به‌تازگی در رسانه‌های اروپایی خبری منتشر شد، مبنی بر اینکه اتحادیه اروپا برای حفاظت از حق مالکیت معنوی از ورود سنگ‌هایی با نام و عنوان مشابه‌سازی‌شده به کشورهای این مجموعه جلوگیری خواهد کرد. اهمیت این موضوع برای ما از جایی ناشی می‌شود که بسیاری از تولیدکنندگان کشور برای معرفی کالای خود از نام‌هایی مشابه برند اروپایی استفاده می‌کنند. بنابراین باتوجه به تصمیمات جدید بازار اروپا لازم است، دست‌اندرکاران تولید سنگ‌های طبیعی و مواد معدنی ساختمانی کشور، از این پس از نام‌های اصیل ایرانی ـ که در فرهنگ‌مان هم کم نیست ـ برای معرفی محصول یا برند خود استفاده کنند تا با آن خود را به دنیا معرفی کنند و در آینده، در فهرست محصولات ایرانی، دیگر شاهد عناوین تکراری، تقلیدی یا مشابه‌سازی‌شده از روی نام‌های خارجی نباشیم. مثلا امروزه سنگ «لاشتر» ـ از روی ناآگاهی یا به دلایلی دیگرـ در دنیا به‌نام «پیترا گری» معروف شده است.

مواردی از این نوع بسیار است، اما از این پس باید تلاش کنیم تا با روش‌هایی خاص، نام اصلی یا منطقه جغرافیایی کالا جایگزین اسامی جعلی شود تا به این ترتیب بتوانیم آن را به بازارهای اروپایی عرضه و از مالکیت معنوی آن دفاع کنیم. اما در ادامه نگاهی دقیق‌تر به این طرح کمیسیون اروپا می‌اندازیم تا جزئیات بیشتری درباره انتخاب نام سنگ‌های طبیعی، ریشه جغرافیایی خاص و حفاظت از مالکیت معنوی دریابیم. همان‌طور که گفته شد، پس از تصمیم پارلمان اروپا و شورای بروکسل، در آینده‌ای نزدیک فروش کالا از جمله انواع سنگ با عناوین تکراری ممنوع خواهد شد. همچنین خبر بسیار خوب برای بخش سنگ طبیعی اروپا این است که کمیسیون اتحادیه اروپا تصمیم گرفته است که نشانه جغرافیایی ( GI ) نیز می‌تواند برای محصولات صنایع‌دستی یا صنعتی مورداستفاده قرار گیرد. این موضوع شامل سنگ‌های طبیعی، از جمله مرمریت کارارا، کاشی‌های پتی گرانیت بلژیکی و اشیای روزمره ساخته‌شده از سنگ مرمریت پرتغالی استرموز خواهد شد. در عمل، این بدان معنی است که نام‌های گمراه‌کننده محصولات در آینده ممنوع خواهد شد: برای مثال، سنگ مرمر ادعایی کارارا، که در واقع از چین یا ترکیه می‌آید، دیگر ممکن است با این نام در بازارهای اتحادیه اروپا قرار نگیرد. توجه داشته باشید، با این نام. البته با نام‌های دیگر ممکن است در اتحادیه اروپا به بازار عرضه شود. تصمیم کمیسیون در ۲۴ فروردین امسال (۱۳ آوریل) منتشر شد، اما هنوز باید از سوی پارلمان اتحادیه اروپا و شورای سران کشورها موردبررسی قرار گیرد و پس از تصویب و نهایی شدن از ۱۱ دی‌ (۰۱ ژانویه ۲۰۲۴) لازم‌الاجرا خواهد بود. ضروری است درباره موضوعات موردبحث به چند نکته زیر هم توجه شود؛ نخست آنکه نشانه‌های جغرافیایی تاکنون فقط برای محصولات کشاورزی وجود داشته و در حال‌ حاضر قوانین حفاظت از نام تجاری در ۲۷ کشور جاری شده است. در صفحه اینترنتی کمیسیون نیز جزئیات بیشتری را می‌توان زیرعنوان «پرسش‌ها و پاسخ‌ها» یافت.

این مقررات درباره محصولات صنایع‌دستی و صنعتی از جمله سنگ‌های طبیعی، گوهرسنگ‌ها و جواهرات، اعمال می‌شود. از سوی دیگر، محصولات صنایع‌دستی آنهایی هستند که بیشتر ساخت آنها با دست انجام می‌شود. محصولات صنعتی از تولید انبوه به‌دست می‌آیند، بنابراین می‌توانند به‌عنوان مثال؛ پانل‌های نما، کاشی‌های کف یا سنگ فرش باشند. این کمیسیون در سال ۲۰۱۴، کار روی مقررات جدید را آغاز کرد. این روند به‌کندی پیش رفت، زیرا باید نظرات و ایده‌های کشورهای تولیدکننده سنگ‌طبیعی یکدست و هماهنگ می‌شد. در حال‌ حاضرکمیسیون رویکردی ترکیبی را اتخاذ کرده که شامل موارد زیر است: به‌طورمعمول درخواست در کشور متبوع تولیدکنندگان سنگ یا سازمان بازرگانی ثبت می‌شود و موردبررسی قرار می‌گیرد و در صورت پذیرش، به دفتر مالکیت معنوی اتحادیه اروپا ارسال می‌شود تا در نهایت درباره آن تصمیم‌گیری شود. تحت شرایط خاص، این امکان برای متقاضی وجود دارد که خوداظهارنامه‌ای ارسال کند و به‌طورمستقیم درخواست دهد. براساس تجربیات فرانسه، هزینه هر نام مبدأ در اسناد، ۵۰۰۰۰ یورو برآورد شده است. در ادامه کمیسیون امیدوار است با نشان جغرافیایی به چند هدف زیر دست یابد: حفظ مهارت‌ها و سنت‌ها در مناطق داخلی اروپا از طریق شناخت محصولات مربوطه در بازار، تشویق تولیدکنندگان برای بکار گیری و استفاده از دانش تخصصی خود، تقویت حس هویت و تعلق‌خاطر افراد به مکان زیست خود، تقویت گردشگری به این مقاصد و اطمینان‌بخشی به مصرف‌کنندگان و افزایش تمایل به خرید محصولات داخلی.

یکی دیگر از نتایج مهم این رویه پیچیده این است که نشان جغرافیایی منطقه‌ای در آینده با مقررات مشابه در کشورهای خارج از اتحادیه اروپا سازگار خواهد شد و به این ترتیب تجارت برای فروشندگان محصولات تقلبی در سراسر جهان دشوار خواهد شد. همان‌گونه که ملاحظه می‌شود کشورها از برندهای محلی، حق مالکیت و منافع ملی خود حفاظت می‌کنند.

امیدواریم با درایت تصمیم‌سازان و همکاری فعالان صنعت سنگ ایران شاهد ارتقای هرچه بیشتر جایگاه کشورمان در میان رقبا باشیم و بتوانیم دسترسی خود را به بازارهای هدف گسترش دهیم.