تامین بودجه و دغدغه نوسازی
آتش‌نشانی یا اطفای حریق مجموعه اقداماتی است که برای مقابله با آتش به‌وسیله خاموش کردن، کنترل یا هدایت آتش‌های ناخواسته انجام می‌گیرد.
اهداف آتش نشانی؛ حفاظت از سلامت افراد، جلوگیری از آسیب به اموال و حفاظت از محیط زیست است. در همه کشورها، سازمان آتش نشانی وجود دارد که وظیفه مقابله با آتش، سوانح و حوادث مختلف را برعهده دارد و در ایران نیز نخستین سازمان آتش نشانی توسط روس ها در شهر تبریز ایجاد شد. باوجود قدمت ایجاد این سازمان، فعالان این حوزه برای تامین ایمنی و تامین نیازهای تاثیرگذار بر سرعت کار با مشکلاتی مواجهند. صمت در این گزارش به مناسبت روز جهانی آتش نشان به شرایط تامین تجهیزات و ماشین های آتش نشانی در ایران پرداخته است.
روز آتش نشان در ایران و جهان
دلیل نام گذاری روز جهانی آتش نشان جان باختن چند آتش نشان استرالیایی در جریان آتش سوزی گسترده سال ۱۹۹۸، در استرالیا است. یکی از مهم ترین نمادهای روز جهانی آتش نشانان روبان قرمز و آبی است. این روبان دقیقا ۵ سانتیمتر طول و یک سانتیمتر عرض دارد و از 2 رنگ مجزا تشکیل شده است. روز ۷ مهر ۱۳۵۹ نیز، وقتی دشمن بعثی به پالایشگاه آبادان حمله هوایی کرد، آتش نشانان منطقه و شهرهای اطراف برای مهار آتش به پالایشگاه رفتند که در هنگام عملیات خاموش کردن آتش، هواپیماهای دشمن دوباره اقدام به بمباران پالایشگاه می کنند که منجر به شهادت تعداد زیادی از آتش نشانان شد. طرح تعیین روز آتش نشانی و ایمنی در سال ۱۳۷۹ توسط ستاد هماهنگی امور ایمنی و آتش نشانی کشور پیشنهاد و توسط شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور تایید شد. این روز با هدف ترویج ایمنی و پیشگیری از حوادث در سطح کشور نام گذاری شده است.
آوار مشکلات نوسان نرخ ارز بر تولید
علیرضا صادقی، از کارشناسان حوزه تولید تجهیزات ایمنی برای خودروهای آتش نشانی درباره وضعیت تولید این تجهیزات به صمت گفت: شرایط چند سالی است که مناسب نیست و بیشتر فعالان این صنف نیمه فعال هستند. بی ثباتی نرخ در بازار شاسی ها و محصولات موردنیاز از مشکلات تولید این خودروها است. همچنین قراردادها براساس مناقصه منعقد می شود و از آنجایی که به سرانجام رسیدن قراردادها معمولا بین ۲ تا ۳ ماه زمان می برد، مشخص نیست که قیمت ها در این مدت چه تغییراتی خواهد داشت؛ از این رو شرکت های فعال در بخش تجهیزات ایمنی رغبتی به شرکت در مناقصات ندارند.
وی افزود: موضوع دیگر تامین قطعات موردنیاز باتوجه به شرایط تحریم است که بسیار سخت انجام می شود و این مسئله هم نوسازی و بهسازی تجهیزات خودروهای آتش نشانی را با اماواگرهایی مواجه کرده است.
صادقی هم در ادامه سخنان خود به موضوع تولید شاسی در کشور اشاره کرد و گفت: چون تیراژ تولید شاسی در کشور بسیار پایین است، کمبود عرضه سبب شده نرخ شاسی ها نامتعارف باشد. در چنین وضعی تولید تجهیزات نیز به کما رفته است.
نیازمندی کشور چقدر است؟
این کارشناس حوزه ساخت تجهیزات در تشریح میزان نیازمندی کشور به تولید خودروهای آتش نشانی و تجهیزات ایمنی آن بیان کرد: نیازمندی کشور بستگی به نیاز سازمان های مختلف دارد که این عدد از سازمانی به سازمان دیگر تفاوت می کند؛ به عنوان مثال، میزان نیازمندی شهرداری ها با شهرک های صنعتی بسیار متفاوت است. در هر حال، آنچه مسلم است اینکه اگر ثبات در نرخ شاسی خودروهای آتش نشانی وجود داشته باشد، شرکت های سازنده تجهیزات ایمنی و کاربری سازان با اطمینان بیشتری می توانند در مناقصات شرکت کنند و تیراژ تولید خود را افزایش دهند. وی گفت: تا بودجه موردنیاز نوسازی و بهسازی ناوگان آتش نشانی و تجهیزات ایمنی تامین نشود، مشکلات موجود ادامه خواهد داشت. وی تصریح کرد: بودجه عمرانی سازمان ها کاهش پیدا کرده است، از همین رو نوسازی تجهیزات خودروهای آتش نشانی دیگر جزو اولویت آنها محسوب نمی شود. صادقی در پایان اظهار امیدواری کرد که با افزایش تیراژ تولید شاسی، مشکلات حوزه تجهیزات ایمنی نیز رفع شود.
مونتاژ جای تولید را گرفته است
سیدمنصور امامی، عضو اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان لوازم ایمنی و آتش نشانی درباره وضعیت تولید و بازار تجهیزات ایمنی به صمت گفت: خودرو آتش نشانی از ۲ قسمت اصلی و چند بخش فرعی تشکیل شده؛ بخش اصلی شاسی و قوای نیرو محرکه دارای اهمیت بسیاری است. در این بخش در داخل کار زیادی انجام نشده تا قدرت لازم برای اطفای حریق ایجاد شود. وی افزود: در تولید خودروهای آتش نشانی مشکل داریم و معمولا خودروسازان این نوع خودروها را وارد می کنند و تعداد کمی در داخل مونتاژ می شود. این فعال صنعت با بیان اینکه در این بخش پیشرفتی حاصل نشده، ادامه داد: این مسئله مربوط به مشکل کلان صنعت خودرو کشور است، بنابراین مدل ها قدیمی شده اما شرکت ها نتوانستند خود را بروزرسانی کنند. وی اضافه کرد: در حال حاضر یکی از چالش های اساسی آتش نشانی از رده خارج کردن ماشین های قدیمی و جایگزینی آنها با مدل های جدیدتر است.
ضرورت هوشمندسازی تجهیزات
امامی در ادامه سخنان خود به بخش دوم خودروهای آتش نشانی اشاره کرد و گفت: تجهیزات ایمنی بخش دوم این خودروها را تشکیل می دهد که در این زمینه پیشرفت بیشتری در داخل حاصل شده، به عنوان مثال، مدیریت آبپاش ها هوشمند شده است و این سیستم امکان کنترل از راه دور را دارد؛ علاوه بر اینکه، به لحاظ کیفیت قابل رقابت با نمونه های خارجی هستند. این عضو اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان لوازم ایمنی و آتش نشانی عنوان کرد: پس از حادثه پلاسکو، ۵ تا ۶ شرکت داخلی با مشارکت یکدیگر سعی کردند تا استانداردهای لازم برای آبپاش ها را تدوین کنند. پیش از این، استانداردی در این زمینه تدوین نشده بود. این شرکت ها ۲ تا ۳ سال روی این پروژه کار کردند تا در نهایت مولفه های استانداردی آماده شد.
او یادآور شد: آزمایشگاه هایی هم برای تست تجهیزات آبپاش راه اندازی شده است و مشکلات کمتری در این زمینه داریم.
داخلی سازی تجهیزات موردنیاز
امامی با بیان اینکه خرید خارجی در حوزه تجهیزات آتش نشانی برای ایمنی ساختمان ها به کمترین میزان خود رسیده، گفت: پیش تر، این تجهیزات ۱۰۰ درصد وارداتی بود که با داخلی سازی آنها به ویژه در چند سال اخیر، وابستگی ارزی در حال کاهش است.عضو اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان لوازم ایمنی و آتش نشانی اظهارامیدواری کرد که در آینده ای نزدیک، بیش از ۸۰ درصد این قطعات در داخل تولید شوند.
این فعال صنعت ایمنی در بخش دیگری از سخنان خود درباره خودروهای آتش نشانی، گفت: خودروهای آتش نشانی در چند سال اخیر نوسازی نشده است و به لحاظ فناوری، مانند تجهیزات ایمنی ارتقا پیدا نکرده اند. ساختمان ها آتش می گیرند و امکانات لازم برای اطفای بهنگام حریق وجود ندارد؛ بنابراین می توان گفت در این بخش، امکانات موجود پاسخگو نیست.
امامی درباره تغییرات فناوری در خودروهای آتش نشانی فعال در جهان گفت: مهم ترین موضوع، هوشمندسازی این خودروها است. به عنوان مثال، خودروهای روزآمد هنگام رانندگی هم می توانند عملیات اطفای حریق انجام دهند و دیگر لازم نیست در جایی ثابت ایستاده باشند. همچنین، در جهان امروز که ساخت برج های بلند در حال افزایش است، نردبان های بسیار بلند طراحی شده و در تجهیزات ایمنی خودروهای آتش نشانی برای ساختمان های مرتفع مورداستفاده قرار می گیرند. به تازگی هم پهپادهایی برای این کار ساخته شده که خودروهای آتش نشانی را پشتیبانی می کنند و اطلاعات لازم را در اختیار کاربران این خودروها قرار می دهند.
عضو اتحادیه صنف تولیدکنندگان و فروشندگان لوازم ایمنی و آتش نشانی اضافه کرد: نخست این پهپادها به شناسایی نقطه حریق و طبقه موردنظر می پردازند و در ادامه، خودروهای آتش نشانی وارد عمل می شوند؛ بنابراین پیشرفت های زیادی در فناوری خودروهای آتش نشانی در جهان حاصل شده است.
مشکلی در تامین ماشین های آتش نشانی نداریم
نوید مجیدنیا، یکی از کارشناسان حوزه ساخت تجهیزات ایمنی خودروهای امدادی و آتش نشانی درباره وضعیت تولید در این بخش به صمت گفت: شرایط تولید خودروهای امدادی که ماشین های آتش نشانی هم شامل آن می شود، مناسب است و زیرساخت های لازم وجود دارد. تولید در این بخش نسبت به سال های گذشته خیلی بیشتر شده و تجهیزاتی که پیش تر از خارج وارد می شد، مانند انواع پمپ ها، مانیتورها، بدنه، سیستم هایی که ارتباط بین تجهیزات را برقرار می کنند و... امروز در داخل ساخته و تامین می شود.
وی افزود: چالشی که در حال حاضر در تولید تجهیزات وجود دارد، این است که سازمان های خریدار این تجهیزات، بودجه کافی در اختیار ندارند و باوجود فرسودگی تجهیزات و نیاز به جایگزینی و نوسازی، نمی توانند بهسازی را انجام دهند؛ بنابراین بین رشد سرمایه گذاری و نیازمندی آنها همخوانی وجود ندارد، این در حالی است که تعداد کاربری سازان نسبت به نیاز کشور افزایش یافته و در حال حاضر شرکت های فعال در این حوزه زیاد هستند، اما تقاضا ندارد.
او اضافه کرد: البته سطح کیفی محصولات شرکت های فعال در حوزه تجهیزات و کاربری خودروهای امدادی از جمله آتش نشانی با یکدیگر متفاوت است و تعداد محدودی از تولیدات مجهز به فناوری روز هستند.
بومی سازی فناوری ساده در کشور
مجیدنیا درباره داخلی سازی تجهیزات تصریح کرد: بخشی از تجهیزات ایمنی که از فناوری ساده تری برخوردار هستند، در داخل تولید می شوند و در تامین آنها مشکلی وجود ندارد، اما گاهی نیاز مشتریان به تجهیزاتی با فناوری بالاتر است که شرکت های خاص و محدودی در جهان، تولیدکننده آن هستند و برای تمام متقاضیان این محصولات، تامین تجهیزات می کنند. این شرکت ها عموما در اروپای شرقی مستقر هستند.
او درباره این تجهیزات عنوان کرد: مانیتورهای برقی که به صورت اتومات کار می کنند، پمپ های برقی و... از جمله محصولاتی هستند که از سوی شرکت هایی محدود در جهان تولید می شوند. البته برخی مجموعه های دیگر در جهان بعضی از این تجهیزات را تولید می کنند، اما کیفیت قطعات شرکت های مادر و دارای برند، قابل مقایسه با محصولات این مجموعه ها نیست. کیفیت تجهیزات ایمنی از اهمیت بالایی برخوردار است؛ برای مثال در خودروهای آتش نشانی که ممکن است عملیات زیادی با آنها انجام شود، کیفیت تجهیزات، دارای اهمیت زیادی است.
او بیان کرد: در شرایط تحریمی، برقراری ارتباط با این شرکت ها برای ما سخت شده و به همان نسبت، خرید و تامین تجهیزات با چالش مواجه است.
نیاز مشتری و سرمایه گذاری جدید
مجیدنیا درباره تعداد خودروهای نیازمند نوسازی و نیز تجهیزاتی که باید بهسازی شوند، گفت: سازمان آتش نشانی نوسازی قطعات و تجهیزات را در صورت نیاز، انجام می دهد. به عنوان مثال، اگر پمپ آسیب دیده باشد، تعویض می شود، اما خودروها مشمول قانون نوسازی ناوگان حمل ونقل فرسوده کشور می شوند و باید نوسازی این خودروها هم در قالب پروژه نوسازی تجاری های فرسوده انجام شود.
او اضافه کرد: اگر بخواهیم خودرو جدیدی را جایگزین ماشین های آتش نشانی فرسوده کنیم، نیاز به سرمایه گذاری داریم و اینکه باید توجه کنیم مشتری چه می خواهد.
سخن پایانی
سرعت، دقت و داشتن تجهیزات و امکانات از ضرورت های موفقیت در آتش نشانی و از وظایف مهم آتش نشانان است و موجب تسریع در انجام ماموریت ها می شود، شغل آتش نشانی شغلی پراسترس و پردغدغه است که به صورت مستقیم با جان مردم در ارتباط است که علاوه بر اهمیت و سرعت عمل در زمان وقوع حوادث، لازم است به داشتن تجهیزات و امکانات موردنیاز اهمیت بیشتری داده شود. به نظر می رسد نوسازی خودروهای امدادی از جمله ماشین های آتش نشانی به دلیل محدودیت های ناشی از تحریم به فراموشی سپرده شده و باتوجه به کاهش تیراژ تولید شاسی و خودروهای مخصوص آتش نشانی، به همان نسبت نیز تولید تجهیزات ایمنی کاهش یافته است و کاربری سازان به حالت نیمه فعال درآمده اند.
