نیاز به یک بازتعریف داریم
معصومه آقاپورعلیشاهی ـ عضو سابق کمیسیون اقتصادی مجلس دهم
مهم ترین دارایی شرکت های دانش بنیان، همان طور که از نام شان پیدا است، دانش فنی، مهارت تخصصی و نیروهای ماهر و مسلط به فناوری های نوین است و همین دارایی باعث تفاوت آنها شده است؛ تفاوتی کلیدی که نه فقط برای خود این شرکت ها که برای کشور مزیت ساز و به همین دلیل، حالا جای خودش را در شعار سال هم پیدا کرده است: «تولید، دانش بنیان و اشتغال آفرین». باوجود این، مشکلات دانش بنیان ها در کشور ما بسیار و یکی از آنها، همین بی اعتبار بودن دارایی های شان برای سیستم بانکی و ثبتی کشور است. به همین سبب، همواره یکی از دغدغه های مهم دانش بنیان ها در کشور ما دریافت وام و تسهیلات بانکی است، به اعتقاد من، باید زیرساخت های دانش بنیان در کشور ما متحول شود و نگاه دیگری به نوآوری و خلاقیت داشته باشیم. دانش بنیان ها می توانند حلقه واسط میان تولیدکنندگان در زنجیره ارزش تامین برای افزایش تولید ناخالص ملی کشور باشند و توانایی ایجاد تمهیداتی را هم در ساختار تولید کشور دارند. برهمین اساس، باید در این عرصه یک سازکاری شکل بگیرد که صندوق های حمایتی به صورت جداگانه در راستای حمایت مالی و تسهیلاتی از دانش بنیان ها شکل بگیرند و نباید از صندوق های تامین سرمایه یا صندوق های توسعه ملی، انتظار ارائه تسهیلات داشته باشیم. همچنین، درباره ارزش گذاری دانش بنیان ها باید سهام خاصی برای اختراعات و اکتشافات و نوآوری ارزش گذاری شود و قابل فروش باشد. در کشورهای پیشرفته چنین روندی وجود دارد، به طوری که در بورس اوراق بهادار ارزش گذاری شود و قیمت گذاری آن هم باید متفاوت باشد.
اگر چنین ساختاری وجود داشته باشد و وارد بازار سرمایه شود، بیشتر دانش بنیان ها نیازمند دریافت وام و تسهیلات یا ارائه ضمانتنامه یا وثیقه نخواهند بود. به عبارت دیگر، اگر بازار سرمایه دارای سهام اختراعات، اکتشافات و نوآوری شود، ریسک این کسب وکار بین سهامداران تقسیم می شود که یا سود موردانتظار حاصل می شود یا ضرر می کنند. اگر چنین شرایطی حاکم باشد، دیگر به وام و تضامین نیازی نخواهد بود و مشتریان خود را هم خواهد داشت. از آنجایی که در کشور ما ظرفیت های مساعدی برای پرورش نوآوری و ابتکارات وجود دارد، با اصلاح زیرساخت ها می توانیم چشم انداز روشنی در توسعه دانش بنیان داشته باشیم. مجلس باید در طرح قوانین در این راستا یک اقدام عاجل به سرانجام برساند. ارائه تسهیلات در راستای افزایش تولید، خارج از ماهیت فعالیت بانکی است. از آنجایی که کار و ماهیت بانک ها ردوبدل پول و تامین سرمایه لازم در بخش زیرساخت های کشور چه به صورت عمومی و چه به صورت خصوصی است و چون از طرفی قوانین بانکی غیرقابل تغییر هستند، نمی توان انتظار داشت که خارج از قوانین اقدام کنند. در واقع، یک مبلغی اعطا می شود و بازپرداخت آن، باید طبق قوانین انجام شود، اما از طرفی هم، شرکت های دانش بنیان دارای شرایط ریسک پذیری هستند و بیشتر افرادی که در این حوزه فعالیت می کنند، جوان و دارای نوآوری و خلاقیت هستند که تضامین لازم را به دلیل ضعف در بنیان های مالی ندارند، همچنین بانک ها دارای چارچوب هایی هستند که اگر پا را فراتر از آنها بگذارند، موردبازخواست دستگاه های نظارتی قرار می گیرند. در واقع، بانک ها در بحث ارائه تسهیلات به دانش بنیان ها یا سهل کردن این روند، کاری از پیش نمی برند. در این بخش هم، باید زیرساخت بازار سرمایه فراهم و یک صندوق جداگانه از سوی دولت تعبیه شود. شاید بتوان در قالب پیشنهاد، این گزاره را مطرح کرد که یک درصد از تولید ناخالص ملی به دانش بنیان ها تعلق گیرد یا یک در هزار مالیات بر ارزش افزوده، یک درصد تولید ناخالص به صورت کمک بلاعوض با شروط راه اندازی خط تولید یا نوآوری به دانش بنیان ها تعلق گیرد. این ابتکارات می تواند از سوی معاونت علمی یا وزارت اقتصاد تکلیف شود که با افتتاح یک صندوق که از سوی مجلس تعریف می شود، انجام گیرد. همان گونه که پیش تر هم گفته شد، ارائه تسهیلات بانکی به دانش بنیان ها از سوی بانک ها، نیازمند یک بازتعریف مستقل و جداگانه است که باید از سوی نهادهای بالادستی انجام بگیرد، چرا که در حال حاضر بانک ها در ماهیت، چنین روندی را نمی بینند و در قوانین بانکی هم، تسهیلگری ذکر نشده است. حال باید دید اقدام نهادهایی چون معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی در راستای این تسهیلگری در آینده نزدیک، باتوجه به قانون جهش تولید چیست؟
