حفظ محیطزیست از نگاه معدنیها
اصغرآزاده رنجبر- کارشناس محیطزیست سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران
حفاظت از محیطزیست در جریان معدنکاری، یکی از مهمترین اهداف سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) است. خوشبختانه همیشه ارتباط تنگاتنگی میان این سازمان با سازمان محیطزیست وجود داشته و همواره در تلاش بوده و هستیم که الزامات و تعهداتی که این سازمان برای ایمیدرو در نظر گرفته را رعایت کنیم. جریان این ارتباط بهقدری گسترده است که چند محتوای آموزشی برای کارشناسان محیطزیست در راستای شناخت دقیق آنها از فعالیتهای معدنی، از سوی ایمیدرو تدوین شده است. هدف از تدوین این آموزشها این بوده که کارشناسان سازمان محیطزیست، شناخت دقیقتری از ورودیها، خروجیها و منابع نشت آلایندگیها و معضلات زیستمحیطی معادن پیدا کنند. در این راستا همچنین با همکاری سازمان محیطزیست، دستورالعمل ارزیابی اثرات محیطزیست معادن، تدوین، تهیه و تنظیم شده است.
حتی در ممیزی که سالانه انجام میدهیم به بحث خاک بهعنوان یکی از موضوعات مهم توجه میکنیم و در این بخش معادن حتما باید به ما برنامه ارائه دهند. در این راستا، بودجهای نیز برای بحث آلودگی خاک در نظر گرفته شده است. در بحث آب هم بودجهای تعیین شده است. رویکرد کلی این است که معادن تابع، برنامههای بهبود عملکردشان را به ایمیدرو ارائه دهند. موضوع دیگر این است که تمامی نیروهای ما در تمامی واحدهای تابع ایمیدرو، بومی هستند و بهندرت از افراد غیربومی استفاده میکنیم. در بحث نیروی انسانی به توانمندسازی آنها توجه ویژهای داریم و در این راستا و با این هدف که در حوزه HSE توانمندتر شویم، دورههای آموزشی خاصی را برگزار کردهایم.
در تمام فعالیتهای ایمیدرو الزامات محیط زیستی رعایت میشود و نسبت به تخریب محیطزیست هیچگاه در پروژههایمان بیتفاوت نبودهایم. درباره نوسازی ماشینآلات هم معضلاتی در زمینه واردات ماشینآلات سنگین معدنی داریم. تعمیرات و نگهداری این ماشینآلات، هزینههای سرسامآوری دارد که بهشدت چالشآفرین بوده است. با همه این چالشها، پیمانکاران معمولا از ماشینآلات بهروز استفاده میکنند. بهعنوان مثال در مجتمع سنگ آهن اغلب ماشینآلات بهروز است.همواره در تلاشیم از ماشینآلات فرسوده زیاد استفاده نکنیم، اما در برخی موارد هم دستمان بسته است و بهدلیل دورافتاده بودن محل معدن و شرایط خاص منطقه، نمیتوانیم از ماشینآلات بهروز استفاده کنیم. با تمام اینها همچنان در معادن بزرگ سعی کردهایم، الزامات را رعایت کرده و از ماشینآلات پیشرفته استفاده کنیم. اندازهگیری آلایندههای معدنی از جمله موارد مهمی است که زیر نظر سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران به صورت فصلی و از سوی آزمایشگاههای معتمد سازمان محیطزیست انجام میشود. در این فرآیند هم آلودگی صوتی و هم آلودگی هوا در ماشینآلات مورد بررسی قرار میگیرد. البته در این بخش با مشکل خاصی مواجه نیستیم و ممیزیهای سالانه را بهطور مستمر و دقیق پیگیری میکنیم.درباره باطلههای معادن و فرآوری آنها نیز راهکارهای زیادی را مدنظر قرار داده و تاکید ویژهای بر جانمایی محل دفن باطلهها داریم. استفاده دوباره و مدیریت باطلههای معدنی و فرآوری آنها همواره در دستور کار است. درباره استحصال، بازیافت و روندگیری ترکیبات و کانیهای ارزشمندی که در باطلها هستند هم بررسیها و مطالعات زیادی انجام دادهایم.در این میان، به دستورات و ضوابط سازمان محیطزیست که تاکید ویژهای بر کنترل، مهار و بیخطرسازی باطلهها دارند نیز توجه داریم. در این بخش، پایدارسازی وضعیت باطلهها برای ما بسیار مهم است که آنها را همواره رصد میکنیم. البته تاکید ما بر ایمنسازی و بازسازی محیط است و در این راستا، به صورت دورهای بازرسیهای در این زمینه انجام میدهیم.
دستورالعملهای ناظر بر سه روش امحا را نیز مدنظر داریم و مطابق با عملکرد آنها ممیزیها را انجام میدهیم. در قسمت فرآوری فیلتر، از پرسهایی استفاده میکنیم که تا حد امکان از باطلهها آبگیری کنند و درصد رطوبت آنها را پایین بیاورند تا تبدیل به یک باطله خشک شده و راحتتر دفن شوند. چه برای باطلههای فرآوری، چه برای باطلههای معدنی نیازمند احداث سدهای باطل هستیم. در این بخش مانند اغلب مناطق دنیا همواره در تلاش بودهایم که تمام استانداردها را رعایت کنیم. بهطور مرتب آبهای زیرزمینی را رصد میکنیم تا از ورود باطلهها به آبهای زیرزمینی جلوگیری کنیم و بتوانیم به موقع اقدامات مربوطه را انجام دهیم. همینطور سعی کردیم در بحث جانمایی، سدهای باطل در جهت باد نباشد، چراکه باد منجر به حرکت و جابهجایی باطلهها میشود.در بحث معدن هوشمند، همواره تاکید ما بر استفاده از شرکتهای دانشبنیان است. در این بخش، هدف کاهش اندازهگیری با استفاده از سیستمهای هوشمند در بحث حفاظت از محیطزیست است که در نهایت خروجی آن به یکسری نرمافزارهایی میرسد که روی گوشیهای تلفن همراه نصب میشوند و از طریق آنها میتوان هر لحظه وضعیت منطقه را ارزیابی کرد. در این راستا در تلاشیم از ظرفیت شرکتهای دانشبنیان بیشتر استفاده کنیم.