند.

بحران در چند قدمی معدن

به گزارش ایراسین، بهروز رحمتی، معاون توسعه و اکتشافات شرکت ملی مس اظهارکرد: اگر موضوع هوشمندسازی معادن مورد توجه شرکت‌های معدنی قرار نگیرد بدون شک در نهایت باعث مرگ این شرکت‌ها خواهد شد. این مقوله در ایران هم اخیرا آغاز شده است اما هنوز در فازهای بسیار اولیه هستیم. هنوز شاید بسیاری از مدیران ارشد شرکت‌ها و به‌ویژه حاکمیت بر اهمیت موضوع هوشمندسازی معادن یا دیجیتال ماینیگ پی نبرده‌اند. گذر از شرایط سنتی و ورود به این حوزه بدون شک یک اختیار نیست، بلکه یک الزام است. در صورتی که با روند فعلی پیش برویم بدون شک در کمتر از ۴-۳ سال آینده در حوزه معدنی کشور با بحران مواجه خواهیم شد.

 وی افزود: اگر تصمیم گیری و فرهنگ‌سازی میان بنگاه‌ها و مدیران ارشد و مدیران میانی بنگاه‌ها شکل بگیرد یک بازه زمانی حداقل ۵ ساله برای هوشمندسازی معادن در کشور نیاز است. این بازه زمانی فرصت خوبی برای تحق این امر مهم است اما در شرایطی که برنامه‌ریزی و زمانبندی داشته باشیم. در غیر این صورت تا ۱۰ سال آینده هم هیچ تغییری ایجاد نخواهد شد. این امکان وجود دارد که یک برنامه ۵ ساله توام با فرهنگ‌سازی و سیاست‌گذاری حاکمیت برای هوشمندسازی معادن تهیه و اجرایی شود.

سخن پایانی

در دنیای امروزی نقش پررنگ معادن و فلزات در اقتصاد داخلی و خارجی کشورها، توسعه صنایع پایین‌دستی و… بر هیچ کس پوشیده نیست. به همین دلیل باید توجه داشت که تنها کشورها و سازمان‌هایی می‌توانند در میدان رقابت معدنی پیروز شوند و رقیبان را کنار بزنند که از روش‌های نوین در فرآیندهای تولید بهره ببرند.