رکود از بهشت معادن ایران رخت برمی‌بندد
سفر رئیس‌جمهوری به استان کرمان و تاکید بر فعال‌سازی معادن راکد طی چند ماه گذشته بیش از ۲۰۰ معدن غیرفعال را در شرف فعال‌سازی قرار داده است.
بهره برداری از این معادن که احیای آنها درگیر مسائل پیچیده ای بود، اشتغال، توسعه و تولید ثروت را برای دیار کریمان و کشور به ارمغان می آورد. استان کرمان به عنوان بهشت معادن ایران سالانه با استخراج بیش از ۶۰ میلیون تن از ۴۲ نوع مواد معدنی، ۴۰ درصد از ارزش افزوده بخش معدن کشور را در اختیار دارد.ارزش تولیدات معدنی این استان به بیش از ۸۱ هزار میلیارد تومان در سال می رسد و از این حیث کرمان فاصله معناداری با دیگر مناطق و استان های معدنی کشور دارد.معادن با اشتغال زایی، توسعه تولید، افزایش ارزش افزوده و خلق ثروت مزایای بسیاری برای مردم به ویژه در مناطق پیرامونی خود به همراه می آورند.بر اساس گزارش دفتر آمارهای صنعت، معدن و امور زیربنایی، استان کرمان بیشترین فعالیت معدنی و اشتغال بخش معدن کشور را داراست که از این حیث فاصله معناداری با دیگر استان های فعال در بخش معدن دارد.
ظرفیت عظیم مغفول
بر این اساس، کرمان با میزان جبران خدمت و دستمزد ۴ . ۷ هزار میلیارد تومانی نیروی کار، بیشترین میزان پرداخت مزد و جبران خدمت را در بخش نیروی کار معدنی کشور به خود اختصاص داده و با ۳۰ هزار و ۴۴۹ نفر شاغل در این بخش، بالاترین آمار اشتغال معدنی کشور را نیز به خود اختصاص داده است.علاوه بر این واحدهای صنعتی به صورت مستقیم با فرآورده ها و تولیدات معدنی ارتباط دارند که یک هزار و ۵۴۰ واحد صنعتی با اشتغال حدود ۶۰ هزار نفر در استان کرمان شکل گرفته و درمجموع حدود ۹۰ هزار نفر اشتغال در حوزه صنعت و معدن این استان ایجاد کرده است.
استان کرمان غیر از معادن فعال کنونی به علت قرار گرفتن روی کمربند مس و فولاد کشور ظرفیت های بی نظیر دیگری در توسعه بخش معدن دارد که هزاران معدن دیگر به علت های مختلف ازجمله اکتشاف، مسائل زیست محیطی، منابع طبیعی، میراث فرهنگی یا دیگر مسائل غیرفعال مانده اند و عمدتا قابل بهره برداری نیستند.به علاوه این استان به علت قرار گرفتن روی کمربند مس و فولاد کشور ظرفیت های بی نظیر دیگری در توسعه بخش معدن دارد که بنا به علل مختلفی ازجمله مشکلات اکتشاف، مسائل زیست محیطی، منابع طبیعی، میراث فرهنگی یا... غیرفعال مانده اند.اخیرا و به دنبال دستور رئیس جمهوری همتی در استان کرمان شکل گرفته است که می تواند بخشی از این معادن را که پراکندگی مناسبی در استان دارند، به چرخه تولید و فرآوری کشور وارد کند.
توسعه متوازن با فعال سازی معادن راکد
هم اکنون بیش از ۹۰ درصد تولیدات بخش معدن استان کرمان مربوط به سه شرکت بزرگ مس، گل گهر و میدکو است که عمده این فعالیت ها نیز در چند شهرستان خاص خلاصه می شوند و به همین دلیل است که این استان از توسعه نامتوازن رنج می برد. معادن با بردن زیرساخت و حجم گسترده اشتغال زایی در مناطق مختلف زمینه توسعه پایدار را در این مناطق فراهم می کنند.رئیس جمهوری در دومین سفر خود به کرمان در خصوص غیرفعال ماندن ۲۰۰ معدن در این استان گلایه کرد و با طرح این سوال که چرا ۲۰۰ معدن استان کرمان همچنان غیرفعال مانده است؟ گفت: شورای عالی معدن باید به فوریت علت آن را بررسی کند.
سید ابراهیم رئیسی افزود: اگر اشکال از بهره بردار است، باید از او خلع ید و به افراد ذیصلاح واگذار شود. این مسئله حتی یک روز هم نباید به تاخیر بیافتد و مسئولان استان باید با فعال کردن این معادن، زمینه را برای اشتغال و رونق اقتصادی فراهم کنند.
۲۰۰ معدنی که رئیس جمهوری در سفر به کرمان از آن یاد کرد عمدتا در مناطق دورافتاده و کمتر توسعه یافته قرار دارند و فعال سازی آنها می تواند فقر و محرومیت را از مناطق مختلف استان کرمان بزداید، همان گونه که اثرات آن را پیش ازاین در شهرستان های صنعتی همچون سیرجان و رفسنجان دیده ایم.
فعال سازی ۲۰۰ معدن به کجا رسید؟
توان دولت و بخش خصوصی برای فعال سازی بیش از ۲۰۰ معدن غیرفعال که مردادماه ۱۴۰۱ در سفر رئیس جمهوری به استان کرمان مورد تاکید قرار گرفت از همان روزها مسئولان را به تکاپو واداشت اما باید دید که فرآیند اجرایی این وعده دولت اکنون به کجا رسیده است؟
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت در گفت وگو با خبرنگار ایرنا عنوان کرد: ۲۵۷ محدوده معدنی مزایده ای را انتهای سال ۱۴۰۱ به مزایده گذاشتیم که تاکنون حدود ۵۰ سرمایه گذار در این مزایده شرکت کرده اند.
مهدی حسینی نژاد افزود: فراخوان ۳۰۰ محدوده معدنی دیگر نیز ابتدای سال جدید و پس از تعطیلات نوروزی به منتشر می شود و طی چند مرحله این محدوده های معدنی به مزایده گذاشته می شود.
وی ادامه داد: محدوده های معدنی در تفسیر معادن جاهایی هستند که ذخیره اثبات شده دارند و معدن بر اساس اکتشافات مشخص شده باشد.
حسینی نژاد تاکید کرد: در استان بیشتر، محدوده های اکتشافی داریم که باید کار اکتشافات روی آنها انجام شود و تعداد این محدوده ها نیز بیش از ۲۰۰ مورد است که در این بخش نیز کار را آغاز کرده ایم.
ظرفیت های بزرگ قانونی راهی برای توسعه مناطق معدنی
گذشته از موارد فوق، بندهای از قانون همچون برنامه ششم توسعه، قانون جهش دانش بنیان و قانون بودجه لزوم توسعه مناطق معدنی را موردتوجه قرار داده است تا علاوه بر اشتغال زایی و توسعه اجرای آن ثمرات دیگری نیز برای مردم این استان به همراه آورد.
دربندی از ماده ۴۳ که مربوط به وظایف شورای معادن استان ها است، مواردی همچون استقرار دفاتر مالی و قانونی در خود استان در حوزه مالیاتی همان استان قرار داده است.همین طور در جزء ۵ الف ماده ۴۳ برنامه ششم توسعه آمده است که در مواردی که به دلیل بهره برداری از معادن و فعالیت های صنایع معدنی، خسارت هایی به اهالی ساکن در منطقه و بخش کشاورزی آنان برسد، علاوه بر عوارض آلایندگی، با تصویب شورای معادن استان تا یک درصد از فروش آنها، پس از واریز به خزانه معین استان نزد خزانه داری کل کشور به جبران خسارت های مذکور و در صورت وارد شدن آسیب های عمومی، به فعالیت های بهداشتی، درمانی و عمرانی موردنیاز منطقه درگیر اختصاص می یابد.علاوه بر این آوردن حساب های بانکی معادن به مناطق محل فعالیت معادن دست بانک ها را برای پرداخت وام های با بهره پایین برای اشتغال و تولید ساکنان همان منطقه باز می گذارد که شاهد نمونه های بسیاری از آن، همچون ایجاد ۱۲ هزار اشتغال خرد و خانگی را در استان کرمان، بوده ایم.
قانون جهش دانش بنیان نیز هزینه معادن در حوزه های فناوری و دانش بنیان و اکتشافات مناطق معدنی را مشمول ۲۰ درصد معافیت مالیاتی معادن می داند. از آن گذشته ۱۵ درصد بهره مالکانه و حقوق دولتی نیز بر اساس قانون به استان های معدنی بازمی گردد و صرف توسعه این مناطق می شود.بندهای موجود در قانون در حمایت از مناطق معدنی جای هیچ سوال و اماواگر دیگری را برای فعال سازی معادن و سرمایه گذاری در این حوزه نمی گذارد.
سخن پایانی
تمامی مزیت های معادن در حالی است که معدنکاری با استفاده از ظرفیت های نسبی استان ها یک نیاز اساسی برای توسعه مناطق مختلف استان کرمان محسوب می شود و درواقع باوجود تمامی این ها فعالیت معدنی آبادانی و پیشرفت را در دیگر شاخص های نیز با خود به همراه می آورد و امید است با فعال سازی معادن راکد در بهشت معادن ایران، زمینه توسعه بیش ازپیش این سرزمین از این حیث فراهم شود.
