پنج‌شنبه 30 فروردین 1403 - 18 Apr 2024
کد خبر: 19888
تاریخ انتشار: 1401/07/17 05:47

اقتصاد معدن را جایگزین نفت کنیم

پیمان افضل-عضو انجمن مهندسی معدن ایران

پیشرفتهای بینالمللی و وضعیت داخلی ایران حاکی از افزایش اهمیت معادن در نگاه نهادهای دولتی و همچنین مردم است. در نگاه عمومی، بنا بر تورم و وجود مشکلات گوناگون، سرمایهگذاری در واحدهای تولیدی کاهش پیدا کرده و شاهد فرار سرمایههای زیادی از کشور هستیم؛ از اینرو بخش تولید بهدلیل خروج سرمایهها در رکود بهسر میبرد، اما در بخش معدن، شرایط متفاوت بوده و سرمایههای زیادی در این مدت وارد فعالیتهای معدنی شدهاند. ورود سرمایههای خرد و سرگردان به بخش معدن و شکلگیری نگاه درآمدی دولت به معادن، دلایل گوناگونی دارند.

 کاهش نقش نفت در اقتصاد ایران، با افزایش تحریمهای بینالمللی و تغییر نگرش کشورها به استفاده از سوختهای فسیلی، از مهمترین دلایل رشد اهمیت بخش معدن در ایران است. تاکید کشورها بر کاهش استفاده از نفت و مشتقات آن بهدلیل بحرانهای محیطزیستی منجر به کاهش میزان اثرگذاری نفت در سالهای اخیر شده است. هرچند در مدت اخیر، بنا بهدلایل سیاسی شاهد رشد نرخ جهانی نفت بودیم، اما در آیندهای نهچندان دور، سوختهای پاک جای آن را در جهان خواهند گرفت.

در بعد کلان میتوان به مزیتهای بخش معدن در تغییر نگرشهای صنعتی کشورهای جهان اشاره کرد. جهان در دوره شکوفایی انقلاب صنعتی چهارم است و به زودی وارد انقلاب صنعتی پنجم خواهد شد. این ارتقا، نیازمند عناصر معدنی بهویژه عناصر کمیاب و نادر خاکی است. علاوه بر آن، موضوع فناوریهای مبتنی بر حفظ محیطزیست مانند ماشینهای الکتریکی است که استفاده از آنها در دوران کرونا رشد یافت. توسعه کاربرد و کارآیی این نوع فناوریها به حجم بالایی از مواد معدنی مانند لیتیوم و مس نیاز دارد و از اینرو در مدت اخیر، نرخ این عناصر در بازارهای جهانی جهش چشمگیری داشته است؛ بنابراین جهان حرکتی پر سرعت به سمت استفاده از ذخایر معدنی و جایگزینی آنها به جای سوختهای فسیلی دارد.

 ایران نیز حتی با لغو تحریمها نمیتواند به اتکای خود بر اقتصاد نفتی ادامه دهد، چراکه از دیدگاه فنی دارای صنعت نفت قوی و پیشرفتهای نیستیم تا از ذخایر نفتی خود بتوانیم استفاده کنیم. تمامی این دلایل سببشده هم در جهان و هم در ایران، معادن جایگاهی ارزشمند داشته باشند.

با توجه به موارد یادشده، در سالهای اخیر شرکتهای بزرگ معدنی دولتی و خصوصی وارد فعالیتهای توسعهای بخش معدن از جمله اکتشافات شدهاند و در حالحاضر نیز برخی دستگاههای حفاری در ایران ساخته میشود. بهطور کلی، در چند سال اخیر در کشور فعالیتهای مربوط به شناسایی ذخایر و بهرهبرداری از آنها، رشد چشمگیری داشته است. حتی در این مدت، برخی از کانسارهای مهم در مناطق محروم اقتصادی تبدیل به معادنی فعال شدند که خود نشانگر رشد بخش معدن است.

با این وجود، توجه به سرمایهگذاری و جذب سرمایههای سرگردان در حوزه معدن باید در دستور کار قرار گیرد. تا کنون نیز بخش معدن در جذب سرمایه موفقیت نسبی داشته، اما ضعف مهم ورود این سرمایههای سرگردان، هدفمند نبودن آنهاست. از ابتدای دهه ۹۰ برای نخستینبار بهدلیل رشد نرخ جهانی فلزات و مواد معدنی و همچنین افزایش تحریمهای نفتی علیه ایران، توجه بسیاری از سرمایهداران خرد به بخش معدن جلب شد. البته ورود این سرمایهگذاران به معادن هدفمند نبود و مهمترین دلیل آن در دسترس نبودن اطلاعات کافی از فعالیتهای معدنی و وجود تفکرات غلط و قدیمی نسبت به معدنکاری در نگاه مردم و حتی سیاستگذاران بخش معدن است؛ افرادی که از دیگر حوزههای تجاری وارد فعالیت معدنکاری میشوند، دید مناسبی به این بخش ندارند. آنها به دیربازده بودن و فعالیتهای زمانبر و هزینهبر اکتشافی توجهی
 ندارند.

این در حالی است که معدنکاری نیازمند صرف هزینه و زمان برای شناسایی ذخایر، استخراج، فرآوری، حفظ محیطزیست و... است و با دیگر فعالیتهای تولیدی تفاوت دارد، اما چون این سرمایهگذاران خرد از بخش بازار آمده و پیشینه ذهنی از بخش معدن ندارند، پس از مدتی سرخورده و ناامید شده و ممکن است از معادن خارج شوند. در مجموع برای حفظ و رشد بخش معدن راهی جز توجه بیشتر به این حوزه نداریم. در این صورت، میتوان در راستای کاهش اتکا به دلارهای نفتی گام برداشت و اقتصاد معدن را جایگزین آن کرد.

 

 

 

 

 


کپی لینک کوتاه خبر: https://smtnews.ir/d/4p5mao