اصلی‌ترین موضوعی که در یک قرارداد بیمه وجود دارد موضوع تعهد بیمه‌گر است. تعهد بیمه‌گر به‌معنای این است که وقتی خسارتی واقع می‌شود، بیمه‌گر تحت شرایط بیمه‌نامه متعهد به جبران آن خسارت است. در گذشته زمانی که خسارت واقع می‌شد ممکن بود انگیزه کارشناسان شرکت‌های بیمه برای تهیه گزارش از خسارت به دلیل اینکه حقوق‌بگیر شرکت‌های بیمه بودند به سمت در نظر گرفتن منفعت شرکت بیمه باشد؛ به‌طور مثال خسارت واقع شده را یا غیرقابل پرداخت گزارش می‌کردند یا کاهش می‌دادند، به همین دلیل قانون‌گذار که شورای‌عالی بیمه است همراه با بیمه مرکزی تصمیم گرفتند گروه مستقل‌تری را وارد صنعت بیمه‌ کنند تا گزارش‌های خسارت به سمت جانبداری نادرست از منفعت شرکت‌های بیمه نرود؛ به این گروه جدید «ارزیابان خسارت» گفته می‌شود.

براساس آیین‌نامه بیمه مرکزی در زمینه ارزیابی خسارت بیمه‌ای، ارزیاب خسارت بیمه‌ای شخص حقیقی یا حقوقی مستقلی است که دارای پروانه ارزیابی خسارت بیمه‌ای از بیمه مرکزی بوده و مجاز به بررسی و تحقیق در زمینه علت بروز حادثه، تعیین مقدار خسارت و تشخیص میزان تعهد بیمه‌گر طبق شرایط بیمه‌نامه و نیز مذاکره برای تعدیل و تسویه خسارت بیمه‌ای است.

ارزیابان خسارت بیش از ۱۰۰ سال است که در صنعت بیمه دنیا فعالیت می‌کنند اما در ایران به‌تازگی این بخش آغاز به کار کرده است. کار ارزیابان این است که در زمان وقوع خسارت آن را مطابق شرایط بیمه‌نامه و قانون بیمه ارزیابی ‌کنند. این کار بسیار تخصصی است و افرادی که پروانه ارزیابی خسارت را می‌گیرند باید کاملا به دانش حقوق بیمه مسلط بوده و با اسناد و مدارک مربوط به خسارت آشنایی داشته باشند.

در حال ‌حاضر تعدادی در قالب حقیقی و حقوقی از طرف بیمه مرکزی پروانه ارزیابی خسارت اخذ کرده و وارد صنعت بیمه شده‌اند؛ با این حال باز هم شرکت‌های بیمه هستند که به این افراد کار و دستمزد می‌دهند.

به‌دلیل اینکه کار این ارزیابان از طرف شرکت‌های بیمه به آنها ارجاع و قاعدتا حق‌الزحمه آنها از طرف شرکت‌های بیمه تامین می‌شود، ممکن است این انگیزه برای ارزیابان به‌وجود بیاید که گزارش‌های خود را در جهت منافع شرکت‌های بیمه تنظیم کنند. برای اینکه از چنین مسئله‌ای جلوگیری شود بیمه مرکزی باید به‌عنوان متولی دقیقا این موارد و این افراد و شرکت‌ها را تحت کنترل قرار دهد و گروه‌های آموزشی دائم و مستمر برای آنها بگذارد تا ارزیابان به‌طور کامل با وظایف کاری خود آشنا شوند.

در حال ‌حاضر به تعداد زیادی از افراد پروانه ارزیابی داده شده اما شاهدیم کار ارزیابی تنها به بخش اندکی از آنها ارجاع داده می‌شود و بسیاری از ارزیابان بیکار هستند.

این شرایط ناپایدار شغلی می‌تواند انگیزه برخی ارزیابان خسارت را برای همسویی نادرست با منافع شرکت‌های بیمه تقویت کند، چراکه این شرکت‌های بیمه هستند که می‌توانند تصمیم بگیرند که کار را به چه ارزیابی ارجاع دهند و به چه ارزیابی ندهند.

برای تقسیم کار و آشنایی با مسئولیت‌ّها و حدودوثغورشان لازم است بیمه مرکزی به‌عنوان متولی امر، دخالت جدی‌تری در این موضوع کند. همچنین لازم است برای حق‌الزحمه ارزیابان خسارت تعرفه مشخصی در نظر گرفته شود.

در حال ‌حاضر تعرفه‌ای برای کار ارزیابان خسارت وجود ندارد و آنها در زمینه حقوق خود مجبور به توافق با شرکت‌های بیمه هستند، این در حالی است که بسیاری از شرکت‌های بیمه تلاش می‌کنند تا جای ممکن حقوق کمی به ارزیابان خسارت بپردازند.

استقلال کاری ارزیابان باید به‌طور جدی حفظ شود. افراد باید بدانند که مستقل هستند، نباید به نفع کسی گزارش خسارت تهیه کنند و باید مطابق شرایط بیمه‌نامه و قانون بیمه ارزیابی کنند.

نادرستی برخی از گزارش‌های ارزیابان تنها به پایمال شدن حق و حقوق مردم منجر نمی‌شود‌، بلکه ممکن است خسارتی را که غیرقابل پرداخت است قابل پرداخت بنویسند و باعث ضرر شرکت بیمه شوند. در هر صورت لازم است که به‌طور جدی‌تری مجوز و عملکرد ارزیابان خسارت صنعت بیمه ازسوی مراجع قانونی و ذی‌صلاح مورد رسیدگی قرار بگیرد.