با این وجود، خبرهای مثبتی نیز منتشر می‌شود که به رشد محدود و ناپایدار نرخ مس در بازار جهانی در روزهای گذشته منتهی شده است. از جمله این اخبار می‌توان به افت ارزش دلار و همچنین کاهش نگرانی از تصمیم بانک‌های جهانی مبنی بر افزایش نرخ بهره و بروز رکود اقتصادی در دنیا اشاره کرد. همزمان عقبگرد تورم در امریکا، فدرال رزرو را از تشدید سیاست انقباضی منصرف کرده و از شدت عمل آنها می‌کاهد. همین موضوع سیگنال مثبت و صعودی را روانه بازار مس کرده است. با این وجود، انتشار اخبار منفی از چین، بازار فلز سرخ را سردرگم کرده است. مقامات چین در طول هفته‌های گذشته وعده حمایت از اقتصاد این کشور را با تصویب بسته‌های مالی و تزریق نقدینگی دادند که انتشار این خبر توانست تا حدی امید به رشد تقاضا را در بازارهای کالایی رقم بزند. با این وجود، نخست‌وزیر چین در روزهای پایانی هفته گذشته به عدم‌تزریق منابع مالی کلان برای کمک به رشد اقتصادی این کشور در ماه‌های اخیر اشاره کرد؛ این مطلب با وعده‌های دولت چین برای بازگرداندن سریع اقتصاد به مسیر رشد مغایرت دارد و بروز رکود در بازار مس را تشدید خواهد کرد.

دلایل افت بهای مس
سعید برزگر، کارشناس صنایع معدنی در گفت‌وگو با صمت و در ارزیابی نوسانات نرخ مس در بازار جهانی، اظهار کرد: رشد اقتصادی چین در ۳ ماهه دوم سال ۲۰۲۲ کاهش غیرمنتظره‌ای داشت. شیوع دوباره ویروس کرونا در چین، عزم دولتمردان این کشور برای اجرای سیاست‌های کرونا صفر و اجرای مقررات سختگیرانه و قرنطینه از دلایل افت اقتصاد این کشور هستند. با وجود مقررات سختگیرانه یادشده که ضربه‌های جدی را به دومین اقتصاد بزرگ جهان تحمیل کرده است؛ درحال‌حاضر تعداد بیماران روزانه کرونایی چین در بالاترین سطح ۲ ماهه قرار دارد و محدودیت‌های رفت‌وآمد و قرنطینه در این کشور در حال تشدید است. دولت محلی شانگهای که مرکز عمده مالی چین است، دستور داده شهروندان به‌طور پیوسته طی ۴۰ روز آینده دست‌کم هفته‌ای یک‌بار تست کرونا دهند. همزمان محدودیت‌ها در سایر نقاط نیز در حال افزایش است.
وی افزود: رشد اقتصادی چین در ۳ ماهه دوم امسال به حدود یک درصد کاهش یافته است. میزان رشد اقتصادی چین در ۳ ماهه منتهی به پایان ژوئیه به کمترین میزان پس از ثبت این داده از سال ۱۹۹۲ (البته بدون احتساب رشد اقتصادی در ۳ ماهه نخست سال ۲۰۲۰) رسیده است.
برزگر با اشاره به تداوم بحران در بخش مسکن چین افزود: ساخت‌وساز و اجرای فعالیت‌های عمرانی، همواره یکی از محرک‌های اصلی اقتصاد چین بوده که به رشد تقاضا برای کالاهای اساسی در دنیا بدل شده است. در شرایطی که صنعت ساخت‌وساز در این کشور با بحران روبه‌رو شده و این چالش‌ها ادامه‌دار هستند، چشم‌انداز تقاضای جهانی برای خرید کالاهای پایه ازجمله مس کاهش یافته است.
وی گفت: البته حمایت دولت چین از روند ساخت‌وساز در این کشور و همچنین عزم دولت برای ارائه تسهیلات و حمایت از توسعه فعالیت در بخش مسکن، امیدی نسبی نسبت به بهبود در اجرای پروژه‌های ساخت مسکن را در این کشور فراهم کرده و بدین‌ترتیب از روند رو به رشد نرخ فلزات در سطح جهانی، حمایت می‌شود.
این کارشناس اقتصاد در ادامه تاکید کرد: کشورهای غربی با احتمال فرورفتن به فاز رکودی روبه‌رو هستند. احتمال بروز رکود اقتصادی متاثر از سیاست انقباضی فدرال‌رزرو به کاهش تقاضا در بازارهای کالایی و خروج سرمایه‌گذاران از این بخش منجر شده و از این منظر زمینه عقبگرد قیمتی در بازارهای کالایی را فراهم کرده است. در میان کالاهای پایه، مس بیشترین همبستگی قیمتی را با اقتصاد جهانی داشته؛ بنابراین واهمه از بروز رکود در اقتصاد جهانی با توجه به سیاست انقباضی ازسوی فدرال‌رزرو موجب عقبگرد قیمتی مس شده است.
برزگر گفت: میانگین نرخ مس در ژانویه امسال در بورس فلزات لندن برابر ۹۷۷۵ دلار به‌ازای هر تن برآورد شده است. پس از حمله روسیه به خاک اوکراین، بهای مس در مسیر صعود پیش رفت، تا جایی‌که میانگین نرخ مس در آوریل به ۱۰۱۸۳ دلار به‌ازای هر تن رسید. بیشترین نرخ ثبت شده برای مس نیز در ۳۰ مارس و برابر ۱۰۳۹۰ دلار به‌ازای هر تن بود. با این وجود با تغییر شرایط اقتصادی و کاهش تقاضا برای مصرف مس در جهان، این روند صعودی پایدار نماند.
روند نزولی نرخ مس در ۳ ماهه دوم امسال میلادی ادامه یافت، تاجایی‌که میانگین نرخ این فلز سرخ در ماه ژوئن، ۹۰۳۳ دلار گزارش شده است. البته در این میان، انتشار اخبار مثبت به بازگشت کم‌رمق مس به روند صعودی قیمت، منتهی شده است، با این وجود همچنان دورنمای این صنعت هم روشن نیست.

بحران اقتصاد جهانی، مانع رشد قیمتی
کوروش شعبانی، نایب رئیس انجمن مس ایران در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: روند نرخ کامودیتی‌های فلزی از جمله مس تحت‌تاثیر شرایط اقتصادی جهان است. در طول هفته‌های اخیر و به‌دنبال بروز بحران‌های اقتصادی در چین و همچنین کشورهای غربی، از رونق مس کاسته شده است.
وی افزود: توسعه اقتصادی به‌منزله افزایش تقاضا برای خرید فلزات و مصرف آنهاست اما در شرایطی که روند توسعه اقتصادی با بحران جدی روبه‌رو می‌شود، از میزان تقاضا برای خرید فلزات کاسته می‌شود و شاهد از رونق افتادن بازار کامودیتی‌های فلزی خواهیم بود. کما اینکه در ماه‌های گذشته و به‌دنبال بروز بحران در اقتصاد چین شاهد نزول قابل‌توجه نرخ مس در بورس فلزات لندن بوده‌ایم.
شعبانی با اشاره به تداوم روند کاهشی نرخ مس در هفته‌های گذشته گفت: تداوم شیوع کرونا و بروز سویه‌های جدید از این ویروس در چین و محدودیت‌های قرنطینه‌ای در این کشور از مهم‌ترین دلایل افت بهای مس در بازارهای جهانی است. طولانی‌شدن شدت تنش در اروپای غربی نیز خود عامل منفی دیگری در بازار مس به‌شمار می‌رود.
وی افزود: پس از حمله روسیه به خاک اوکراین شاهد رشد قابل‌توجه نرخ انرژی در جهان بودیم. روسیه یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان انرژی در جهان است؛ بنابراین تنش در این منطقه و تحریم روسیه از سوی کشورهای اروپایی، عامل اصلی نوسانات نرخ فلزات و مس در بازارهای جهانی بود. این اثرات ابتدا خود را در قالب رشد نرخ مس نشان دادند اما این روند صعودی نرخ مس ادامه‌دار نبود، چراکه درحال‌حاضر تداوم فعالیت‌های توسعه‌ای تحت‌تاثیر بحران انرژی در جهان قرار گرفته است. بدین‌ترتیب دورنمای روشنی از رشد تقاضا برای مس وجود ندارد. این فعال صنعت مس در ادامه با اشاره به احتمال بروز رکود در اقتصاد جهانی گفت: این موضوع، خود عامل افت بهای مس شناخته می‌شود.
وی با اشاره به پیش‌بینی‌های خوشبینانه از روند نرخ مس در ماه‌های گذشته گفت: نرخ فلز سرخ در مسیر صعودی بود و حتی پیش‌بینی می‌شد نرخ مس در سال ۲۰۲۴ به ۱۵۰۰۰ دلار به‌ازای هر تن برسد اما درحال‌حاضر اعتبار تمام این پیش‌بینی‌ها زیر سوال رفته است. افت حدود ۴۰ درصدی نرخ مس در طول ماه‌های گذشته به‌منزله متضرر شدن سرمایه‌گذاران در این حوزه است.
شعبانی در ادامه تاکید کرد: بهای کاتد مس در بورس کالای ایران براساس نرخ این فلز در بورس فلزات لندن تعیین و در این میان، فعالان صنعت مس در ایران نیز از بحران‌های جهانی یادشده متضرر می‌شوند. فعالان صنایع کوچک در حوزه مس و همچنین بهره‌برداران از معادن کوچک‌مقیاس، قربانیان نخست و اصلی این شرایط هستند، چراکه مجموعه‌های بزرگ به سبب ظرفیت تولید بالا، از تاب‌آوری بیشتری در قبال این تکانه‌ها برخوردار هستند.

دورنمای تاریک فلز سرخ
این فعال صنعت مس در پیش‌بینی بازار فلز سرخ در آینده گفت: عوامل متعددی بر عملکرد بازارهای کالایی جهان اثرگذار است. همزمان ریسک‌های متعددی نیز عملکرد صنایع را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد؛ بنابراین نمی‌توان پیش‌بینی دقیقی از آینده و شرایط قیمت‌ها ارائه داد.
با این وجود باید تاکید کرد که درحال‌حاضر شاهد شیوع سویه‌های جدیدی از ویروس کرونا در جهان هستیم و در همین حال اقتصاد جهانی به سمت رکود تورمی پیش می‌رود؛ بنابراین مسیر توسعه اقتصادی جهان با چالش‌های جدی روبه‌رو شده و همین موضوعات مانع بازگشت قدرتمند مس به روند صعودی هستند.
شعبانی گفت: عملکرد چین به‌عنوان دومین اقتصاد بزرگ و همچنین بزرگ‌ترین مصرف‌کننده کالایی جهان بر بازار فلزات و مس اثرگذاری بالایی دارد. هرگونه تنش در این کشور و ایجاد محدودیت در تحقق اهداف توسعه اقتصادی این کشور، به‌منزله سقوط هرچه بیشتر نرخ فلز سرخ خواهد بود؛ بنابراین با توجه به شرایط نمی‌توان اظهارنظر جدی درباره آینده نرخ مس داشت.

خطر توقف فعالیت در کمین صنعتگران کوچک
وی گفت: با این وجود، شرایط کنونی ضربه‌های غیرقابل جبرانی به صنعتگران مس کشور و فعالان معدنی این بخش تحمیل کرده است. روند نزولی نرخ مس در شرایطی از سود صنعتگران می‌کاهد که در امسال تمامی پارامترهای موثر بر تولید، افزایش نرخ داشته‌اند. به‌عنوان مثال، نرخ اسید مورداستفاده در فرآیند لیچینگ برای تولید کاتد مس در یک سال ۳ برابر شده است. این اسید سهم قابل‌توجهی از هزینه تولید کاتد را در اختیار دارد و نمی‌توان نسبت به رشد ۳۰۰ برابری نرخ آن بی‌تفاوت بود.
شعبانی در ادامه با اشاره به فرآیند قیمت‌گذاری کاتد مس در بورس کالا افزود: نرخ پایه این فلز سرخ‌رنگ براساس میانگین نرخ هفتگی مس در بورس فلزات لندن و نرخ دلار نیمایی، کشف می‌شود. این در حالی است که صنعتگران بخش خصوصی که اغلب هم واحدهایی با ظرفیت پایین دارند، تمام نیازهای وارداتی خود را با ارز آزاد تامین می‌کنند؛ درنتیجه به‌ازای تفاوت میان نرخ دلار نیمایی و دلار در بازار آزاد، متضرر می‌شوند.
همین موضوع هزینه قابل‌توجه و مازدی به این صنعتگران تحمیل می‌کند. در چنین شرایطی شاهد تعطیلی معادن و صنایع معدنی کوچک‌مقیاس مس کشور هستیم.
وی گفت: بدون تردید در صورت ادامه شرایط موردبحث، فشار به فعالان صنعت مس و تعطیلی این صنایع، تامین محصول برای مصرف‌کننده نهایی دشوار می‌شود. در واقع از میزان عرضه کاتد مس به بازارهای جهانی کاسته خواهد شد و با پیشی‌گرفتن تقاضا بر عرضه باید منتظر رشد بهای مس در بازارهای جهانی باشیم. از مجموع موارد یادشده می‌توان این‌طور نتیجه گرفت که معادن و صنایع کوچک مس کشور در شرایط شکننده‌ای هستند. در این وضعیت، انجمن مس پیشنهاد داده دولت با اجرای اقداماتی از جمله معافیت حقوق دولتی ۱۴۰۰ و دست‌کم ۶ ماهه نخست سال ۱۴۰۱، معافیت بیمه و مالیاتی برای بخشی از سال‌های ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱، تامین اسید با نرخ تمام‌شده برای لیچینگ کارهای فعال موردتایید انجمن مس، ارائه یک تنفس دست‌کم ۶ ماهه در بازپرداخت وام معادن و صنایع معدنی به‌ویژه وام‌های تضمین‌شده از سوی صندوق بیمه معادن، حذف نرخ نیما در قیمت‌گذاری مس در بورس کالا و استناد به نرخ بازار، مساعدت شرکت ملی مس درباره فروش اسید صرفا به مصرف‌کننده واقعی نه‌واسطه‌ها، از عملکرد این صنعت حمایت کند.
وی تاکید کرد: درحال‌حاضر اسید موردنیاز صنایع مس با واسطه و نرخ به‌مراتب بالاتری در اختیار تولیدکنندگان قرار می‌گیرد که سودآوری این صنعت را به‌شدت کاهش داده است. این‌گونه سیاست‌های غلط، توان تولید را از ما سلب کرده و بدین‌ترتیب به سمت ورشکستگی می‌رویم. تعطیلی صنایع کوچک مس به‌منزله از بین رفتن سرمایه‌گذاری قابل‌توجهی است و همزمان موقعیت‌های شغلی متعددی را از بین می‌برد. در واقع آسیب‌های اقتصادی و اجتماعی قابل‌توجهی به‌دنبال دارد؛ بنابراین انتظار می‌رود سیاست‌گذاران نسبت به این شرایط منفعل نباشند.

سخن پایانی
دورنمای نرخ مس در بازار جهانی چندان امیدبخش نیست. در چنین شرایطی، عملکرد و سوددهی صنایع کوچک فعال در بخش مس کشور و همچنین معادن کوچک‌مقیاس مس تحت‌تاثیر قرار می‌گیرد. از آنجا که ظرفیت تولید در این واحدها پایین است، تاب‌آوری پایینی هم دارند. به‌دنبال افزایش هزینه تولید، تداوم فعالیت در این صنایع در معرض توقف تولید قرار می‌گیرد؛ بنابراین فعالان این بخش از دولت و سیاست‌گذاران انتظار حمایت هرچه بیشتر را دارند.