سیاست به کمک اقتصاد نفتی بیاید
نرسی قربان-کارشناس نفت و انرژی
کره جنوبی در سالهای قبل خریدار مهم یکی از فرآوردههای نفتی ایران بوده است. اما این را هم باید درنظر داشت که هیچ کشوری اتکای خود را تنها به یک بازار نمیگذارد. به همین دلیل این کشور با کاهش تجارت نفتی با ایران، دچار مشکل نشد و از دیگر بازارها نیاز خود را تامین کرد.
کشورهای صادرکننده نیز این روند را در پیش داشته و روابط تجاری خود را با سایر کشورها گسترش میدهند. بنا بر همین اصل نیز کره جنوبی از دیگر کشورهای صادرکننده نفت و فرآوردههای آن، نیازهای خود را تامین کرد و کاهش روابط با ایران برای این کشور مشکلساز نبود. اما درحالحاضر نحوه تامین نفت کره موضوع اصلی نیست؛ مسئله اساسی آن است که آیا تنشهای میان ایران و کره جنوبی تخفیف پیدا میکند یا خیر. به عبارتی، آیا در ادامه ایران میتواند به دور از تنشها و تحریمها نفت خود را نهتنها به کره بلکه به سایر کشورها صادر کند؟ باید توجه کرد اگر تنشها و چالشها کاهش یابد، ایران به شیوههای راحتتری میتواند نفت خود را به تمامی کشورهای جهان بفروشد چراکه در بازار آزاد خریدارهای زیادی برای نفت و فرآوردههای نفتی ایران وجود دارد. اما درحالحاضر به دلیل تحریم بانکهای ایران، جابهجایی پول حاصل از فروش کالاها از جمله نفت، بهسختی وارد ایران شده و در بیشتر موارد مجبور به تهاتر هستیم. اما درستترین روش معامله، دریافت پول به ازای فروش نفت بوده تا با آن متناسب با نیاز و صلاحدید خود، از هر کشوری که مدنظر داشتیم کالاهای مورد نیاز خود را تامین کنیم. اما در وضعیت فعلی، مجبور به استفاده از شیوههایی مانند تهاتر برای استمرار تعاملات اقتصادی با برخی از کشورها هستیم.
نمیتوان مقدار دقیق زیانی که این روش بر اقتصاد ما تحمیل کرد را تخمین زده و برآورد کرد اما بدون شک منافع ما در روش تهاتر به میزانی تحت خطر قرار گرفت و ارزش واقعی نفت به ما بازگردانده نشد.
اگر در ادامه بازار کره جنوبی را به طور قطعی از دست بدهیم، نمیتوانیم آن را بحران تلقی کرده و فروش نفت را با کاهش چشمگیر مواجه بدانیم چراکه خرید نفت توسط کره جنوبی به مقدار محدودی بوده و میلیونها بشکه نبوده که از دست دادن بازار کره را به زیان زیادی برای ایران بدانیم.
اما باید به این مسئله توجه داشته باشیم که در سالهای اخیر به دلیل افزایش تحریمها، همواره ایران با مشکلات فراوانی برای فروش نفت خود روبهرو بوده و به نوعی اقتصاد و درآمدهای نفت ایران در بحران بوده است.
میتوانیم این موضوع را یک خلأ بزرگ در اقتصاد ایران نام برده که اگر رفع نشود در ادامه مشکلات بیشتری را بهوجود خواهد آورد.
اگر به دنبال افزایش فروش نفت ایران هستیم، باید درنظر داشته باشیم تا تداوم تحریمها همچنان فروش نفت ایران با مشکلات و موانع زیادی مواجه خواهد بود. رفع تحریمها نیز یک مسئله اقتصادی نبوده و در حوزه سیاست باید به این موضوع پرداخته شود که چه راهکاری برای کاهش فشارهای تحریمی میتوان در پیش گرفت.
اگر مسئله تحریمها رفع شود، دیگر برای فروش نفت ایران مانع و چالشی وجود نداشته و بلافاصله فروش نفت ما با رشد چشمگیر همراه خواهد بود.
از این رو، تنها سیاست به کاهش چالشهای اقتصادی در عرصههای بینالمللی منجر شده و انتظار داریم سیاستمداران و مدیران سطوح عالی کشور به این مسائل بیش از پیش توجه داشته باشند.