ظرفیت تولید در بسیاری از حلقه‌های زنجیره فولاد کشور به‌مراتب بیش از نیاز کشور است، بنابراین صادرات تنها راه تداوم تولید و توسعه این صنعت است، با این وجود، دولت نه‌تنها اقدام مثبتی را برای حمایت از صنایع و صادرات فولاد ترتیب نداده، بلکه فروش محصولات تولیدشده در این زنجیره را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده است.

انگیزه فولادی‌ها از دست رفت

به‌گزارش فولادبان، وحید یعقوبی، معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد گفت: در حال ‌حاضر یک رقیب جدی در منطقه به‌نام روسیه در صنعت فولادی وجود دارد که با دامپینگ در بازار جهانی توانسته با قیمت‌های بسیار پایین وارد صادرات شود.

وی درباره کاهش صادرات فولادی بیان کرد: دلیل روند نزولی فولادی‌ها در چند ماه اخیر، تصویب عوارض صادراتی در کشور است، در واقع این مصوبه در فروردین و اردیبهشت‌ امسال موجب از دست رفتن انگیزه فولادی‌ها در زمینه صادرات شد.

معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد اضافه کرد: عمده کاهش صادرات فولاد در مقاطع طویل انجام گرفته که در این راستا ۳۵درصد کاهش صادرات به‌ثبت رسیده، چرا که این مقاطع به‌صورت سفارشی صادر نشده و به شکل روزانه و در نهایت هفتگی صادرات آن انجام می‌گیرد، در واقع فاصله زیادی بین انعقاد قرارداد، حمل بار و اظهار گمرک وجود ندارد که در نتیجه این مصوبه می‌تواند تاثیر سریعی از خود نشان دهد. معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد تصریح کرد: از سوی دیگر، آثار این عوارض در سایر محصولات فولادی به‌ویژه مقاطع فولادهای میانی در تیر و مرداد نمایان می‌شود، چرا که فاصله بین عقد قرارداد با مشتری و اظهار این محصولات در گمرک، حدود ۳ ماه به‌طول می‌انجامد و در نهایت پس از چند ماه در بازار تاثیر می‌گذارد، در این راستا می‌توان گفت کاهش صادرات فولاد در این زمان کامل قابل‌پیش‌بینی بود.

یعقوبی بااشاره به وضعیت بازار جهانی افزود: زمانی که مصوبه عوارض صادراتی وضع شد، فولادی‌ها ‌توانستند با هزینه مناسبی محصولات خود را صادر کنند، چرا که در پیک نرخ بازار جهانی قرار گرفته بود، البته باتوجه به اینکه در حال ‌حاضر قیمت‌های جهانی به کف خود رسیده، نمی‌توان همانند گذشته ارزآوری مناسبی را انتظار داشت.

وی گفت: در حال ‌حاضر یک رقیب جدی در منطقه به نام روسیه در صنعت فولادی وجود دارد که با دامپینگ در بازار جهانی توانسته با قیمت‌های بسیار پایین وارد صادرات شود که منجر به توقف رشد نرخ شده است، بنابراین ارزی که می‌توانست در 3 ماه ابتدایی سال نصیب کشور شود، متاسفانه با تصویب عوارض صادراتی از دریافت آن محروم شد.

خطر کاهش تولید در انتظار فولادسازان

بهادر احرامیان، عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت‌وگو با صمت اظهار کرد: باتوجه به سیاست‌های دولت در زنجیره فولاد پیش‌بینی می‌شود که روند نزولی صادرات محصولات فولادی در ماه‌های آتی ادامه یابد. این روند کاهشی در شرایطی است که صنعت فولاد ایران به صادرات وابسته است. زنجیره فولاد در کشور ما با هدف فروش تامین نیاز بازار داخلی و همچنین فروش مازاد نیاز بازار داخلی به بازار جهانی توسعه یافته است، برهمین اساس نیز سرمایه قابل‌توجهی به این زنجیره جذب شده است، تا جایی که در حال ‌حاضر تحقق اهداف چشم‌انداز ۱۴۰۴ مبنی بر ظرفیت‌سازی برای تولید ۵۵ میلیون تن فولاد، دیگر دور از ذهن نیست، بدین‌ترتیب صادرات تنها راه تداوم تولید در ظرفیت‌های احداث‌شده است، در غیر این صورت، سرمایه‌های جذب‌شده برای توسعه این زنجیره در عمل هدر رفته است.عضو هیات‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران افزود: فعالان صنعت فولاد در طول سال‌های گذشته با تاکید بر اهمیت صادرات فولاد کشور برای تحقق اهداف توسعه‌ای این صنعت، ارزآوری و کاهش اقتصاد به نفت، تاثیر این صنعت بر اشتغالزایی و توسعه مناطق مخالف کشور، از سیاست‌گذاران درخواست کرده‌اند که مانع فروش این محصولات به بازار جهانی نشوند، به‌ویژه آنکه بازارهای صادراتی به‌آسانی به‌دست نمی‌آید، اما به‌راحتی از دست می‌رود.احرامیان گفت: با این وجود، هرساله سیاست‌هایی ضدصادرات و تولید وضع می‌شود. این سیاست‌ها ضربات قابل‌توجهی را به عملکرد صنایع تحمیل می‌کند. دولت سیزدهم در نخستین هفته‌های سال ۱۴۰۱، اقدام به وضع عوارض صادراتی روی محصولات بخش معدن، صنایع معدنی و فولاد کرد، بدین‌ترتیب صادرات تمامی محصولات تولیدشده در زنجیره فولاد مشمول عوارض صادراتی شد.

فولاد ایران رقابتی نیست

البته دولت برای اجرای این سیاست، دلایلی را مطرح می‌کرد، اما اجرای این سیاست به‌دنبال رشد بهای فولاد در بازار بین‌المللی پس از حمله روسیه به خاک اوکراین بود. در همان زمان نیز فعالان صنعت فولاد کشور هشدار دادند که روند افزایشی نرخ فولاد قطعی است. وضع عوارض صادراتی از سوی دولت روی محصولات تولیدشده در این زنجیره اشتباه است و منفعت تولید در این بخش را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. فولادسازان تاکید داشتند با اجرای چنین مصوباتی، صادرات فولاد ایران دیگر به‌صرفه نخواهد بود، در نتیجه از میزان صادرات فولاد ما به بازار جهانی کاسته خواهد شد، از آنجا که ثبات در قرارداد برای طرف‌های خارجی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، در ادامه و با حذف عوارض یادشده، عواقب آن تا بلندمدت نیز ادامه خواهد یافت.

احرامیان گفت: همان‌طور که پیش‌بینی می‌شد روند افزایشی نرخ فولاد در بازار جهانی ادامه‌دار نبود، در واقع فولادسازان روسیه به‌دنبال تحریم محصولات‌شان، اقدام به ارزان‌فروشی محصولات خود در بازارهای منطقه کردند. وضع عوارض صادراتی از سوی دولت ایران روی محصولات تولیدشده در زنجیره فولاد و همچنین دامپینگ صادرات از سوی روسیه، بازارهای ما را به‌شدت محدود کرده است.

احرامیان افزود: در حال‌ حاضر میزان موجودی انبارهای فولادسازان کشور به بیشترین سطح خود در طول چند سال گذشته رسیده است. روند افزایشی موجودی انبار فولادسازان حکایت از آن دارد که این صنعتگران نتوانسته‌اند محصول خود را در بازار جهانی به‌فروش برسانند. ظرفیت مصرف در بازار داخلی نیز محدود است و باتوجه به رکودی که در اقتصاد شاهد آن هستیم، محدودتر هم شده است. وی در پایان تاکید کرد: بررسی آمار سفارشات فولادسازان نیز چندان امیدبخش نیست، در واقع نباید به بهبود شرایط در ماه‌های آتی هم امید چندانی داشت.

سخن پایانی

بررسی میزان تولید و صادرات فولاد و همچنین پیش‌بینی تداوم روند کاهشی صادرات این فلز استراتژیک حکایت از تداوم افت صادرات فولاد ایران در بازارهای جهانی دارد. افت ادامه‌دار صادرات، تولید را در این صنعت با خطر روبه‌رو می‌کند. درواقع تولیدکنندگان ناچار هستند از ظرفیت تولید خود بکاهند، این در حالی است که تولیدکنندگان در حالت عادی نیز با ظرفیت حداقلی فعالیت می‌کنند، بدین‌ترتیب هزینه تمام‌شده تولید در این مجموعه‌ها به‌شدت افزایش خواهد یافت، بدون تردید تداوم شرایط یادشده ضربات سنگینی را به صنعتگران تحمیل می‌کند.