تجارت سیاه در صنعت گردشگری
رشد و توسعه اقتصادی از جمله اهدافی است که هر اقتصادی دنبال می‌کند.
رشد و توسعه اقتصادی از جمله اهدافی است که هر اقتصادی دنبال می کند. دستیابی به رشد اقتصادی بالا و پایدار نیازمند پاسخ به این سوال است که چه عواملی نرخ رشد اقتصادی را تعیین می کنند یا اینکه نرخ رشد اقتصادی چگونه و از طریق چه عوامل و سیاست هایی تحت تاثیر قرار می گیرد. در میان عوامل موثر بر رشد اقتصادی، صنعت گردشگری نقش بسیار مهم و انکارناپذیری دارد، به طوری که امروزه صنعت گردشگری به عنوان یکی از بخش های حیاتی کشورها، رقابت تنگاتنگی با کسب وکارهای بزرگ جهان مانند صنعت خودروسازی، پتروشیمی، ساختمان و صنایع غذایی دارد. همچنین این صنعت، نقش فعال و موثری در ساختار اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی کشورها ایفا می کند.
در این بین، گردشگری محیط زیست با ابعاد گوناگون دارای طرفداران بسیاری است که از قضا ایران نیز ظرفیت های بسیاری در این حوزه دارد. یکی از ابعاد موردتوجه گردشگری محیط زیست، گونه های حیوانی این عرصه است که گاهی تجارتی سیاه را در این حوزه رقم می زند.
آفت گردشگری محیط زیست
صادرات برخی پرندگان به ویژه پرندگان زینتی آسیبی به محیط زیست وارد نمی کند و منع صادراتی ندارد. کارشناسان امر معتقدند ارسال محموله پرندگان زینتی به خارج از کشور، امری رایج است که آسیبی به محیط زیست نمی زند. بلبل خرما نیز در لیست پرندگان محافظت شده نیست. در همین زمینه، سال گذشته خبری مبنی بر ارائه مجوز برای خروج چندین قطعه پرنده زینتی از کشور به مقصد کویت از سوی اداره محیط زیست استان خوزستان منتشر شد.
گفتنی است در لیست پرندگان ارسالی بلبل خرما درج شده بود که به اعتقاد برخی از اهالی محیط زیست این پرنده در لیست پرندگان ممنوعه است که نباید مجوز خروج برای آن داده شود؛ به همین دلیل این خبر انتقاد دوستداران محیط زیست را برانگیخت. آنها معتقدند با اینکه ارسال پرنده به کشورهای دیگر امری غیرمرسوم نیست، اما در برخی مواقع می تواند منجر به کاهش تعداد این پرندگان و خطری برای انقراض آنها باشد.
البته طبق گفته های شهاب الدین منتظمی، مدیرکل دفتر حفاظت حیات وحش سازمان محیط زیست، این مجوز براساس مشاغل خانگی صادر شده و صادرات پرندگان زینتی یک امر عادی در جهان است که بلبل خرما در این لیست قرار ندارد.
اسماعیل کهرم، پرنده شناس و مشاور اسبق سازمان محیط زیست در گفت وگو با صمت گفت: این نوع مجوز دادن ها، کاملا قانونی است و این گونه اقدامات، هیچ انتقادی را برنمی انگیزد. دادن مجوز برای ارسال پرندگان زینتی، امری رایج در جهان است که از سوی همه کشورها انجام می شود.
وی افزود: لازم به توضیح است که بلبل خرما، پرنده محافظت شده نیست و مانعی برای صادرات آن وجود ندارد، چراکه جمعیت این پرنده آن قدر زیاد است که به راحتی می توان آنها را در محیط زیست دید.
به گفته این استاد محیط زیست، چون این پرندگان در لیست پرندگان شکاری و حفاظت شده محیط زیست نیستند، مانعی هم برای صادرات آنها به کشورهای دیگر وجود ندارد.
کهرم افزود: اغلب این پرندگان در قفس به دنیا آمده اند و اصلا توانایی پرواز و نگهداری از خود را ندارند؛ معمولا پرندگانی شکاری که تعداد کمی دارند، محافظت شده هستند که نقش اکولوژیکی مهمی در محیط زیست کشور دارند. همان گونه که پیش تر هم اشاره شد، این محموله پرندگان اغلب مصرف زینتی دارند که معمولا در قفس زندگی می کنند.
این پرنده شناس افزود: تا کنون ارسال محموله پرندگان زینتی از بستر غیرقانونی انجام می شد که نوعی قاچاق بود، اما با ارائه مجوز، ارسال این پرندگان در بستری امن و بدون بروز خطر انجام و موجب ارزآوری می شود. گفتنی است تا پیش ازاین ارسال پرندگان بدون مجوز و به طور غیرقانونی، موجب مرگ ومیر درصد زیادی از آنها در فرآیند ارسال می شد. کهرم گفت: موضوعی که در این زمینه اهمیت دارد، مشخص شدن نرخ هر بال پرنده در یک روال مشخص است؛ بنابراین ارسال پرنده های قفسی و زینتی به کشورهای دیگر، هیچ آسیبی به محیط زیست وارد نمی کند، اما ارسال مجوز برای خروج پرنده های شکاری محافظت شده که در معرض انقراض هم هستند، امری نابخشودنی است؛ بنابراین نباید موضع گیری های غیرکارشناسانه در این باره داشت.
شاهین و بالابان ایرانی در خطر نابودی
به گفته رضا کیامرزی، پژوهشگر حیات وحش، اکنون شاهین و بالابان بومی ایران در خطر انقراض قرار دارند که هشداری مهم به شمار می رود. کیامرزی به برخی از عوامل مهم در کاهش جمعیت این پرندگان اشاره کرد و گفت: صید و زنده گیری و قاچاق این پرندگان به کشورهای حاشیه خلیج فارس، به ویژه در سال های اخیر، زنده گیری پرندگان بالغ و زادآور بومی نقش بسیار مهمی در کاهش جمعیت این پرندگان داشته است.
به گزارش سیناپرس، تجارت سیاه فقط به حیات وحش خلاصه نمی شود و حیوانات خانگی و به ویژه حیوانات خاص خانگی (اگزوتیک پت ها) را نیز شامل می شود. این روزها، حیواناتی مانند ایگوآنا تا انواع مارها و لاک پشت ها سر از منازل ایرانیان درمی آورده اند و خریدوفروش آنها در مغازه ها به راحتی انجام می شود.
این تجارت سیاه در شبکه های مجازی و با استفاده از اینترنت رونق بیشتری گرفته است و هر آنچه را تصور نمی کنید می توانید در برخی گروه های فروش حیوانات پیدا کنید. اگرچه سازمان حفاظت محیط زیست و پلیس فتا برخوردهای خوبی با این مدل فروشندگان حیوانات داشته اند، اما شوربختانه حجم عرضه و تقاضا به شکلی است که جز با افزایش دانش عمومی و همگرایی نهاد های دولتی، نظارتی و امنیتی راهی برای پایان این تجارت سیاه متصور نیست.
اکنون پای سمندر به نشست کشورهای عضو قرارداد حمایت از گونه های طبیعی کشیده شده و با توجه به قرار گرفتن سمندر لرستانی در لیست قرمز سازمان جهانی حفاظت از محیط زیست، به درخواست سازمان محیط زیست ایران ممنوعیت خریدوفروش بین المللی این گونه در دستور کار اجلاس ساتیس قرار دارد. معاهده ساتیس، معاهده ای است که در سال ۱۹۷۳ به منظور جلوگیری از تجارت گونه های جانوری و گیاهی در معرض خطر انقراض ایجاد شد که ایران نیز عضو این معاهده است. از جمله عواملی که سبب شد نام این جاندار در لیست انقراض قرار گیرد، پوست زیبای آن بود، به طوری که در طول سال های گذشته این جاندار در بازارهای داغ نوروزی همراه با ماهی گلد فیش (گلی) با تعداد فراتر از میلیون عرضه می شد.
سخن پایانی
متاسفانه کشور ما در منطقه ای قرار گرفته که به دلیل مشکلات سیاسی کشورهای همسایه، فضای گسترده ای برای قاچاق حیوانات وجود دارد و در آن سوی آب های خلیج فارس هم، مشتریان زیادی خواهان حیات وحش ایران از جمله پرندگان شکاری ایران هستند. البته قاچاق حیات وحش به این معنی نیست که فقط حیوانات از ایران خارج می شوند، بلکه شاهد ورود حیوانات به کشور نیز هستیم. ورود حیوانات غیربومی علاوه بر تقویت تجارت کثیف قاچاق حیات وحش و تضییع حقوق حیوانات، از نظر امنیت ملی نیز حائز اهمیت است و می تواند تهدیدی برای امنیت زیستی کشور باشد. هر کدام از حیوانات قاچاق شده، اگر وارد اکوسیستمی شوند، می توانند به عنوان یک گونه مهاجم، اثرات غیرقابل جبرانی به محیط وارد کنند. بر همین اساس، برخی معتقدند رابطه بین گردشگری و محیط زیست، رابطه پیچیده ای است این پدیده در بردارنده فعالیت های زیادی است که می تواند اثرات زیانباری بر محیط زیست داشته باشد.
