تبعیت بورس از نوسانات نرخ دلار
بازار سهام به‌دلیل مختصات اقتصادی کشورمان همواره تحت‌تاثیر نوسانات نرخ ارز بوده و به‌طور مستقیم از الگوی رفتاری بازار ارز تبعیت کرده است.
هم‌اکنون نیز با توجه به افزایش نرخ دلار در دو هفته اخیر که بورس تهران نیز به موازات آن رشد قابل‌ملاحظه‌ای را تجربه کرده، به نظر می‌رسد سهامداران از هرگونه افزایش قیمتی در بازار آزاد ارز استقبال کرده و آن را نشانه‌ای مثبت از مواضع دولت سیزدهم می‌دانند. البته با نگاهی به سابقه بازار سهام نیز می‌توان این مدعا را تایید کرد، زیرا هرگاه نرخ دلار در بازار آزاد روند رو به رشدی داشته، شاخص‌های بورسی نیز با توجه به دامنه نوسانات قیمتی ارز، مسیر رشد را در پیش گرفته‌اند.
البته با مراجعه به خاطره جمعی سهامداران بورس تهران نیز می‌توان به روزهای پیش از انتخابات ریاست جمهوری ایالات‌متحده در سال ۲۰۲۰ اشاره کرد که ولوله‌ای در بازار سهام افتاد و قاطبه فعالان بورسی امیدوار بودند دونالد ترامپ برای ۴ سال دیگر در کاخ سفید به کار خود ادامه دهد و با تمدید تحریم‌ها، ریال بیش از پیش تضعیف شده و اقتصاد در مسیر افزایش نرخ دلار قرار گیرد.
البته تاریخ به گونه دیگری رقم خورد و دونالد ترامپ نخستین رئیس‌جمهوری شد که در نیم قرن اخیر کلیدداری کاخ سفید در دور دوم را از دست داد و سکان هدایت دولت امریکا را به بایدن واگذار کرد. اما این دیدگاه در بین سهامداران وجود داشت که هرچه تورم و نرخ ارز رشد بیشتری داشته باشند، سهم‌های دلاری و ریالی بازدهی بیشتری خواهند داشت.
هماهنگی بین بازارهای ارز و سهام
رضا بهرامی، کارشناس و تحلیلگر بازارهای مالی با اشاره به الگوی هماهنگی بین بازارهای سهام و ارز به صمت گفت: تجربه ثابت کرده افزایش نرخ دلار همواره تاثیر مثبتی روی نوسانات بازار سهام داشته و شاخص‌ها در بورس تهران به موازات رشد نرخ ارز روند صعودی را در پیش گرفته‌اند.
وی در ادامه افزود: با یک بررسی متوجه می‌شویم با توجه به ارتباطات بین بازاری، در حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد موارد بورس پس از افزایش نرخ دلار رشد خوبی را تجربه کرده است. بهرامی با اشاره به هیجانات در بازارهای داخلی عنوان کرد: به عبارتی می‌توان گفت رونق بازار ارز، رونق بازار سرمایه را نیز در پی داشته و در برخی موارد هم که عکس الگوی هماهنگی رخ داده، حرکات هیجانی باعث شده تغییراتی در روند بازارها اتفاق بیفتد.
این تحلیلگر اقتصادی ضمن تاکید بر برخی مولفه‌های موثر بر تحولات اقتصادی در ایران یادآور شد: نشانه‌هایی که با مطالعه تاریخچه بورس تهران دیده می‌شود حاکی از احتمال بالای وقوع یک رکود در بورس است، چراکه با توجه به دوره‌های تغییرات مدیران در حوزه بازار سرمایه، چنین اصلاحی دیده شده است. از سویی هم تحولات جهانی در بازار ارز این نظر را تقویت می‌کند، چراکه پارامترهای مختلفی وجود دارد که می‌تواند به معنای کاهش نرخ ارز در نیمه دوم سال باشد. اگر چنین اتفاقی رخ دهد می‌توان انتظار داشت بورس هم وارد دوره اصلاحی شود.
بازار تحت‌تاثیر شاخص جهانی دلار
بهرامی با یادآوری وضعیت دلار در بازارهای جهانی به صمت گفت: چندین پارامتر بسیار مهم بر بازار ارز تاثیرات گسترده‌ای گذاشته‌اند که یکی از مهم‌ترین آنها افزایش عرضه جهانی برای دلار است که همواره بر نرخ ارز در داخل کشور تاثیر مستقیمی داشته است. باید توجه داشت هرگاه شاخص جهانی دلار رو به کاهش گذاشته بازار ارز در ایران هم شاهد کاهش قیمتی بوده است و برعکس.
وی در ادامه یادآور شد: تحولاتی هم که در بازارهای امریکا شاهد آن هستیم این گواهی را می‌دهد که ظاهرا برنامه‌ای برای کاهش تقاضا برای خرید اوراق قرضه در بین سیاست‌گذاران ایالات‌متحده وجود ندارد که به معنای انتظار کشیدن دولت برای بهبود آمار اشتغال است.
این تحلیلگر بازارهای مالی افزود: تقاضا در بازارهای کالا نیز افزایش‌یافته و با توجه به نمودارهای مقایسه یورو در برابر دلار، به نظر می‌رسد اغلب کارشناسان نسبت به کاهش ارزش دلار در برابر سایر ارزها اطمینان دارند. این اتفاقات تاثیر خود را بر بازارهای داخلی و به‌ویژه حوزه ارز خواهد گذاشت که به‌طور مستقیم می‌توانیم شاهد مشخص شدن نتایج کاهش تقاضای جهانی بر دلار در بازار سهام تهران نیز باشیم. در واقع می‌توان گفت پارامتر تغییر الگوی عرضه و تقاضا برای دلار در جهان می‌تواند عاملی کاهنده برای نرخ دلار در ایران باشد.
نگاهی به بازار داخلی
این کارشناس بازار ضمن توضیح درباره مکانیسم بازار ارز، تاکید کرد: با توجه به اینکه سیکل‌های عرضه و تقاضا در بازارهای داخلی معمولا ۶ ماه به ۶ ماه تغییر می‌کند می‌توان گفت در آستانه نیمه دوم امسال باید انتظار افزایش عرضه دلار در بازار را داشت. از سویی هم رشد شدیدی در این حوزه شاهد بوده‌ایم و درحال‌حاضر هم به محدوده روانی ۳۰ هزار تومان بازمی‌گردد که می‌تواند به‌عنوان انگیزه‌ای برای افرادی باشد که تاکنون دست به فروش نزده‌اند و آنها اقدام به عرضه دلار در بازار کنند.
دولت و بازار ارز
بهرامی در پایان با اشاره به سیاست‌گذاری دولت‌ها در قبال بازار ارز، خاطرنشان کرد: البته نباید از نظر دور داشت که دولت‌ها در ایران چندان علاقه‌ای به افزایش چشمگیر نرخ ارز در دولت اول نداشته و تلاش می‌کنند در ۴سال نخست، فضای ثبات را در بازار حاکم کنند و افزایش قیمتی را به دوره دوم دولت خود انتقال دهند.
از همین‌رو انتظار می‌رود دولت با استفاده از ابزارهای پیدا و پنهانی که در اختیار دارد، حداقل جلوی رشد شدید و شارپی نرخ دلار را بگیرد، از سویی هم این سیاست با شعارهای آقای رئیسی هم همسویی کامل دارد.
تثبیت نرخ دلار و رونق‌بخشی به بورس
یاسر فلاح، مدیرعامل پیشین روابط‌عمومی و امور بین‌الملل سازمان بورس با اشاره به تثبیت نرخ ارز و اهمیت آزادسازی منابع ارزی کشور در خارج به صمت گفت: تثبیت نرخ دلار باید به‌صورت یک واقعیت اقتصادی در ادبیات اقتصادی ما جا بیفتد، یعنی ما باید به فکر آزادسازی منابع ارزی بلوکه‌شده خود در کشورهای دیگر باشیم تا با استفاده از این منابع بازار ارز را به ثبات برسانیم تا انتقال ارز نیز از سوی شرکت‌ها تسهیل شود.
وی در ادامه افزود: اگر چنین اتفاقاتی رخ دهد، طبیعتا بازار سهام نیز منتفع خواهد شد، زیرا هزینه شرکت‌ها کاهش پیدا می‌کند و بازار نیز شرایط به‌مراتب بهتری را تجربه خواهد کرد.
فلاح با اشاره به اهمیت برقراری روابط بانکی با جهان، عنوان کرد: صادرکنندگان و واردکنندگان هرقدر در بهره‌گیری از شبکه بانکی دست بازتری داشته باشند، قطعا هزینه تولید نیز کاهش می‌یابد که بازهم به معنای افزایش بازدهی شرکت‌های تولیدی و خدماتی حاضر در بورس خواهد بود. اگر چنین سیاستی در دستور کار قرار بگیرد، به‌طور قطع می‌توان انتظار داشت شرکت‌ها در کنار تثبیت نرخ دلار وضعیت به‌مراتب بهتری در بازار سهام داشته باشند که به معنای افزایش سودآوری فعالان بورس نیز خواهد بود.
ثبات و سودآوری بورس
مدیرعامل پیشین روابط‌عمومی سازمان بورس با تاکید بر لزوم تثبیت نرخ ارز به صمت گفت: هر فعال اقتصادی باید از ثبات در بازار ارز استقبال کند. تا زمانی‌که ثبات وجود نداشته باشد، هیچ فعال اقتصادی امکان طراحی استراتژی و برنامه‌ریزی برای معاملات خود را ندارد. ثبات برای فعالان اقتصادی در همه حوزه‌ها مهم‌ترین فاکتور به‌شمار می‌رود. در بازار ارز هم دقیقا این اصل صادق است، زیرا همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، تثبیت نرخ دلار می‌تواند درنهایت زمینه‌ساز افزایش سودآوری سهم‌ها شود.
وی ادامه داد: ارزیابی ارزش‌آفرینی شرکت‌ها از سوی سهامداران در شرایطی امکان‌پذیر است که نرخ دلار تثبیت‌شده و افراد نسبت به بازار ارز چشم‌انداز مشخصی داشته باشند تا با استفاده از ارزیابی‌های مورداشاره استراتژی‌های معاملاتی خود را انتخاب کنند.
فلاح در پایان با تاکید بر اهمیت برقراری ثبات در بازار ارز برای فعالان بازار سهام خاطرنشان کرد: باسابقه‌های بازار سرمایه که اطلاعات خوبی از اقتصاد دارند از تاثیرگذاری افزایش نرخ ارز بر سایر بخش‌های اقتصادی واقفند، زیرا هزینه‌ها به‌دنبال افزایش نرخ دلار به‌سرعت افزایش پیدا می‌کند. این رشد قیمتی شاید در کوتاه‌مدت به‌دلیل افزایش نرخ محصولات در بازار سهام منجر به صعودی شدن روند بورس شود اما در بلندمدت و میان‌مدت به‌دلیل افزایش هزینه‌های تولید، قطعا شاهد کاهش سوددهی سهم‌های گوناگون بورسی خواهیم بود.
سخن پایانی...
برخی از کارشناسان معتقدند مواضع ۱۸ وزیری که موفق به کسب رای اعتماد از نمایندگان شده‌اند، حاکی از وجود شکافی عمیق بین مدیران دولت رئیسی است. تجربه نیز ثابت کرده شکاف در مواضع بین اعضای کابینه می‌تواند منجر به نوسانات هیجانی در بازارهای موازی از جمله ارز و بورس شود. برای مثال در زمینه سیاست‌گذاری دولت در زمینه بازار ارز شاهد وجود دیدگاه‌های متعارض با یکدیگر هستیم که یکی طرفدار کنترل و تثبیت نرخ دلار بوده و دیگری، طرفدار آزادسازی نرخ‌هاست.
با توجه به اثرپذیری بازار سرمایه از تحولات بازار ارز به نظر می‌رسد اگر تناقضات در تاکتیک‌های دولت سرباز کرده و در بازاری مانند ارز متبلور شود، شاهد اتفاقاتی خواهیم بود که مشابه آن را در مرداد ۹۹ دیدیم، جایی که دو وزیر نفت و اقتصاد بر سر صندوق‌های بورسی اختلاف‌نظر داشتند و کار به مجادلات رسانه‌ای هم کشید اما درنهایت اتفاقی که شاهد آن بودیم ریزش شدید شاخص کلی بود که برای نخستین‌بار موفق به ثبت رکودی خارق‌العاده شود.
حال انتظار می‌رود دولت سیزدهم حداقل در صورت وجود اختلاف در مواضع بین اعضای کابینه مسئله را رتق‌وفتق کرده و اجازه باز شدن پای این اختلافات به عرصه عمومی اقتصاد را ندهند، زیرا در این صورت و با توجه به سیاست‌های درون‌نگر اتخاذشده کار به‌جاهای باریک‌تری ازآنچه در دولت حسن روحانی دیدیم خواهد کشید و بازنده‌ای هم به‌غیراز شهروندان و سرمایه‌گذاران نخواهد داشت.
