سازندگان و خریداران مسکن در پی مهاجرت
حمیدرضا مختاری-کارشناس اقتصاد مسکن
بهعقیده برخی کارشناسان نسبت جمعیت مهاجر نسبت به جمعیتی که در داخل هستند، بسیار ناچیز است؛ اما اینیک زنگ خطر است که اگر توجهی به آن نکنیم، خیلی زود ظرفیت سرمایهگذاری را در داخل کشور از بین خواهد برد. افرادی که میل به مهاجرت دارند، بهطبع اگر از قشر کارآفرین یا سرمایهداران باشند، منابع مالی خود را از کشور خارج میکنند؛ اتفاقی که در سالهای اخیر باعث شده است تا خرید ملک توسط ایرانیها در ترکیه، امارات و سایر کشورها رکوردهای جهانی را جابهجا کند.مقایسه نرخ مسکن در تهران با برخی شهرهای کشورهای همسایه نشان میدهد که ایرانیها باتوجه به درآمد بسیار پایینتر نسبت به میانگین جهانی باید حدود 2 برابر کشورهای اطراف برای مسکن هزینه کنند. این سالها فعالان بازار ساختوساز از شروع مهاجرت معاملهگران به کشورهای اطراف خبر میدهند. رکود طولانی بازار مسکن در ایران انگیزه مهاجرت خریداران مسکن را به کشورهایی نظیر ترکیه تقویت کرده است و در حال حاضر برخی سرمایهگذاران ایرانی بخش ساختمان وارد بازار مسکن ترکیه شدهاند. هماکنون تعدادی شرکت ایرانی در بخش ساختوساز مسکن در خارج از کشور فعالیت میکنند، اما آمار دقیقی از تعداد آنها و میزان خروج سرمایه از صنعت ساختمان ایران و سرمایهگذاری در کشورهای دیگر وجود ندارد. براساس آمار موجود، ایرانیها بعد از روسها بیشتر سرمایهگذاران و خریداران خارجی ملک در کشور ترکیه هستند. از سوی دیگر، تقاضای ایرانیها برای خرید مسکن در ترکیه ظرف 3 سال حدود ۱۰برابر شده است. مرکز آمار ترکیه گزارش داده است که ایرانیها املاک زیادی در این کشور خریدهاند. باوجود این اوضاع نگرانکننده، فعالان بازار ساختوساز از شروع مهاجرت بسازوبفروشها به کشورهای اطراف خبر میدهند. در ایران خرید ملک توسط خارجیها ممنوع است، اما چنین محدودیتی در سایر کشورها وجود ندارد. همین مسئله موجب شده است که برخی افراد که خواهان استفاده از امتیازات کشورهای دیگر هستند، شروع به خرید ملک در خارج کشور کنند. مهاجرت سازندهها به کشورهای اطراف، نگرانکنندهتر از خرید ملک در سایر کشورها است. کشورهای عربی، ماهرترین نیروهای کار در صنعت ساختمان ایران را جذب کردهاند، بهطوریکه برای هنرمندان گچکار ایرانی دعوتنامه ارسال میکنند و بهترین جوشکاران ایران که معمولا ساکن استانهای غربی هستند، جذب صنایع نفت و گاز یا ساختمان کشورهای عربی همسایه میشوند. امروز سرمایهگذاران بخش تولید مسکن، بهراحتی وارد بخش مسکن سایر کشورها میشوند که این بزرگترین آسیب به صنعت ساختوساز کشور است. تورم حاکم بر اقتصاد کشور، گرانی تولید مسکن را بهگونهای شکل داده که تنها تمهیدات دولت و اصلاح سیاستهای دولت میتواند بازار مسکن را باتوجه به هدفگذاری در افزایش تولید، نجات دهد. یک بنگاه اقتصادی خرد در سال ۱۳۹۷ با ۵ میلیارد تومان توان فعالیت در بازار مسکن را داشت، اما امروز با همین رقم دیگر توان خرید حتی زمین برای ساختوساز را ندارد. درست در شرایطی که کشور با کمبود شدید مسکن دستوپنجه نرم میکند، نوسانات قیمتها و البته قوانین دستوپا گیر موجب شده است که بسیاری از سازندگان بهدنبال ساختوساز در سایر کشورها باشند. همچنین، بسیاری از سازندگان واحدهای لوکس از شمال تهران کوچ کردهاند. برخی از فعالان صنعت ساختمان به مناطق متوسط شهر و بسیاری هم به ترکیه و کشورهای عربی رفتهاند و در آنجا اقدام به ساختوساز میکنند، چراکه سرمایهگذاری در بخش مسکن در ایران دارای موانع متعددی است و بهطورقطع این خواب سرمایه، باعث لطمه به سازندگان میشود.