بازی یک صنعت ارزآور
سیدمحمدعلی سیدحسینی-معاون حمایت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای
بازی یک صنعت برای اکوسیستم دانش بنیان محسوب می شود که بیشترین تکیه این صنعت هم به نیرو و منابع انسانی آن است، در حقیقت، منابع انسانی در دنیای بازی ها مهم ترین نقش را برعهده دارند، چرا که کلیدی ترین عنصر برای پیش بردن این صنعت افرادی هستند که در آن به فعالیت می پردازند. بازی ها نسبت به دیگر صنایع، نه تنها آلودگی کمتری برای محیط زیست دارند، بلکه میزان اشتغالزایی آن هم بالا است که به کلیدی بودن نقش نیروی انسانی در این صنعت برمی گردد، بنابراین دانش بنیان بودن در نهاد صنعت بازی نهفته است.
امروزه بازی ها نقش مهمی در تربیت نسل ایفا می کنند، چرا که با بهره گیری از آن می توان به آموزش کودکان در مدارس و نوجوانان در دوره های بالاتر تحصیلی و به فراخور نیاز درسی دانشجویان در دانشگاه ها پرداخت، حتی با کمک بازی ها می توان تبلیغات گسترده ای از یک محصول داشت، به عبارت دیگر، کافی است، بدانیم هدف چیست تا بازی سازان در قالب هدف تعیین شده با فناوری های نوین یک بازی را طراحی و تولید کنند. در کل، این بازی ها کارکردهای مختلفی دارند و حتی برای تغییر رفتارها و نگرش های اجتماعی افراد مورداستفاده قرار می گیرند.
از آنجایی که بازی های جدی برای حل مسائل جدی در زمینه های گوناگون طراحی و ساخته می شوند و هدف معینی در پس پرده وجود دارد، می توانند به عنوان یک ابزار مهم در اختیار جامعه هدف قرار بگیرند، به همین دلیل در فرآیند تولید بیشتر بازی های جدی دانشگاه ها نقش مهمی دارند و به نوعی دخیل هستند. در واقع، یک پایه تولید این بازی ها، دانشگاه ها هستند و در زمره یک محصول پژوهشی به حساب می آیند. اینکه مکانیک، اصول فنی و برنامه نویسی بازی ها با هدف گفته شده، چقدر سازگار شود را دانشگاه تعیین می کند.
بازی های رایانه ای در زمره تولیدات میان رشته ای قرار می گیرند، به همین دلیل طراحی و ساخت بازی های رایانه ای نیازمند حرفه و فنون گوناگون از رشته های مختلف است. در کل، مجموعه ای از افراد دانشگاهی با بازی سازها در کنار یکدیگر به تولید بازی های جدی می پردازند، بنابراین در طراحی و ساخت بازی های رایانه ای می توان از هر رشته ای بهره گرفت؛ از جمله هنر، موسیقی، برنامه نویسی، تحلیل داده و...، بنابراین همان گونه که گفته شد، بازی ها محصول دانشی میان رشته ای هستند که در کشور ما از تعامل دانشگاه با دانش بنیان ها ساخته می شوند.
امروزه صنعت بازی های رایانه ای در دنیا پیشران برخی فناوری های رسانه ای است. در حقیقت، بازی ها در تولید فناوری های رسانه ای بسیار تاثیرگذار بوده اند، برای مثال فرآیندهایی چون پردازش ابری، بلاک چین، متاورس، واقعیت افزوده و... از دل بازی ها بیرون آمده اند. ۳۰ شرکت بازی ساز در کشور فعال هستند که موفق به دریافت مجوز دانش بنیان از سوی معاونت علمی وفناوری ریاست جمهوری شده اند و در زمینه طراحی و تولید بازی ها فعالیت گسترده ای دارند، همچنین نزدیک به ۵۰ شرکت خلاق هم در این زمینه فعالیت می کنند که مستعد دانش بنیان شدن هستند و فعالیت های جدی دارند. این آمار خوبی است، چرا که بسیاری از کشورهای دنیا تنها مصرف کننده هستند و فعالیت جدی در این زمینه ندارند، همچنین شرکت های فعال زیادی در کشور وجود دارند که اقدامی برای دانش بنیان شدن نکرده اند، اما فعالیت های گسترده ای دارند که تعداد آنها به ۱۰۰ تا ۱۵۰ شرکت می رسد. این شرکت ها عضو هیچ یک از این دسته بندی ها نیستند، اما برخی از آنها قابلیت دریافت مجوز دانش بنیان و خلاق بودن را دارند.
از آنجایی که بازی ها، صنعت جدیدی در تمامی کشورها است، بسیاری از کشورها محصولی برای عرضه و تولید ندارند و به طورکامل مصرف کننده محسوب می شوند. ظرفیت توسعه بازی ها در کشورمان از سال ها پیش با تاسیس بنیاد ملی بازی های رایانه ای به وجود آمد و بازی های قابل توجهی تولید شد و این ظرفیت تا حدی بالفعل شده است. در کل، ما شرایط قابل قبولی در صنعت بازی ها در اکوسیستم دانش بنیان کشور داریم. البته هنوز ظرفیت های زیادی داریم که نیاز به توسعه و عملیاتی کردن آن است. تمام افرادی که مجوز دانش بنیان و بازی ها را گرفته اند، بازی های تجاری تولید می کنند که بازی های تجاری در ایران، بازار به نسبت خوبی دارد و افرادی که محصولات خوبی تولید می کنند، درآمد خوبی دارند، باتوجه به اینکه توزیع و عرضه دیجیتال از طریق فروشگاه های محلی در کشور ما انجام می شود، همچنین بازارهای دیجیتال در موبایل ها که در ایران هم فعال هستند، زمینه خوبی را برای فروش بازی های ایرانی فراهم کرده اند.
مشکلی که در حال حاضر وجود دارد، این است که باوجود اینکه در کشورمان ظرفیت تولید بازی را داریم، اما موانع صادراتی مانع از ارزآوری به کشورمی شود.
از آنجایی که صادرات این نوع محصولات دانش بنیان نسبت به دیگر محصولات، ساده تر و راحت تر است و مشکلاتی از بابت حمل ونقل و گمرگ ندارد و به صورت بین المللی در بستر مجازی قابل نشر است، می توان از آن به عنوان یک صنعت ارزآور یاد کرد، اما آن چیزی که بیشتر دانش بنیان ها با آن مواجهند، وجود تحریم و کاهش ارزش پول ملی است که شرایط صادرات را دشوار کرده؛ از این بعد که نمی توانند با برند ایرانی در حوزه بین الملل حضور داشته باشند و مجبور هستند با راهکارهایی، تحریم ها را دور بزنند.
