نیاز شهرها به فضای سبز بیشتر

فضای سبز در شهرها به ‌ عنوان ریه ‌ های تنفسی شهرنشینان به ‌ شمار می ‌ آید و به ‌ همین ‌ دلیل، فقدان آن به معنی نبود سلامت و تندرستی در شهرها محسوب می ‌ شود. گفتنی است، در شهرها گذران اوقات فراغت برای کسب تعادل روحی نه ‌ تنها امری است واجب و فقدان آن حتی روی توانایی ‌ های کاری افراد نیز تاثیرگذار است. به ‌ همین علت، امروزه یکی از اصول مهم در مبلمان شهری، ایجاد انبوه فضای سبز در کلانشهرها به ‌ ویژه در مکان ‌ های پررفت ‌ وآمد است. واضح است که فضای سبز به ‌ ویژه در شکل جنگلی می ‌ تواند در کاهش آلودگی ‌ های شیمیایی هوا بسیار تاثیرگذار باشد. گفتنی است، اجرای قانون هوای پاک در کلانشهرها همواره با چالش ‌ هایی روبه ‌ رو شد. در راستای اجرای قانون هوای پاک شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر باید سالانه ۱۵ مترمربع افزایش فضای سبز داشته باشند. متولی اجرای این قانون سازمان شهرداری و دهیاری کل کشور و شهرداری ‌ ها هستند. همچنین، وزارت نیرو وظیفه تامین آب یا تصفیه پساب برای توسعه فضای سبز شهری و سازمان محیط ‌ زیست نقش نظارتی را برعهده دارد. گفتنی است، ۱۸۶ شهر مشمول این قانون شدند که باید پروژه ‌ های ایجاد فضای سبز در آنها عملیاتی شود. گفتنی است، از این تعداد نزدیک به ۱۰۰ شهر آن میزان از فضای سبزی را که در قانون هوای پاک گفته شده، دارند، اما غلظت آلاینده ‌ ها به ‌ قدری زیاد است که شهرها نیاز بیشتری به فضای سبز پیدا می ‌ کنند. یکی دیگر از چالش ‌ های اصلی در مسیر اجرای قانون هوای پاک، نبود آب کافی و سالم در بیشتر استان ‌ های مرکزی و جنوبی است. حتی در بسیاری از استان ‌ ها پساب مناسب برای آبیاری وجود ندارد. از آنجایی که در بند ایجاد فضای سبز قانون هوای پاک استفاده از پساب ‌ های تصفیه ‌ شده درج شده است، بسیاری از استان ‌ ها از دسترسی به پساب تصفیه ‌ شده هم محروم هستند. در برخی شهرها تامین آب آبیاری برای فضای سبز از طریق پساب است که کیفیت بسیار پایینی دارد.در بیشتر شهرهای صنعتی فناوری تصفیه پساب برای آبیاری وجود ندارد، به ‌ همین ‌ دلیل در استان ‌ هایی نظیر اصفهان نمی ‌ توان از اجرای قانون هوای پاک در راستای ایجاد فضای سبز حرف زد. در واقع، وزارت نیرو در اصل پساب تصفیه ‌ نشده را در اختیار سازمان ‌ های اجرایی می ‌ گذارد. این در حالی است که بیشتر شهرداری ‌ ها شرایط تصفیه پساب را ندارند.

شاید در نگاه اول این سوال پیش بیاید که کلانشهرهای زیادی از جمله تهران بزرگراه ‌ های سرسبز و پارک ‌ های زیادی دارند که فضای سبز خوبی آنها را پوشانده، اما مسئله این است که در گذشته فضای سبز تهران را باغ ‌ ها و درختان بزرگ تشکیل می ‌ داد که نقش مهمی در کاهش آلایندگی هوا داشتند، اما اکنون این فضا به گل، درختچه و چمن تبدیل شده ‌ اند که کارکرد مقابله با آلودگی هوا و کاهش آنرا ندارند. لازم است به این امر توجه داشته باشیم که قانون هوای پاک با رویکرد کاهش آلودگی هوا به ‌ تصویب رسید و فضای سبز کارکرد لازم را باید در جذب آلاینده ‌ ها داشته باشد و در گام دوم باید از بازچرخش ذرات جلوگیری کند و درختان باید قابلیت تصفیه هوا را داشته باشند. در کل، هر نوع گیاهی شاید برای شهر لازم باشد، اما کارکرد حقیقی برای تصفیه هوا را شاید نداشته باشد. متاسفانه بسیاری از باغات قدیمی در کلانشهرها که حکم ریه ‌ های شهر را داشتند و درصد زیادی از هوا را تصفیه می ‌ کردند، امروز تبدیل به سازه ‌ های بزرگ عمرانی و مجتمع ‌ های ساختمانی شده ‌ اند. امروز معضل کلانشهرهایی نظیر تهران علاوه بر وجود حجم زیادی از غلظت آلاینده ‌ های جوی، شکل ‌ گیری فرآیند بازچرخشی است که به ‌ دلیل نبود فضای سبز استاندارد در مراکز آلوده اتفاق می ‌ افتد. آمایش سرزمین در شهری نظیر تهران معنایی ندارد و بارگذاری فضای سبز باید منطبق بر ظرفیت تهویه انجام بگیرد و از طرفی هم، پروژه ‌ های عمرانی باید در راستای این قانون به مرحله عملیاتی برسند، نه آنکه در نهایت به ضرر محیط ‌ زیست تمام شود. تا زمانی که کارخانه ‌ ها مازوت می ‌ سوزانند و پسماندها به ‌ طور غیراستاندارد رهاسازی می ‌ شود، هر اقدامی درباره تصفیه هوای شهر تهران از سوی دولت خنثی می ‌ شود و به ‌ عبارتی، تاثیر چندانی نخواهد داشت.