مرکز توسعه تجارت الکترونیک به‌عنوان متولی ساماندهی و نظارت بر کسب‌وکارهای اینترنتی، با ایجاد درگاه یکپارچه نظارت توانسته کسب‌وکارها را به‌صورت متمرکز پایش و تا حد زیادی از وقوع تخلفات معاملاتی قابل‌انجام در اینترنت پیشگیری کند. با این همه اتفاقات ماه‌های اخیر صدمات جبران‌ناپذیری برای بسیاری از فعالان کسب‌وکارهای اینترنتی ایجاد کرده است. چنانچه در آخرین پژوهش انجام شده تعدیل نیرو و توقف استخدام شرکت‌های اینترنتی گریبانگیر فعالان این حوزه بوده است.

کسب‌وکارها ناچار به کاهش هزینه هستند

براساس گزارشی که در پایگاه خبری مجمع فعالان اقتصادی آمده؛ نظرسنجی اخیر نشان می‌دهد ۱۰ درصد شرکت‌های فعال در بستر اینترنت دست به تعدیل و ۱۵ درصد نیز روند استخدام نیرو را متوقف کرده‌اند. براساس این گزارش محدودیت‌های اینترنت موجب شده تا یک چهارم شرکت‌ها دست به تعدیل یا توقف استخدام نیرو بزنند. شرایط درحال‌حاضر به گونه‌ای است که کسب‌وکارها به دنبال کاهش هزینه‌ها هستند و استخدام و توسعه در اولویت آنها نیست. این درحالی است که به گفته بسیاری از فعالان اقتصادی، فیلترینگ و محدودیت‌های اینترنت زنگ خطری را برای کسب‌وکارها به صدا درآورده است که گویا هنوز هم به گوش بسیاری از مسئولان حاکمیتی نرسیده است.

فعالان این حوزه معتقدند تا پیش از این با توجه به مهاجرت‌ها، شرکت‌ها با بحران یافتن نیروی متخصص روبه رو بودند، اما اکنون این بحران جوانب دیگری نیز یافته است. به طوری که کسب‌وکارها در مدت دو ماهه اخیر با خسارت‌های مالی بسیاری روبه رو شده‌اند. براساس نظرسنجی صورت گرفته از مدیران شرکت‌ها در آبان، ۹۵ درصد شرکت‌ها اعلام کردند از این محدویت‌ها متضرر شدند. حداقل خسارت وارد شده به آنها نیز ۲۵ درصد بوده است. جدای از این نیز بهره‌وری نیروی انسانی کاهش یافت. همچنین شاهد تعدیل نیرو و توقف استخدام‌ها توسط شرکت‌ها بودیم. همچنین بر اساس آمار ۱۰ درصد شرکت‌ها نیروهای خود را تعدیل کرده و ۱۵ درصد استخدام را به طور کامل متوقف کرده‌اند.

شرکت‌های رسانه‌ای ۵۸ درصد و شرکت‌های حوزه دیجیتال ۲۹ درصد کاهش استخدام داشته‌اند و در مقابل شرکت‌های دارویی کمترین کاهش حجم استخدام را در این مدت تجربه کرده‌اند. فعالان این حوزه تاکید دارند هر زمان که یک عدم اطمینان در کشور به وجود می‌آید، شرکت‌ها یک رفتار خاص از خود نشان می‌دهند. و در این شرایط و در دوره انتظار که کسب‌وکارها منتظر پایداری هستند موجب می‌شود شرکت‌ها هزینه‌های خود را کنترل کنند و این امر روی تعدیل نیرو و عدم استخدام آنها تاثیر می‌گذارد.

با توجه به شرایط ایجاد شده برخی معتقدند؛ درحال‌حاضر نیز موارد بوجود آینده موجب کاهش اطمینان از آینده شده و موضوع استخدام از اولویت شرکت‌ها خارج شده است. براساس این پژوهش، تقاضای شغل در بخش تحقیق و توسعه ۱۱ درصد، در بخش گرافیک ۴۳ درصد و در بخش برنامه‌نویسی ۲۱ درصد کاهش داشته است. با توجه به این آمار به نظر می‌رسد فیلتر اینستاگرام به گرافیست‌ها ضربه بزرگی زده و نیاز به آنها را کاهش داده است.

بررسی عملکرد ۳۵۰۰ سایت

در همین حال رئیس سابق مرکز توسعه تجارت الکترونیک در نشستی خبری اعلام کرد: در پایش اولیه سامانه پایشگر، ۳۵۰۰ وب‌سایت مورد بررسی قرار گرفتند که از این تعداد، حدود ۷۰ وب‌سایت شناسایی شده‌اند که کارشان فروش کالای ممنوعه مانند رمزارز، سکه طلا، سیگار الکترونیکی، مشروبات و اسلحه بوده و ۱۸۰ وب‌سایت شناسایی شده که با جعل لوگوی نماد به کار خود ادامه می‌دهند.مرکز توسعه تجارت الکترونیک در تلاش است با کاهش سختگیری در مرحله صدور مجوز و نماد اعتماد، کنترل بر کسب‌وکارهای مجازی را با دقت بیشتری انجام دهد. در گذشته پایش سایت‌ها به‌شکل سنتی انجام می‌شد، اما درحال‌حاضر مرکز توسعه تجارت الکترونیک امکان پایش از طریق سامانه هوشمند را فراهم کرده است.

علی رهبری اضافه کرد: در گذشته سایت‌ها به‌شکل سنتی پایش می‌شدند که این کار زمان زیادی می‌برد. علاوه بر این، گاهی خطاهای سهوی و عمدی هم در این رصدها به چشم می‌خورد. ما در یک جمع‌بندی به این نتیجه رسیدیم که روش نظارت سنتی را در یک پنل نظارت یکپارچه تقویت کنیم.او افزود: به کمک پیمانکار سامانه نماد الکترونیک و مدیریت تیم داخلی مرکز، نسخه اولیه این پایشگر به‌دست آمده است. ما در این سامانه ۳ سناریو را مدنظر قرار داده‌ایم. همه وب‌سایت‌ها را کنترل نکردیم، زیرا در فاز اولیه هستیم و نتایج همین پردازش اولیه نشان می‌دهد در زمینه هر ۳ سناریو موارد متعدد مشکوک به تخلف در پردازش اولیه وجود دارد. امیدواریم به کمک تیم مرکز و پیمانکار، سناریوها تکمیل شود و دامنه پوشش وب‌سایت‌ها، ابتدا به وب‌سایت‌های دارای نماد و پس از آن به وب‌سایت‌های بدون نماد، کانال‌های اینستاگرام و تلگرام نیز برسد.

شرط حمایت از کسب‌وکارهای اینترنتی

در هر اقتصادی، بنگاه‌ها محور اصلی تولید و ایجاد اشتغال به‌شمار می‌روند؛ بنابراین بنگاه‌های اقتصادی و کارآفرینان، نقشی محوری در اقتصاد کشورها ایفا می‌کنند. اگر این مهم را بپذیریم به اهمیت حمایت دولت از کارآفرینان پی می‌بریم؛ به‌عبارت دیگر نقش بنگاه‌ها در اقتصاد، ایجاد ارزش‌افزوده است و نقش دولت فراهم کردن محیط مناسب برای فعالیت بنگاه‌ها. کسب‌وکارهای مجازی در سال‌های اخیر و به‌ویژه سال‌های شیوع کرونا به یکی از مهم‌ترین بنگاه‌های اقتصادی بدل شده‌اند. این بخش بار قابل توجهی از تولید درآمد و حفظ معیشت را بر عهده دارند. این درحالی است که در چند هفته گذشته موضوع قطع اینترنت و فیلتر پلتفرم‌های خارجی مشکلات بسیاری برای فعالان این بخش ایجاد کرده است. بر همین اساس نیز به دنبال گلایه فعالان این حوزه و هشدارهای کارشناسان، دولت سازکاری برای حمایت از کسب‌وکارهای اینترنتی تعریف کرد و با انتشار فراخوانی شرط‌ها و ضوابط کسب‌وکارهای مشمول دریافت اعتبار را اعلام کرد. بر اساس فراخوان وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، کسب‌وکارهای مشمول طرح حمایت از سکوها و اقتصاد دیجیتال برای بهره‌مندی از این تسهیلات ملزم به رعایت مواردی شده‌اند.

سکوهای متقاضی می‌توانند با مراجعه به پرتال وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به آدرس ict.gov.ir نسبت به دسترسی به اسناد فراخوان یاد شده نسبت ارزیابی فعالیت خود اقدام کرده و در صورت کسب سقف امتیاز نسبت به ارسال اسناد و مدارک به آدرس پست الکترونیک platform@ict.gov.ir اقدام کنند. طبق اعلام وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، بر اساس فراخوان یادشده سکوهایی که با ارائه اسناد مثبته بیش از ۶۵ درصد امتیازات ارزیابی را کسب کنند، مشمول حمایت‌های آیین‌نامه حمایت از سکوها و کسب‌وکارهای دیجیتال مصوب کارگروه اقتصاد دیجیتال خواهند شد. همچنین سکوهایی که موفق شوند بین ۵۰ تا ۶۵ درصد امتیازات ارزیابی را کسب کنند نیز مطابق آیین‌نامه‌های مربوطه امکان بهره‌مندی از برخی از حمایت‌های طرح را خواهند داشت.

سخن پایانی

آیین‌نامه حمایت از کسب‌وکارهای اینترنتی طی هفته‌های گذشته توسط وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات رونمایی شد؛ به گفته وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات محدودیت‌های ایجادشده در دو ماه گذشته برای دو پلتفرم خارجی که بخشی از کسب‌وکارهای مردمی روی آنها بود، سبب تسریع درروند این مصوبه شد. این آیین‌نامه ۱۴ ماده و ۳۰ نوع حمایت را شامل می‌شود و خدمات و امتیازات متنوعی را برای سکوهای مشمول و کسب‌وکارهای احراز هویت شده در نظر گرفته است. به طور مثال در بخش اعتبار بخشی به کسب‌وکارهای اینترنتی و کاربران، این امکان وجود دارد که به سکوها و کسب‌وکارهای احراز هویت شده، نشان ویژه یا تیک ویژه کسب‌وکار اعطا شود یا برای عموم کاربران امکان اخذ نشان اعتبار شده (تیک آبی) فراهم شود.  اما در این آیین‌نامه حمایت ویژه‌ای برای سکوهای مشمول در نظر گرفته‌شده است و آنها می‌توانند از مزایای قانونی حضور در پارک‌های علم و فناوری برخوردار شوند. در واقع به منظور حمایت و برخورداری سکوها از مزایای استقرار در پارک‌های علم و فناوری، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف است شرایط پذیرش و استقرار دفترهای اصلی و شعب پلتفرم‌های مشمول را در پارک فناوری اطلاعات و ارتباطات یا شعب استانی آن فراهم کند.