ایران «گردشگری» ندارد!
قربانعلی تنگشیر- مدرس دانشگاه
صنعت گردشگری از نظر نیروی انسانی و دربرگیری بزرگترین صنعت دنیا محسوب میشود. گردشگری پدیدهای است که میتواند بهطور مستقیم و غیرمستقیم از مسائل اقتصادی و سیاسی تاثیر بگیرد.
وضعیت حال حاضر ایران بهگونهای است که در هر دو مورد شاهد چالش و بیثباتی هستیم. از آنجا که گردشگری داخلی ایران بهصورت سنتی انجام میگیرد، نه صنعتی، نمیتوان انتظار داشت در کوتاهمدت اثر قابلملاحظهای روی گردش اقتصادی بگذارد.
بنابراین در یک نگاه تخصصی میتوان گفت ایران گردشگری ندارد، بلکه مسافر دارد؛ مسافرانی که تاثیری در اقتصاد هتلها و مراکز اقامتی، آژانسها و تورگردانها، رستورانها و مرکز تفریحی و گردشگری نمیگذارد و به هر حال شرایط اقتصادی اثرات سوء خود را در سفر داخلی نیز نشان خواهد داد. باید برای فرهنگ سفر نیز برنامهریزی کرد. برای موفقیت در این مسیر باید جذابیتهای گردشگری داخلی را افزایش دهیم تا اقتصاد کشور به گردش بیفتد.
این کاستیها در حالی مطرح است که ایران در رتبه نخست کشورهای ارزان قیمت برای سفر قرار دارد؛ بنابراین میتوان با برنامهریزی مناسب، مدیریت درست و تامین امنیت گردشگران خارجی، مسیر توسعه این صنعت را هموار کرد. گردشگری ایران در آستانه سقوط قرار گرفته و باید فکر اساسی برای توسعه این صنعت درآمدزا برای سال جدید و آینده کرد.
در جهان امروز گردشگری یکی از پررونقترین فعالیتهای اقتصادی است. این صنعت اکنون در بسیاری از کشورها با رشد سریعتر نسبت به سایر بخشهای اقتصادی و با ایجاد فرصتهای شغلی جدید، یک صنعت پیشرو تلقی میشود.
امروزه گردشگری بهقدری در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشورها اهمیت دارد که اقتصاددانان آن را «صادرات نامرئی» نام نهادهاند.
در تقسیمبندی مهمترین منابع درآمدزایی در جهان، صنعت اکتشاف نفت و بهرهبرداری از آن بهعنوان پردرآمدترین فعالیت صنعتی مطرح میشود و پس از آن صنعت خودروسازی و در رتبه سوم گردشگری و جذب گردشگر قرار دارد.
این تقسیمبندی از چند جنبه حائز اهمیت است. اولین مطلب قابلتوجه آن است که انسان در تولید اصلیترین منبع درآمدزایی خود هیچ نقشی ندارد، زیرا نفت حاصل فرآیندهای بیولوژیک است و انسان با استخراج آن، این محصول ارزشمند را به بهرهوری میرساند، اما باید توجه داشت این منبع زوالپذیر است و نمیتوان با ترسیم آیندهای روشن از آن بهعنوان زیرساخت اقتصادی نام برد و اگر از صنعت خودروسازی بگذریم به گردشگری میرسیم که دومین مطلب قابلتوجه از آن سر چشمه میگیرد.
میتوان چنین ارزیابی کرد که گردشگری صنعتی پایدار است و با شتاب جهان بهسوی زندگی ماشینی، اهمیت خود را در زندگی فردی و اجتماعی بشر نمایان میسازد.
گردشگری سرمایهای ارزشمند است که میتوان با صرف هزینه معمول آغازین، بهرهوری پرسود دائمی را از آن انتظار داشت. باتوجه به موارد یادشده و ظرفیتهای ایران در این زمینه باید از این صنعت درآمدزا بهره برد و راه را برای استفاده از این اقتصاد بدون نفت پرسود نبست.