تلاش ایران برای ایجاد پیمان ‌ های پولی با کشورهای همسایه و کشورهایی که شرکای اصلی تجارت ایران محسوب می ‌ شوند، اتفاق جدیدی نیست و سال ‌ ها است شاهد آن هستیم. در چند وقت اخیر، اعلام شده دولت در تلاش است تا با روسیه پیمان پولی را برقرار و در ادامه این روند را در تجارت با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا پیاده ‌ سازی کند. پیش از پرداختن به این راهکار و احتمال عملیاتی بودن آن، باید به دلایل تلاش ایران و روسیه برای تجارت با ارزهای ملی مشترک توجه کرد، چرا که در چند مدت اخیر نیز مقامات روسیه به تجارت با اعضای اتحادیه اورسیا بدون دلار تاکید و این مسئله، اهمیت پرداختن به دلایل برقراری پیمان ‌ های پولی و ابعاد آن را بیشتر می ‌ کند. تجارت ایران طی سال ‌ های گذشته به ‌ دلیل وجود تحریم ‌ ها با دست ‌ اندازهای جدی همراه بوده و تجار ایرانی نقل ‌ وانتقالات درآمدهای ارزی خود با مشکلات جدی مواجهند. پس از شکل ‌ گیری جنگ روسیه و اوکراین و اعمال تحریم ‌ های جهانی علیه روسیه، این کشور تلاش کرد تا برای باقی نگه ‌ داشتن تجارت خود، راهکارهای مختلفی را برگزیند. یکی از این روش ‌ ها، انجام تجارت با ارز ملی مشترک و به ‌ بیانی دیگر، انعقاد پیمان ‌ های پولی مشترک بوده که در این مدت اخبار مختلفی درباره آن شنیدیم. مبادلات روبل ـ ریال، برای موفقیت در اجرا و منتج شدن به پیامدهای مثبت، نیازمند شکل ‌ گیری بسترهای متعددی است که نمی ‌ توان آن را در نظر نگرفت. در ابتدا باید به ‌ میزان مبادلات ایران و روسیه و فرصت ‌ های تجاری میان این 2 کشور توجه کرد. روسیه برای ایران همواره یکی از شرکای مهم تجاری محسوب می ‌ شود، اما طی سال ‌ های اخیر، آن ‌ طور که باید و شاید از ظرفیت ‌ های اقتصادی این کشور بهره ‌ برداری نکرده ‌ ایم.

اگر به آمارهای تجاری ایران در سال ‌ های اخیر نگاهی بیندازیم، خواهیم دید باوجود هدف ‌ گذاری ‌ های جدی برای توسعه روابط با روسیه، آمارهای مناسبی در این ‌ باره نداشته ‌ ایم. نه ‌ تنها بازار روسیه، مجالی مناسب برای صادرات محصولات ایران است، بلکه با اجرای پیمان ‌ پولی دوجانبه با این کشور، مسئله نقل ‌ وانتقال ارز تجار ایرانی نیز تا حدودی بهبود خواهد یافت، اما این ابعاد مثبت، تنها مسائل مربوط به اجرای پیمان پولی با کشور روسیه نیست و باید بسترهای به موفقیت رسیدن این امر را نیز در نظر داشت. به ‌ عنوان مثال، ایجاد تسهیلات بانکی برای بازرگانان و ایجاد شرکت ‌ های مشترک تجاری راهکارهایی است که می ‌ تواند میزان تجارت میان 2 کشور را افزایش دهد، همچنین بهبود روند مبادلات مالی و اجرایی شدن طرح تجارت با ارز مشترک 2 کشور، می ‌ تواند منجر به رشد حجم معاملات شود. مباحثی مانند مشکلات در مراودات مالی و نقایص زیرساختی، از جمله مسائلی است که مربوط به چند سال اخیر نیست و جزو چالش ‌ های ریشه ‌ دار در بحث تجارت با کشور روسیه است و بدون توجه به این مسئله، نمی ‌ توان پیمان پولی با این کشور را به ‌ ثمر رساند.

از سویی دیگر، برخی بازرگانان برای بازگشت ارزهای حاصل از صادرات خود از روسیه در چند مدت اخیر به مشکل برخوردند و از این ‌ رو دولت باید مسائل بانکی میان 2 کشور را به ‌ طور ریشه ‌ ای حل کند.

بهبود روابط بانکی میان ایران و روسیه، از شروط اصلی و اساسی نتیجه ‌ بخشی انجام تجارت با ارز مشترک میان این 2 کشور است، اما لازم است،تاکید کنیم تا زمانی که انجام معاملات تجاری ایران و روسیه با ارز مشترک دقیق و کامل انجام نشود، نمی ‌ توانیم پیامدهای آن را در اقتصاد کشور به ‌ طورگسترده شاهد باشیم.

تفاهمنامه ‌ ها و قراردادهای دوجانبه و چندجانبه زیادی برای توسعه تجارت ایران در سال ‌ های اخیر منعقد شده است، اما به ‌ دلیل ضعف در اجرای این قراردادها، نتیجه چندانی را در بخش تجارت شاهد نبوده ‌ ایم. درباره تاثیر برقراری ارز مشترک در تجارت با روسیه نیز، تا زمانی ‌ که تفاهمنامه ‌ ها و برنامه ‌ ها به ‌ طورکامل اجرایی نشوند، نمی ‌ توان از کارآیی و تاثیر آن صحبت کرد.