تدوین سنـد حرفه‌ای صنعت گوهرسنگ
صنعت گوهرسنگ از ظرفیت‌های خوبی برای توسعه برخوردار است. بازار گسترده آن می‌تواند مزیتی باشد که مسئولان مرتبط را برای توسعه هرچه بیشتر گرد هم آورد تا با شناسایی چالش‌ها و تدوین سندی حرفه‌ای برای این صنعت، به‌سراغ بهره‌برداری از این ذخایر بروند.
از تغییر در قوانین تا حمایت از فعالان این بخش، همه و همه از مواردی است که می‌تواند بر سرعت این توسعه اثرگذار باشد.
آن‌طور که میزان ذخایر در کشور نشان می‌دهد، ایران یکی از غنی‌ترین کشورهای جهان از نظر انواع ذخایر سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی البته به غیر از الماس است، در نتیجه با بهره‌برداری از این حوزه می‌توان شاهد افزایش درآمدهای بخش معدن و ارزآوری آن بود.
به‌گزارش صمت، اقدامات انجام‌شده در این زمینه تا به این لحظه نشان می‌دهد ۲۰ استان کشور در حوزه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی قرار گرفته‌اند و ایران از نظر میزان ذخایر در میان ۸ کشور اول دنیا و در رتبه ۵ جهان از نظر تنوع قرار گرفته است.
این اعداد به‌خوبی گواه شرایط خوب این حوزه است، اما شاید در سال‌های گذشته آن‌طور که باید موردتوجه مسئولان قرار نگرفته بود، در حالی که بازار مصرف گسترده‌ای در داخل کشور وجود دارد و از سویی دیگر، می‌توان شاهد حضور پررنگ در بازارهای صادراتی بود.
ظرفیت‌های بالقوه معدنی و شناسایی بیش از ۴ میلیارد تن ذخایر سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی از مجموع ذخایر ۶۰ میلیارد تن کل ذخایر مواد معدنی شناسایی‌شده قطعی و احتمالی از ۲۰۰ زون شناسایی‌شده گوهرسنگ‌های مربوط به ۱۴ استان کشور، جزو ۸ کشور مطرح جهان از نظر بیشترین میزان ذخیره گوهرسنگ‌ها است.
حال باتوجه به اهمیت این حوزه، طرح توسعه صنعت گوهرسنگ کشور در دستور کار قرار گرفت تا بتوان از ظرفیت‌های موجود بهره‌برداری لازم را داشت.
در این طرح که زیر نظر سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) اجرا می‌شود، تلاش بر آن است تا سند حرفه‌ای صنعت گوهرسنگ تدوین تا براساس آن خلأهای موجود برای توسعه این حوزه از میان برداشته شود.
اما صحبت‌های ارائه‌شده از سوی مجری این طرح یعنی سیدابومحمد هاشمی نشان می‌دهد، مشکلات در حوزه صنعت سنگ، عمیق است و بسیاری از اقدامات باید از ابتدا کلید بخورد.
طرح توسعه از آموزش آغاز شود
آن‌طور که مشخص است، باید این طرح توسعه از آموزش آغاز شود تا بتواند توسعه‌ای همه‌جانبه را در حوزه گوهرسنگ‌ها اجرایی کند. آموزش‌های کاربردی مبتنی بر توسعه بازار از مهم‌ترین اولویت‌هایی است که در ۳۱ استان کشور مطابق قرارداد با سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای کشور در حال اجرا است.
در واقع آموزش یکی از خلأهایی است که قرار است در این سند حرفه‌ای به آن پرداخته شود. از سویی دیگر، شاید برخی قوانین و مقررات نیز نیازمند بازنگری و تغییر باشد.
در واقع باید شرایط برای فرآوری این محصولات معدنی ایجاد شود تا بتوان شاهد تامین نیاز بازار داخلی و حتی بحث صادراتی و ارزآوری بود.
هم اندیشی سازمان ها
البته مسائل مربوط به حوزه سنگ‌های قیمتی و نیمه‌قیمتی نشان می‌دهد، باید سازمان‌ها و ارگان‌های مختلفی در این‌باره گرد هم بیایند و با هم‌اندیشی مسائل و موانع و موجود را برطرف کنند. بی‌تردید، حل این مشکلات و توسعه این بخش می‌تواند در اشتتغالزایی نیز موثر و دستاورد خوبی به‌همراه داشته باشد.
بهرام شکوری، عضو هیات‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران در گفت‌وگو با صمت بااشاره به اهمیت تغییر قوانین و مقررات برای توسعه صنعت گوهرسنگ، اظهار کرد: توسعه این صنعت، نیازمند همراهی سازمان‌های مختلفی است که باید ورود پیدا و شرایط را مهیا کنند.
به‌عنوان مثال، در جلساتی که پیش‌تر در حوزه گوهرسنگ‌ها برگزار می‌شد، دوستانی از ستاد مبارزه با قاچاق کالا نیز حضور داشتند. به‌هر حال، بخشی از این سنگ‌ها پس از تراش روی انگشترهای نقره و طلا قرار می‌گیرند، اما اگر برخی توریست‌ها تعداد زیادی از این انگشترها را خریداری کنند، قاچاق محسوب می‌شود، در واقع لازم است تا تلاش شود طلا و نقره‌ای که این سنگ‌ها روی آنها کار می‌شوند، از بحث قاچاق خارج شوند.
وی ادامه داد: برخی از این سنگ‌ها از پاکستان و افغانستان وارد می‌شود که باید این مسیر نیز تسهیل یابد و از فعالان این حوزه حمایت صورت گیرد تا این سنگ‌ها پس از واردات، فرآوری و ارزش‌افزوده برای آنها ایجاد شود.
راه اندازی کسب وکارهای جدید
این در حالی است که توسعه گوهرسنگ‌ها می‌تواند کسب‌وکارهای جدیدی را راه‌اندازی کند که شکوری بااشاره به این موضوع، اضافه کرد: با حمایت از فعالان این صنعت، می‌توان شاهد اشتغالزایی بود. به‌عنوان مثال، در زندان‌ها برخی زندانیان با سرمایه‌گذاری کمی، می‌توانند کارگاه‌هایی را برای تراش سنگ ایجاد کنند، حتی برخی خانم‌های خانه‌دار می‌توانند کار تراش سنگ را انجام دهند، اما همان‌طور که اشاره شد، باید این حمایت شکل بگیرد و تسهیلاتی ارائه شود.
وی تصریح کرد: موضوع دیگر و حائزاهمیت آن است که ما درکنار برخی معادن همچون مس، فیروزه داریم که پیش‌تر این سنگ در باطله‌ها بود، اما باتوجه به افزایش نرخ و ارزش آنها در سال‌های اخیر شاهد جداسازی آنها هستیم. البته فراموش نکنیم این موضوع مستلزم آموزش و فرهنگ‌سازی است تا به این مواد معدنی اهمیت داده شود، در واقع همان‌طور که اشاره شد، باید سازمان‌های مختلفی درگیر این موضوع شوند.
حمایت از تولید و بازار گوهرسنگ
عضو هیات‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران بیان کرد: خوشبختانه ایمیدرو متولی این موضوع شد و حرکت خوبی در این زمینه انجام گرفت، اما همچنان این موضوع نیازمند تقویت است و باید سازمان‌های مربوطه در این زمینه کمک کنند. اگر چنین اتفاقی رخ دهد، بازار بسیار خوبی را برای گوهرسنگ‌ها شاهد خواهیم بود. امروز بحث گوهرسنگ‌ها یکی از تجارت‌های اصلی در هند و تایلند است که درآمدزایی خوبی برای آنها به‌همراه داشته است.
شکوری تاکید کرد: البته ما سنگ‌های نیمه‌قیمتی داریم، اما می‌توانیم سنگ‌های قیمتی را از افغانستان وارد و با فرآوری، ایجاد ارزش‌افزوده کنیم.
سخن پایانی
همان‌طور که مشخص است، گوهرسنگ‌ها ظرفیت خوبی برای درآمدزایی و ارزآوری به‌همراه دارند که تمرکز روی آنها می‌تواند این مهم را محقق کند، اما خلأهای یادشده می‌توانند سرعت توسعه این صنعت را کند کنند و فرصت‌های موجود در بازار از دست بروند.
