بورس هم مشکل گشا نبود
کاهش ارزش پایه پول کشور سبب شد برخی کالاهای مصرفی بادوام مانند خودرو به کالای سرمایه‌ای تبدیل شوند که این موضوع در کنار کاهش عرضه، بازار خودرو را آشفته کرد.
کاهش ارزش پایه پول کشور سبب شد برخی کالاهای مصرفی بادوام مانند خودرو به کالای سرمایه ای تبدیل شوند که این موضوع در کنار کاهش عرضه، بازار خودرو را آشفته کرد. برای ساماندهی این بازار راهکارهای گوناگون از سوی نهادهای مختلف ارائه شد؛ از واردات خودرو گرفته تا عرضه آن در بورس کالا، در حالی که به گفته کارشناسان بازار، راه حل بسیار ساده است و اگر عرضه متناسب با تقاضا شود، تمام مشکلات موجود در بازار خودرو رفع خواهد شد.
به هر روی برای حذف قرعه کشی (قولی که وزیر صنعت، معدن و تجارت در ابتدای سکانداری این وزارتخانه داد.) و خارج کردن محصولات از روند قیمت گذاری دستوری که خودروسازان را گلایه مند کرده بود، در نهایت وزارت صنعت، معدن و تجارت پذیرفت خودرو در بورس کالا عرضه شود. تا امروز ( ۳۰ شهریور ۱۴۰۱ ) در ۳ مرحله خودروهای گوناگون در بورس عرضه و معامله شده است و چهارمین عرضه هم امروز انجام شد. حال پرسش این است که آیا این تغییر رویکرد در عرضه خودرو و بورسی شدن محصولات تا حدودی منجربه ساماندهی بازار خودرو شده یا خیر؟
بورس نشینی خودرو
عرضه خودرو در بورس کالا پس از کشمکش های بسیار در نهایت در دولت سیزدهم عملیاتی شد و محصولات گروه خودروسازی سایپا، گروه صنعتی ایران خودرو و گروه بهمن در این بازار عرضه و معامله می شود. بورس کالا برای نخستین بار، چهارشنبه ۲۶ مرداد، میزبان ۶۰۰ دستگاه از محصولات گروه بهمن بود که در رقابتی ۴ ساعته، مورد معامله قرار گرفت. بعد از آن، ۵۰۰ خودرو هایما S ۷، یکشنبه ۶ شهریور در بورس کالای ایران عرضه شد و پس از آن، بورس کالا ۲۰۰ دستگاه شاهین با قیمت پایه ۳۰۴ میلیون تومان را سه شنبه ۲۲ شهریور عرضه کرد.
همچنین براساس اطلاعیه بورس کالای ایران، امروز چهارشنبه ۳۰ شهریور، تعداد دیگر خودرو برای عرضه روی تابلو می رود. البته اعلام شده تعدادی خودرو هم شنبه ۲ مهر در بورس کالا عرضه خواهد شد.
در اطلاعیه ویژه بورس آمده، هر کد ملی صرفا مجاز به ثبت سفارش یکی از کدهای عرضه شده در تاریخ عرضه و صرفا برای یک خودرو است. خریداران خودرو از بورس کالا ملزم به واریز وجه هزینه ها همزمان با تسویه اصل مبلغ به شماره حساب اعلامی بوده که شامل هزینه ۹ درصد مالیات ارزش افزوده بر مبنای قیمت نهایی فروش، به علاوه سایر هزینه ها مانند هزینه مالیات و عوارض شماره گذاری، هوشمندسازی کارت خودرو، خدمات پست، تولید پلاک و شماره گذاری و بیمه شخص ثالث است. آیا شیوه فعلی عرضه محصولات شرکت های خودروساز، آرامش را به بازار خودرو برگردانده است؟
تثبیت قیمت ها
علی خسروانی از کارشناسان بازار خودرو درباره بورسی شدن خودرو و تاثیر آن بر بازار به صمت گفت: قیمت بازار طی دو ماه گذشته با توجه به اخباری که از امضای برجام ارسال می شد و نیز کاهش نرخ دلار، روند نزولی داشت، اما با بالا رفتن قیمت دلار در چند روز گذشته، نرخ خودروها هم افزایشی شده است.
وی افزود: اگر آمار عرضه افزایش پیدا نکند، اینکه محصولات در کجا عرضه شوند، اهمیتی نداشته و تاثیری بر قیمت ها ندارد. خودرو با قرعه کشی فروخته شود یا در بورس کالا، تفاوتی در بازار ندارد؛ آنچه مهم است تعداد عرضه بوده که در نهایت بازار را تا حدودی سروسامان می دهد.
تغییر واسطه ها
این کارشناس بازار خودرو در ادامه سخنان خود یادآور شد: ارتباط دادن قیمت خودرو به محل عرضه آن، به خطا رفتن است. حتی درباره اینکه مصرف کننده واقعی مبادرت به خرید می کند باید گفت وقتی قیمت ها تغییر نکند به طور معموا، خریدار واقعی محصول موردنیاز خود را از همان بازار تهیه می کند، چون بین خرید از بورس کالا و بازار تفاوت نرخی وجود ندارد. او تصریح کرد: در شیوه قرعه کشی، تعدادی برنده خرید خودروبودند که اکنون با عرضه خودرو در بورس کالا متقاصیان می توانند همان خرید را از بورس داشته باشند. در نهایت هم دوباره قیمت ها را در بازار خودرو مدیریت خواهند کرد؛ بنابراین تفاوتی در وضعیت صنعت خودرو وجود ندارد، فقط ممکن است واسطه ها تغییر کنند. در بازار سرمایه، واسطه ها کسانی هستند که کد بورسی دارند.
اهمیت تامین نیاز بازار
خسروانی با تاکید بر اینکه نیاز بازار باید پوشش داده شود، عنوان کرد: تیراژ تولید افزایش پیدا کند، قیمت خودرو در بورس و بازار یکسان خواهد بود. به عنوان مثال، ۲۰۰ دستگاه از مدل شاهین به بورس عرضه شد، اما فقط ۴۶ دستگاه از آنها به فروش رسید، چون عرضه بیش از تقاضا و نرخ بازار تقریبا نزدیک قیمت کارخانه بود. وقتی قیمت خودرویی که در بازار عرضه می شود، نزدیک نرخ کارخانه ای آن است و مردم می توانند بدون قرعه کشی از نمایندگی های فروش آن را خریداری کنند، چه دلیلی دارد محصولات در بازار سرمایه عرضه شوند؟
اقدامی برای عملیاتی کردن یک شعار
خسروانی در ادامه اظهار کرد: هنگامی سخن از عرضه خودرو در بورس شد که وزارت صنعت، معدن و تجارت به دنبال راهکاری برای حذف سیستم قرعه کشی بود.
پیش تر عنوان شده بود خودروهایی در بورس عرضه خواهند شد که فاصله عرضه و تقاضای آنها در بازار زیاد نبوده و نیاز به قرعه کشی نداشته باشند. این کارشناس بازار خودرو در این باره یادآور شد: اگر تولید مطابق با تقاضای بازار باشد، چرا محصولات به جای فروش از طریق نمایندگی های رسمی خودروساز باید در بازار سرمایه عرضه شوند؟ آیا بورس کالا، محل فروش خودرو است؟ وی تاکید کرد: اگر بین تیراژ تولید و بازار تقاضا همخوانی وجود دارد باید همچون گذشته این خودروها به وسیله نمایندگی ها ثبت نام شده و تحویل مشتری شوند.
این کارشناس اضافه کرد: هدف اصلی عرضه خودرو در بورس کالا این بود که لاتاری برای عرضه خودرو و شیوه قرعه کشی حذف و مابه التفاوت قیمت بازار و بورس، وارد شرکت های خودروساز شود.
بازی با واژگان
خسروانی با بیان اینکه آشفتگی بازار خودرو، مربوط به محل عرضه خودرو نیست و تیراژ است که بر وضعیت آن تاثیر دارد، گفت: با این امر باید حباب قیمتی موجود رفع شود و مهم تطابق قیمت خودرو با نرخ جهانی است؛ یعنی اگر خودرویی با قیمت دلار روز، در جهان ۵۰۰ میلیون تومان قیمت گذاری شده، نباید در ایران با عرضه آن در بورس کالا یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان معامله شود؛ بنابراین صرف تغییر، کارآمد نبوده و باید راهکارها درست کارشناسی و اجرا شوند.
تغییر قیمت در برخی مدل ها
در ادامه فریدون عطارد از فعالان بازار خودرو معتقد است عرضه خودرو در بورس کالا تا حدودی روی قیمت بازار تاثیر مثبت داشته و در بعضی محصولات منجر به افت قیمت شده است. او در این باره به صمت گفت: برخی خودروها پیش از عرضه در بورس کالا در بازار یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان معامله می شدند که در بورس کالا قیمت معامله آنها به یک میلیارد و ۲۵۰ میلیون تومان کاهش یافت. او افزود: در یک ماه گذشته با توجه به تغییر شیوه عرضه، کاهش قیمت دلار و آزاد شدن واردات خودرو تا حدودی توازن قیمتی در بازار برقرار شد.
مقایسه امروز و دیروز
عطارد با پیش بینی وضعیت بازار خودرو در ۶ ماه دوم سال، گفت: اگر این روند ادامه پیدا کند و بر آمار عرضه افزوده شود، بازار به سمت تعادل بیشتر پیش رفته و قیمت ها تثبیت می شوند، به ویژه اگر خبرهای خوبی از مذاکرات برجام داشته باشیم. اما اگر اتفاق های ناگهانی منجر به افزایش نرخ ارز شود، به طورقطع، بازار خودرو هم از این موضوع تاثیر پذیرفته و قیمت ها افزایشی می شوند. این فعال بازار در بخش دیگری از سخنان خود درباره وضعیت فعلی بازار خودرو عنوان کرد: در یک ماه گذشته، افرادی که به خودرو به عنوان کالای سرمایه ای نگاه می کردند و برای حفظ ارزش پول خود مبادرت به خرید و دپو آن می کردند با تثبیت قیمت ها، از این بازار حذف شدند. او اضافه کرد: همچنین کسانی که با افزایش قیمت ها برای خرید خودرو اقدام می کردند مثلا برخی صاحبان کارخانه ها به امید اینکه پس از چند هفته از این بازار سود آنی داشته باشند نیز حذف شده اند. افراد دیگر حاضر به سرمایه گذاری در بازاری که قیمت ها تثبیت شده نیستند. عطارد در پایان سخنان خود به خودروهای صفر با باتری فاسد شده سال های قبل اشاره و اظهار کرد: در یک ماه گذشته که خودرو در بازار سرمایه معامله می شد، افرادی بودند که خودروهای صفر سال ۹۸ را برای فروش به بازار عرضه می کردند، خودروهایی که باتری آنها از بین رفته بودند. به عنوان مثال، چانگان و سراتو صفر مدل ۹۷ که زمانی بین ۹۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان خریداری شده بود، با وجود از بین رفتن باتری آنها بیش از یک میلیارد تومان معامله شدند.
تغییری حاصل نشد
نظر امیر حاج ابوالحسن، یکی از نمایشگاه داران خودرو درباره وضعیت قیمت ها پس از عرضه خودرو به بورس برخلاف سخنان عطارد بود. وی در این باره به صمت گفت: تغییر محسوسی در قیمت محصولات رخ نداده است. قیمت خودرو همان قیمت دو ماه قبل بوده، چون بازار تقاضا راکد است و شاید نمایشگاه دارها هفته ای یک یا دو خودرو معامله کنند.
او افزود: در مقطع زمانی کوتاهی، قیمت محصولات یکی از خودروسازان خصوصی کاهش یافت، اما دوباره نرخ محصولات این شرکت در حال اوج گرفتن است، چون خرید با شرایط دارد و متقاضیان خودرو به طور مستقیم از شرکت خرید دارند. او تصریح کرد: نرخ محصولات دو خودروساز بزرگ کشور هم تغییری نداشته، چون خریداری وجود ندارد اگر بازار تقاضا فعال شود ممکن است قیمت ها صعودی شوند.
حاج ابوالحسن در ادامه سخنان خود با اشاره به مسائل سیاسی و بین المللی کشور اضافه کرد: نهایی شدن برجام هم تاثیر مثبت و منفی خود را بر بازار خودرو خواهد داشت و نمی توان آن را نادیده
گرفت. این مسائل بسیار بیشتر از موضوع شیوه عرضه خودرو در قیمت بازار تاثیر دارد.
سخن پایانی
بنابر این گزارش، برخی کارشناسان بازار خودرو معتقدند عرضه خودرو در بورس تاثیری بر ساماندهی وضعیت فعلی بازار خودرو نداشته و فقط به نفع خودروسازان بوده است. به این ترتیب، آنها توانستند قیمت گذاری محصولات را بدون اعتراض حذف کنند. از سوی دیگر، بعضی از فعالان این بازار عنوان کردند قیمت خودروهای بالای یک میلیارد تغییر محسوسی داشته و دچار افت شده است.
آنچه مسلم است قیمت دلار، نتایج برجام، تیراژ تولید و... بیش از محل عرضه بر قیمت و بازار خودرو تاثیر دارد. به گفته بیشتر کارشناسان، عرضه خودرو در بورس کالا، تاثیر مثبتی بر ساماندهی بازار نداشته و فقط نوع واسطه گری تغییر کرده و سوداگران در کسوتی دیگر، به مدیریت قیمتی در بازار خودرو می پردازند.
