مباحث زیادی در سال‌های گذشته در مورد تخصیص ارز ۴۲۰۰ برای واردات کالاهای اساسی صورت گرفته است. امروز دولت به جایی رسیده است که باید در مورد حذف یا ابقای این ارز در ۶ ماهه دوم سال برای تخصیص به نهاده‌های دامی و دارو تصمیم‌گیری کند. در همین راستا «محمدرضا عبداللهی» از کارشناسان مرکز پژوهش‌های مجلس، «هادی قوامی» معاون حقوقی وزیر اقتصاد و «محسن زنگنه» عضو کمیسیون برنامه و بودجه به بیان نظرات خود درباره آثار و الزامات حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی پرداخته‌اند.

در ابتدا عبداللهی پژوهشگر و کارشناس اقتصادی در موافقت با حذف ارز ۴۲۰۰ گفت: ارز ۴۲۰۰ تومانی دارای ابعاد مختلف است. زمانی که دولت در سال ۹۷ سیاست ارز ۴۲۰۰ تومانی را اجرا کرد و این ارز را برای واردات کالاهای اساسی تخصیص داد، تجربه نشان داد به اهداف قیمتی که دولت به دنبال آن بود در بسیاری از کالاها مانند گوشت گوسفند نرسید.

تخصیص ارز دولتی در بعضی کالاها مثل مرغ در ابتدا توانست جلوی رشد قیمت را بگیرد اما در ادامه، قیمت به دلایل مختلف رشد کرد و مرغ هشت هزار تومانی امروز به قیمت سی و یک هزار تومن رسیده است.

وی خاطر نشان کرد: شدت مصرف ارز به دلایل مختلف افزایش یافته است و دولت از سال گذشته با کسری منابع ارزی مواجه شده است که برای حل این مشکل در سال قبل از ذخایر ارزی بانک مرکزی استفاده کرده است و امسال هم مشخص نیست مابقی منابعی که برای ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص می‌دهد آیا از منابع بانک مرکزی است یا از سامانه نیما خرید می‌کند و معادل ارز ۴۲۰۰ تومانی قرار می‌دهد و یا کار دیگری می‌کند.

هر کدام از این رویکردها را انجام دهد، به طور کلی خود ارز ۴۲۰۰ تومانی باعث ایجاد تورم است. یعنی سیاستی که هدفش تثبیت قیمت‌ هاست به دلیل کسری که در منابع خودش دارد باعث ایجاد پول پرقدرت در جامعه شده و اثرات تورمی و رشد پایه پولی را به همراه دارد.

پیش‌بینی معاون وزیر اقتصاد از پرداخت یارانه ۴۳۰ هزار تومانی

هادی قوامی، معاون پارلمانی وزیر اقتصاد در رابطه با سیاست حمایتی جایگزین حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی گفت: با توجه به عدم نظارت درست و ایجاد رانت هایی که ارز ۴۲۰۰ تومانی به وجود آورده امکان ادامه راه با این وضعیت نیست. اما بنای ما حذف ارز۴۲۰۰ تومانی هم نیست، یعنی ما ارز ۴۲۰۰ تومانی را باید با سیاست های حمایتی دیگری جایگزین کنیم.

امسال ۸ میلیارد دلار برای دارو و نهاده های دامی ارز ۴۲۰۰ تومنی در بودجه اختصاص داده شده است که درشش ماهه اول مصرف شده است در حالیکه تا پایان سال ۱۷ میلیارد دلار دیگر نیاز داریم.

کل درآمد فروش نفت ما در ۶ ماهه اول سال ۱۴۰۰، ۲۰ میلیارد دلار است ما اگر همه ی این درامد را نیز برای تامین ارز۴۲۰۰ اختصاص بدهیم، باز کم است و درامدی برای دولت برای تامین بودجه دولت نمی ماند.

وی افزود: ما ارز ۴۲۰۰ را حذف می کنیم به این معنا که، ما به تفاوتی که حذف این ارز در قیمت کالاهای اساسی وارد می کند که طبق براوردهای ما چیزی در حدود ۴۳۰ هزار تومان می شود را به صورت ریالی در قالب های مختلف مثل کارت اعتباری در اختیار مصرف کننده قرار می دهیم.

عبدالهی کارشناس موافق حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی گفت: در حال حاضر قیمت متوسط مرغ جهانی حدود ۱.۸ دلار است که با دلار نیمایی حدود ۲۳-۲۴ هزار تومان چیزی حدود چهل و سه هزار تومان در می اید. طبق براورد های وزارت جهاد و کشاورزی و سازمان حمایت با یکسری تعدیلات، انتظار قیمت مرغ بالای ۴۸ هزار تومان را نداریم.

اگر ارز ۴۲۰۰ تومانی حذف نشود و به همین رویه ادامه بدهیم، پایه پولی که این ارز از محل کسری منابعش به اقتصاد تزریق می کند، سال بعد همین موقع ما در مورد مرغ ۴۶ هزار تومانی باوجود ارزحمایتی صحبت می کنیم.

از هفت دهک پایین جامعه حمایت درستی نمی‌شود

از سوی دیگر معاون پارلمانی وزیر اقتصاد تاکید کرد: وضع موجود وضع ناکارامدی است، و حمایت درستی از هفت دهک پایین جامعه نمی شود. این شیوه ی تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به کالاهای اساسی باید تغییر کند و بصورت کارت اعتباری به مصرف کننده نهایی انتقال پیدا کند.

در همین راستا ارسلان ظاهری در مخالفت با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی گفت: سیاست رایانه ای که بخواهد از محل گران کردن ارز کالاهای اساسی یا بنزین تامین شود قطعا قدرت خرید مردم را کاهش می دهد. یادمان نرود مردم در سال ۸۹ با یارانه ۴۵ هزار تومانی چهارده کیلو مرغ می توانستند بخرند اما امروزچه؟

یک مرغدار برای تولید یک کیلو مرغ پانزده مولفه دارد که چهارده تای ان با ارز آزاد تامین می شود و فقط یک مورد آن با ارز ۴۲۰۰ تامین می شود که البته طبق آمار ۵۷ درصد قیمت مرغ به همین خاطر است. بخشی از تورم کالاهای اساسی در کشور ما بخاطر تورم جهانی است.

طبق آمار بانک مرکزی شاخص تورم کالاهایی که ارز۴۲۰۰ تومانی گرفتند از سال ۹۷ تا کنون ۱۹۹ درصد رشد داشته اما سایر کالاها که ارز۴۲۰۰ نگرفتند ۴۳۳ درصد رشد داشته که این آمار بیان می کند که این سیاست با تمام ضعف هایش عملکرد موفقی دربرابر کنترل نسبی تورم داشته است.

زنگنه: حذف ارز دولتی اثرات تورمی خاص خود را دارد

از سوی دیگر محسن زنگنه از اعضای کمیسون برنامه و بودجه مجلس در خصوص دیگر راه جایگزین حذف ارز حمایتی گفت: باید بپذیریم که حذف ارز۴۲۰۰ تومانی تاثیرات تورمی خود را دارد اگر حذف ارز حمایتی بدون جایگزین باشد تورم انتظاری را نیز بالا می برد، بالا رفتن انتظارات تورمی یعنی بالا رفتن قیمت ها در تمام حوزه ها مانند حمل و نقل. اما می دانیم سیاست ارز ۴۲۰۰ نیز نتوانسته تاثیرمثبتی را سر سفره مردم بگذارد.

سه راه بیشتر جلوی پای ما نیست یک همین وضعیت است، دوم دادن کارت اعتباری با حذف ارز حمایتی سوم بردن یارانه در جایی بین زنجیره تولید بعد از حذف ارز حمایتی.

پیشنهاد ما این است که به جای دادن ارز ۴۲۰۰ به وارد کننده ما یارانه ای که بابت حذف ارز ۴۲۰۰ می خواهیم بدهیم را به انتهای زنجیره تولید بدهیم.

ارز ۴۲۰۰ به این شکل قطعا باید حذف شود، و دولت تبدیل به یارانه ریالی بکند اما نه به صورت کارت اعتباری که باعث رشد انتظارات تورمی می شود، بلکه این را به انتهای زنجیره تولید مانند کشتارگاه ها و کارخانه های لبنیات بدهد و برای دارو هم از مکانیسم بیمه ها استفاده کند.

عبداللهی موافق حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی گفت: هرچه ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص بدهیم شاهد رشد تورمی هستیم. سال گذشته طبق اعلام رییس کل بانک مرکزی حدود شش میلیارد دلار از ذخایر بانک مرکزی به ارز ۴۲۰۰ تومانی تخصیص دادیم اگر همین مقدار به جای ارز ۴۲۰۰ تومانی ارز نیمایی حدود ۲۴۰۰۰ هزار تومان فروخته می شد نزدیک ۱۲۰ هزار میلیارد تومان پایه پولی کشور کمتراز الان بود و این به این معناست که شاهد تورم کمتری بودیم.

امروز تا آخر سال ده میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی نیاز داریم، اگر طبق روال گذشته باشد حدود ۳۰ درصد رشد پایه پولی را شاهد هستیم و این چرخه همین طور در سال های بعد ادامه پیدا می کند.

متوسط نرخ تورم در دنیا ۲ درصد است، افزایش قیمت یک کالا یا چند کالا به معنی افزایش نرخ تورم نیست برای مثال پارسال تحت تاثیر اختلال در یکی از پالایشگاه های امریکا قیمت بنزین افزایش یافت اما این منجر به رشد تورم ۱۰۰ درصدی امریکا نشد.

وقتی ما درباره حذف ارز۴۲۰۰ صحبت می کنیم در مورد چند تا کالای مشخص صحبت می کنیم یعنی قیمت مرغ، شیر و روغن، در مورد قیمت سایر کالاها قرار نیست تغییری اتفاق بیفتد، ضمن اینکه ما منکر سیاست حمایتی دولت نیستیم، حرف ما این است که سیاست حمایتی نباید به حذف نشدن ارز۴۲۰۰ تومانی گره بخورد. توجه داشته باشیم که طبق اعلام رییس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس ۴۰ میلیون فقیر در کشور داریم و آمار وزارت رفاه هم رقم هایی در همین حدود است.

منبع: تسنیم