بسته شدن تمام درهای تجارت الکترونیک
محیا زمانی-کارشناس دیجیتال مارکتینگ
تجارت الکترونیک، یکی از مولفه ها و ویژگی های جهان مدرن امروز است و بسیاری از کشورها، تحت تاثیر این نوع تجارت قرار گرفته اند. ایران نیز بسته به شرایط و موقعیت خود، تا حدی پذیرای فرآیند تجارت الکترونیک بود، اما در چند مدت اخیر، روند رو به رشد تجارت الکترونیک در کشور دچار دست انداز شد. طی ماه های اخیر شاهد تشدید محدودیت های اینترنتی و فیلترشدن پلتفرم های مختلف در این فضا بودیم. یکی از کاربردهای مهم پلتفرم های جهانی مانند اینستاگرام، شکل گیری کسب وکارهای مختلف و متنوع بر این بستر بود که در مدت زمانی کوتاه، این فعالیت های اقتصادی در ابعاد مختلف رشد یافتند. پس از فیلتر شدن اینستاگرام، آینده کسب وکارهایی که تنها در فضای مجازی فعالیت داشته و فضای عرضه در بازار سنتی را نداشته اند، مبهم شد و این مسئله نگرانی های زیادی را به همراه داشت. با شیوع پاندمی کرونا، نیازهای مردم بر بستر اینترنت و تجارت الکترونیک تامین شد. همین مسئله اعتماد افراد به کسب وکارهای حاضر در فضای مجازی را بیشتر کرد و به دنبال آن، بسیاری از مشاغل، حتی مشاغلی که حضور فیزیکی در بازار دارند نیز ، در بستر اینترنت مشغول به کار شدند. به فراخور توسعه کسب وکارهای مجازی و استقبال مردم از آنها، صاحبان مشاغل، سرمایه گذاری بیشتری بر فعالیت های خود کردند و توسط بسیاری از تولیدی ها، مواد اولیه و کالاهای بیشتری برای پاسخ به نیاز بازار تهیه و بنابراین، سرمایه افراد بیشتر درگیر توسعه مشاغل در فضای مجازی شد و این اقدامی حائزاهمیت است. پس از ایجاد محدودیت ها و فیلترینگ های جدید، روند روبه رشد بسیاری از کسب وکارهای مجازی به ویژه مشاغل خرد و خانگی، متوقف شد و بیشتر آنها زیان مالی و اعتباری را متحمل شدند. نبود بازار مناسب برای تبلیغات و فروش، صاحبان کسب وکارها را درگیر ضرر کرد، حتی کسب وکارهایی که فروش حضوری نیز داشتند، از فضای مجازی و اینستاگرام برای اجرای کمپین های تبلیغاتی موثر استفاده می کردند و با فیلتر شدن این پلتفرم، بستر مهم تبلیغاتی خود را از دست دادند. ایجاد آگاهی برند برای مخاطب در شبکه های اجتماعی، حائزاهمیت است، چرا که این اقدام سرمایه کمتری نسبت به تبلیغات شهری، چاپی و تلویزیونی می طلبد و کسب وکارها ارتباط بهتری را می توانند با مخاطب برقرار کنند.پس از اجرایی شدن گسترده فیلترینگ بر شبکه اجتماعی اینستاگرام، دولت کسب وکارها را به استفاده از پلتفرم های داخلی و وب سایت ها برای تبلیغ، فروش و فعالیت اقتصادی فراخواند. در ابتدا یکی از مزایای مهم پتلفرم های معروف، پرمخاطب بودن آنهاست. تبلیغ و عرضه کالا در بستر و ویترینی که هیچ بیننده ای ندارد، چه فایده ای می تواند برای کسب وکارها داشته باشد؟ در ارتباط با وب سایت نیز باید گفت تمامی صاحبان مشاغل، علاقه یا حتی بودجه مالی مناسبی برای راه اندازی سایت ندارند. هرچند، دارا بودن یک وب سایت حرفه ای و تخصصی برای رشد همه کسب وکارها الزامی است، اما برخی مشاغل ممکن است در حال حاضر شرایط راه اندازی آن را نداشته باشند. البته مشکلات راه اندازی وب سایت برای کسب وکارها به اینجا ختم نمی شود. دولت شرط دارا بودن اینماد برای سایت ها را قرار داده است که این مسئله به نوبه خود یک مانع جدی دیگر در مسیر رشد تجارت الکترونیک و فعالیت ها در بسترهای آنلاین محسوب می شود. اینماد به طورمستقیم به سیستم بانکی متصل است و دولت هر زمان که احساس کند، تخلفی انجام گرفته، اینماد را غیرفعال و حساب بانکی کسب وکار را مسدود می کند. روند آزاد کردن حساب بانکی نیز یک فرآیند زمانبر است و به راحتی انجام نمی شود.
به طورکلی، نمی توان شرایط تجارت الکترونیک در ایران را مثبت توصیف کرد. مسدود شدن فضاهای پرمخاطب برای مردم و کسب وکارها، سرعت پایین اینترنت، محدود شدن فعالیت ها در بسترهای اینترنتی و سایر موارد این چنینی، حکایت از نامناسب بودن و بی ثباتی وضعیت تجارت الکترونیک در ایران دارد. بدون اصلاح این مشکلات، نمی توان به آینده فعالیت کسب وکارهای مجازی امیدوار بود.
