نیروگاه‌های خورشیدی ضامن امنیت تامین برق
بهروزصادقی-روزنامه‌نگار
عملیات ساخت و راه اندازی بیش از ۴ هزار سامانه تولید انرژی خورشیدی در مناطق کویری استان یزد به منظور تولید ۱۰ هزارمگاوات برق طی یک دوره چهارساله و بهره برداری از ۲۰ سامانه کوچک مقیاس ۵ کیلوواتی (پشت بامی) در این استان آغاز شد.
خارج از هرگونه پیشداوری اگر این پروژه تبلیغی برای نمایش عملگرایی دولت نباشد و در میانه راه با تزریق قطره چکانی بودجه، به سرنوشت برخی پروژه ها مانند ساخت آزادراه تهران-شمال که از سال ۷۷ آغاز و همچنان ناتمام مانده دچار نشود، باید آن را به فال نیک گرفت.
امروزه بهره گیری از انرژی خورشیدی به عنوان منبعی کاملا رایگان، فراوان، فاقد هرگونه آلودگی زیست محیطی و جایگزین سوخت های فسیلی برای تولید برق در سراسر دنیا در دستور کار است؛ تا آنجا که کشور آلمان یکی از پیشتازان بهره مندی از فناوری تولید برق از انرژی خورشیدی در جهان است. در بسیاری دیگر از نقاط جهان نیز ۶۰ تا ۷۰ درصد آب گرم مصرفی جوامع از طریق بهره گیری از انرژی گرمایی خورشید تولید می شود.فناوری تولید برق از انرژی تابشی خورشید، راهکاری است که بسیاری از کشورهای جهان برای دستیابی به استقلال در تامین انرژی برق به آن متوسل شده و با نصب پنل های خورشیدی روی بام خانه ها، هم برق موردنیاز بناهای مسکونی را تامین می کنند و هم به یک تولیدکننده بالقوه انرژی تبدیل شده و با قطع وابستگی خود به دیگر منابع انرژی، بر ضریب امنیت و استقلال خود در این زمینه می افزایند.
خوشبختانه کویر لوت ایران با پهنه ای حدود ۵۰ هزار کیلومترمربع از گرم ترین نقاط دنیا به شمار می رود. همچنین براساس مطالعاتی که از سال ۲۰۰۴ صورت گرفت بالاترین دمای جهان در این منطقه از کشورمان به ثبت رسیده است. از سوی دیگر، برپایه برخی اطلاعات منتشرشده، دمای برخی از قسمت های این کویر در طول سال به ۸۰ درجه سانتیگراد می رسد و میانگین شدت تابشی انرژی خورشید در هر مترمربع از این مناطق حدود ۴ . ۵ کیلووات ساعت برآورد شده است. برخی دیگر از مشاهدات و برآوردهای عینی بیانگر آن است که کشور ما سالانه ۳۰۰ روز آفتابی دارد. بسیاری از کارشناسان بر این باورند که اگر تمامی این موارد و مزیت های گرمایی در کنار هم قرار گیرند با پوشش کامل کویر لوت نیروگاهی با توان تولید ۱ . ۵ میلیون مگاوات برق به دست می آید. همچنین به باور برخی متخصصان، با ساخت نیروگاه های خورشیدی فقط در یک درصد از صحراهای سوزان ایران ۵ برابر نیاز کشور به انرژی برق تامین می شود یا اینکه با نصب پنل های خورشیدی در فقط ۵ درصد کویر سوزان لوت، افزون بر تامین برق مصرفی کل کشور، می توان برق موردنیاز بخش هایی از خاورمیانه را نیز تامین کرد.
برخی از کارشناسان انرژی خورشیدی گام را فراتر نهاده و در حالتی آرمانی عنوان می کنند ایران در صورت تجهیز گستره بیابانی خود به سامانه های دریافت انرژی تابشی، می تواند انرژی موردنیاز بخش های گسترده ای از منطقه را تامین کند و در زمینه صادرات انرژی برق فعال شود.
با همه این موهبت های خدادادی، در حالی که هم اکنون سهم انرژی تجدیدپذیر از کل انرژی تولیدی در دنیا ۲۸ تا ۳۰ درصد است و حتی برخی کشورهای همسایه به سبب کمبود فضای خاکی به نصب پنل های خورشیدی شناور روی آب روی آورده اند، ۹۳ درصد برق مصرفی کشورمان از مصرف سوخت های فسیلی به ویژه از بدترین نوع دربردارنده آلودگی های زیست محیطی یعنی «مازوت»، ۶ درصد از نیروگاه های برق آبی و کمتر از ۲ درصد از نیروگاه های تجدیدپذیر تامین می شود.
خواه ناخواه امروزه دنیا به سوی بهره وری هرچه بیشتر از انرژی های تجدیدپذیر به ویژه انرژی خورشید پیش می رود و در شماری از کشورهای همسایه نیز سرمایه گذاری های کلانی در این زمینه صورت گرفته و شرایط ایجاب می کند ما نیز هرچه سریع تر عقب ماندگی ها در این بخش را جبران کنیم. یکی از بزرگ ترین موانع گسترش فناوری تولید انرژی از خورشید در کشور ما، ارزان بودن انرژی های فسیلی است و با اختصاص سوبسید به انرژی های فسیلی و ارزانی آنها، دیگر کسی ریسک سرمایه گذاری در فناوری تجدیدپذیرها را به جان نمی خرد و به نظر می رسد دولت های گذشته نیز الزامی برای حمایت از این انرژی احساس نمی کردند، در حالی که با یک برنامه ریزی مناسب و استفاده از امکانات داخلی می توان ایران را به یکی از بزرگ ترین تولیدکنندگان انرژی خورشیدی در دنیا تبدیل و زمینه ورود میلیاردها دلار ارز به داخل کشور را فراهم کرد؛ از همین رو حمایت از سرمایه گذاران بخش خصوصی برای توسعه نیروگاه های خورشیدی و تضمین خرید برق تولیدی آنان به نرخ روز، هدایت منابع بانکی برای سرمایه گذاری ها در این بخش و همزمان تربیت نیروی های متخصص برای ارائه خدمات بعد از نصب سیستم های خورشیدی، از نیازهای مبرم توسعه این صنعت در کشور محسوب می شود. امید آنکه تصمیم سازان و برنامه ریزان کلان کشور به جای توسل به دیگر شیوه های تولید برق، سرمایه گذاری در این فناوری و گسترش آن را در اولویت برنامه های خود قرار دهند. به یقین با پیشرفت های فعلی و آتی در افزایش بازدهی و ظرفیت ذخیره سازی برق تولیدی در این صنعت و با در نظر گرفتن سودهای بالقوه آن، ضروری است برنامه هایی جدی برای کاهش هزینه های تولید ملزومات و راه اندازی این فناوری در دستور کار قرار گیرد.
