ضرورت حفاظت پایدار از جنگل‌ها
رسول حافظی-کارشناس محیط‌زیست
جنگل‌ها و اراضی ایران منابعی بی‌نظیر از نظر زیستی و اقتصادی هستند که در سطح جهانی اهمیت فراوانی دارند. این مناطق تعداد زیادی گونه حیات‌وحش و گیاهان بزرگ را در خود جای داده‌اند و موثرترین اکوسیستم‌ها برای حفظ تنوع زیستی به‌حساب می‌آیند. استفاده مسئولانه و پایدار از منابع جنگلی می‌تواند به حفظ جنگل‌ها کمک کند.
جنگل‌ها به‌عنوان یکی از دارایی‌های ارزشمند طبیعی ایران، با مشکلات جدی نابودی و تخریب روبه‌رو هستند. این معضلات می‌توانند تاثیرات مخربی بر تنوع زیستی، آب و هوا، خاک و منابع‌طبیعی داشته باشند و به‌شدت نیازمند توجه و اقدامات فوری هستند. با این حال، متاسفانه در این مناطق با مشکلات جدی مواجهیم که نیازمند توجه فوری و گسترده‌تر هم هست.
حفظ جنگل‌ها یکی از اولویت‌های مهم در مدیریت محیط‌زیست است. حفظ جنگل‌ها به‌منظور حفظ تنوع زیستی، حفاظت از منابع آب، کاهش اثرات تغییرات اقلیمی و ارائه فواید اقتصادی و اجتماعی برای جامعه بسیار مهم است.
وضعیت بخش وسیعی از جنگل‌های کشور درحال‌حاضر مساعد نیست. کشور ما جزو کشورهایی است که مساحت جنگل‌های آن کمتر از ۱۰ درصد سطح آن سرزمین است. وضعیت جنگل‌های ما از نظر مساحت و کمیت مطلوب نیست و آمارها هم خیلی متناقض است.
یکی دیگر از مشکلات اساسی جنگل‌ها و اراضی ایران، تخریب و کاهش پوشش جنگلی است. برای اهدافی مانند کشاورزی صنعتی، استخراج چوب، معدنکاری و توسعه شهری، جنگل‌ها و اراضی ایران به‌طورنامناسب بهره‌برداری می‌شوند.
این عملیات بی‌رویه، منجر به از بین رفتن زیستگاه‌های طبیعی، انسداد مسیرهای مهاجرت حیوانات و نابودی گونه‌های زیستی منحصربه‌فرد می‌شود. همچنین، کاهش پوشش جنگلی تاثیر زیادی بر تغییرات آب‌وهوایی و توازن اکولوژیکی دارد.
همچنین، در این مناطق، نقض حقوق جوامع محلی وجود دارد. در بسیاری از موارد، جوامع محلی که به‌طورمعمول در این مناطق زندگی می‌کنند، حقوق و منافع خود را از دست می‌دهند.
خصوصی‌سازی اراضی بدون رعایت حقوق محلیان، منجر به تهدید زندگی و فرهنگ آنها و باعث ایجاد تنش‌های اجتماعی و اقتصادی می‌شود. احترام به حقوق بومیان و مشارکت آنها در فرآیند تصمیم‌گیری، اصلی‌ترین راه‌حل برای حفظ اکولوژی و حقوق انسانی در این مناطق است.
قاچاق چوب و حیوانات وحشی مشکل دیگری است که جنگل‌ها و اراضی ایران با آن روبه‌رو هستند. بازار تاریک قاچاق چوب و محصولات حیات‌وحشی، بهره‌برداران غیرقانونی را تشویق می‌کند تا به‌طورغیرقانونی از منابع‌طبیعی استفاده کنند. این فعالیت‌ها باعث کاهش جمعیت گونه‌های حیات‌وحش، نابودی زیستگاه‌های حیاتی و تخریب تعادل اکولوژیکی می‌شوند. لازم است تلاش‌های بیشتری برای مبارزه با قاچاق و تقویت نظارت و قوانین مرتبط انجام شود.
از سوی دیگر، تغییرات آب‌وهوا و کاهش تنوع‌زیستی است. تغییرات آب‌وهوا، از جمله گرمایش جهانی، خشکسالی و سیلاب، تاثیرات مخربی بر این مناطق دارند.
کاهش تنوع زیستی نیز به‌دلیل تخریب زیستگاه‌ها و کاهش جمعیت گونه‌ها رخ می‌دهد. برای مقابله با این مشکلات، لازم است تلاش‌های فوری برای کاهش گرمایش جهانی، حفظ و بازسازی زیستگاه‌ها و احیای جمعیت گونه‌های تهدیدشده انجام گیرد.
باید توجه داشت که حفظ جنگل‌ها و اراضی ایران امری بسیار ضروری و اساسی است. این مناطق نقش بسیار مهمی در حفظ تنوع زیستی، تنظیم آب‌وهوا و ارائه خدمات اکولوژیکی به انسان‌ها دارند.
مدیریت مناسب و کمبود منابع مالی و انسانی نیز یکی از مشکلات عمده در حفظ جنگل‌ها در ایران است. برای مقابله با چالش‌های نابودی جنگل‌ها، لازم است تلاش‌های مدیریتی قوی‌تر و موثرتری انجام گیرد.
مدیریت جنگل‌ها برای حفظ تنوع زیستی بسیار حائزاهمیت است. با برنامه‌ریزی مناسب، می‌توان مناطق مختلف جنگلی را به‌عنوان زیستگاه‌های حیاتی برای گونه‌های مختلف از جمله گیاهان، جانوران و پرندگان حفظ کرد که شامل ایجاد محافظتگاه‌های طبیعی، احداث کمربند سبز و ایجاد زنجیره‌های جنگلی متصل است.
مدیریت جنگل‌ها باید بهره‌برداری پایدار از منابع جنگلی را تضمین کند. این شامل بهره‌برداری مسئولانه از چوب، محصولات جنگلی و منابع غیرچوبی است. برنامه‌ریزی صحیح برای برداشت درختان، توجه به نیازهای اقتصادی و اجتماعی، حفظ تعادل اکولوژیک و تجدیدپذیری منابع جنگلی از جمله اصول بهره‌برداری پایدار است.
بنابراین، لازم است که دولت‌ها، سازمان‌های محیط‌زیست و جامعه جهانی همکاری و تدابیر قاطعی را برای حفظ و مدیریت پایدار این مناطق اتخاذ کنند. ضرورت آموزش و افزایش آگاهی عمومی درباره اهمیت حفظ جنگل‌ها و اراضی ایران نیز به‌ویژه برای نسل‌های آینده قابل‌تاکید است. با همکاری و تلاش مشترک، می‌توانیم این مشکلات را برطرف و به حفظ این منابع بی‌نظیر کمک کنیم.
