چالش فراگیر کم‌آبی جدی است
آنوش رحام-دبیر سندیکای تولیدکنندگان لوله و پروفیل فولادی
بحران کم آبی در طول سال های گذشته به چالشی اساسی و فراگیر در سطح دنیا تبدیل شده، با این وجود این بحران با شیوه های کارآمدی مدیریت می شود. ایران نیز در منطقه خشک قرار دارد و بروز بحران و تنش آبی در کشور از قبل قابل پیش بینی بود، با این وجود، تاکنون راهکاری اساسی برای مقابله با این شرایط اندیشیده نشده است.
انتقادات بسیاری به احداث و توسعه صنعت فولاد در مناطق مرکزی و کم آب کشور وارد می شود، اما کشف مقصر در موقعیت کنونی، مشکلات حاکم بر این بخش را برطرف نمی کند، بلکه باید به دنبال راه حل برای اصلاح شرایط موجود بود. یا به بیان دیگر باید اصلاح سیستم مصرف آب را در حوزه های گوناگون در اولویت قرار داد.
راه حل اصلی برای مقابله با این شرایط را جذب سرمایه و احداث آب شیرین کن های متعدد در آب های آزاد است. در ادامه نیز برای اصلاح الگوی مصرف آب در تمامی بخش ها از کشاورزی تا صنعت و چه در بخش خانگی تلاش شود.
تولید فولاد جزو صنایع آب بر است، با این وجود، توقف تولید در این بخش راه حل مقابله با بحران کم آبی نیست. توقف تولید فولادسازی پیامدهای اقتصادی و اجتماعی متعددی را برای کشور به همراه خواهد داشت، چراکه از یک سو این صنعت اشتغالزایی بسیار گسترده ای را در سطح کشور ایجاد کرده و از سوی دیگر باید خاطرنشان کرد که فولادسازی جزو صنایع مادر است. این صنعت مواد اولیه موردنیاز برای سایر صنایع را تامین می کند. توقف تولید در این بخش، به منزله توقف در سایر حوزه های تولید خواهد بود.
بنابراین دولت باید با نگاهی بسیار دقیق به سودهای بالایی که فولادسازان ازآن خود می کنند؛ در همین حال با تکیه به یارانه قابل توجهی که این صنایع از دولت دریافت می کنند و همچنین معافیت و تخفیف های مالیاتی که در اختیار این صنایع قرار می گیرد؛ آنها را مکلف به سرمایه گذاری در حوزه آب و مدیریت منابع آبی کشور کند. به بیان دیگر، مسئولیت اجتماعی این شرکت ها را درباره مدیریت منابع آب کشور افزایش دهد.
متاسفانه در طول سال های گذشته و با حمایت یک جانبه دولت از حلقه های میانی زنجیره فولاد، شاهد بودیم که سود در این بخش تمرکز یافته، اما حلقه های انتهایی این زنجیره، با حداقل سود تولید می کنند یا در مواردی به ضرردهی رسیده اند. این در حالی است که فولادسازان بیشترین یارانه را ازآن خود می کنند. درنتیجه انتظار می رود این شرکت ها نگاه خود به مدیریت منابع آب را تغییر دهند. با تکیه بر سودآوری، به رفع مشکلات بحران آب نگاه نکنند. در واقع برای ورود به حوزه مدیریت منابع آبی، سودآوری را به عنوان یک اصل، ارزیابی نکنند.
این صنایع در طول سال های گذشته بخش بزرگی از منابع آب و آب های زیرزمینی کشور را مصرف کرده اند. بدون تردید جبران این کمبود آب، به راحتی ممکن نیست. در چنین شرایطی، این واحدها نمی توانند با تکیه بر استفاده از پساب، از مسئولیت خود مبنی بر جبران مسئله کم آبی کشور شانه خالی کنند. این واحدها به سبب سابقه گذشته خود در مصرف آب های زیرزمینی، اکنون مسئول هستند. بدین ترتیب از یک سو باید تجهیزات بازچرخانی خود را به روز و مصرف آب خود را کاهش دهند و از سوی دیگر، با نگاهی جامع تر و عمومی تر نسبت به مشکلات کم آبی کشور مسئول باشند.
در ادامه انتظار می رود فولادسازان بزرگ کشور در حوزه تولید انرژی از منابع انرژی تجدیدپذیر سرمایه گذاری کنند. حوزه های کم آب کشور، مزیت های بسیاری برای تولید برق از منابع تجدیدپذیر همچون نور خورشید یا باد دارند.
البته به اعتقاد من تا زمانی که دولت این صنایع را به تغییر و اصلاح الگوی مصرف و همچنین تغییر عملکرد در حوزه انرژی مکلف نکند، تغییر جدی حاصل نمی شود. در نتیجه از دولت انتظار می رود با راهکارهایی همچون اخذ عوارض صادراتی از فولاد، این هزینه را به اصلاح شرایط انرژی و آب در کشور اختصاص دهد. بدین ترتیب از یک سو زنجیره تولید در کشور ارتقا می یابد و از سوی دیگر، امکان اصلاح شرایط فراهم خواهد شد.
