نیروی انسانی ستون توسعه معدن
محمدرضا بهرامن-رئیس خانه معدن ایران
در برنامه هفتم توسعه برای بخش معدن رشدی ۱۳ درصدی پیشبینی شده است و این برنامه زمانی اتفاق میافتد که جدا از تامین تجهیزات و ماشینآلات و زیرساختها، منابع انسانی پرورشیافته و زبدهای هم در کنارمان داشته باشیم. بهعبارتدیگر، یکی از مهمترین پیشنیازها در بخش معدن این است که منابع انسانی توانمند تامین باشد.پس باید از دوران متوسطه پرورش منابع انسانی را آغاز کنیم، زیرا در همه بخشها با کمبود مواجهیم و اگر کار به همین منوال پیش برود، در این زمینه بهشدت دچار مشکل میشویم.باید عزم و ارادهای جدی برای تربیت آنها وجود داشته باشد و سازمان توسعه در اینجا میتواند نقش بسیار پررنگی داشته باشد و علاوه بر برنامهریزیهای درازمدت، برنامههایی کوتاهمدت هم تعریف و اگر میخواهیم در بخش معدن رشد کنیم، این موضوع اجتنابناپذیر است، زیرا یکی از مزایای کشور ما بخش صنعت معدنکاری است. علت این است که ساختار زمینشناسی ما اجازه میدهد که در این حوزه فعالیتهای خودمان را توسعه دهیم.
سرمایهگذاری در این بخش یکی از مسائل و مواردی است که باید مدنظر قرار گیرد و معاونت امور معدنی و فرآوری مواد بهعنوان متولی بخش معدن بهخوبی و درستی این ضرورت را شناخته و بر این باور است که باید سرمایهگذاری درستی در این زمینه انجام گیرد تا این کمبود جلوی توسعه معدنکاری را نگیرد.در واقع، ما همین امروز هم با کمبود روبهرو هستیم، اما اگر برنامهریزی درستی داشته باشیم و مشوقهای لازم را در نظر بگیریم، قاعدتا رغبت برای ورود به صحنه معدن برای کسانی که علاقهمند هستند تا ورود پیدا کنند، بیشتر خواهد شد.خانه معدن با همکاری و مشارکت دانشگاه امیرکبیر بورسیههایی را تعریف کرده و در حال حاضر بهصورت پایلوت در حال اجرا است. خوشبختانه اقدامات خوبی در این زمینه انجام گرفته است تا واحدها و شرکتهای صنعتی معدنی بتوانند از هماکنون نیروی انسانی موردنیاز خود را انتخاب کنند و آنها را در هنگام تحصیل در همه بخشهای فعالیت حرفهای در کنار خود داشته باشند و در دورههایی با عنوان کارآموزی آنها را از مراحل اولیه کار آشنا کنند و این یکی از راههای تامین نیروی انسانی است.
در این برنامه خواهناخواه موضوع سربازی دانشجویان پسر مطرح شد که برای حل این مشکل هم، مذاکراتی با وزارت دفاع داشتهایم و امیدواریم بهزودی با تعریف امریه سربازی تسهیلاتی فراهم شود تا فارغالتحصیلان بتوانند دوران خدمت خود را در معادن سپری کنند.صحبتهای اولیه برای این موضوع انجام شده و خوشبختانه معاونت معدنی در کنار ما است و با مطالعاتی که در این زمینه انجام شده، از پیشنهادات ما کاملا حمایت میکنند و این خود میتوان گفت چراغ راهنمایی باشد که بتوانیم از این طریق سریعتر به هدفمان در بخش تامین منابع انسانی برسیم و نگرانیهایمان بابت این موضوع کمتر شود.بورسیه تحصیلی همراه با کار برای جذب در شرکتهای معدنی داخل کشور است. وقتی دانشجویان در کنار فعالان حرفهای قرار گیرند، میتوانند اصول و الفبای اکتشاف را از نزدیک بیاموزند، در هنگام کار، عملیات استخراج را تجربه کنند، کار با انواع ماشینها را یاد بگیرند و خلاصه اینکه در هنگام کار معدن را بشناسند و بتوانند در آینده با لذت به حرفهای که برای خود انتخاب کردهاند، وارد شوند.در واقع، این از جمله تسهیلاتی است که قرار است خانه معدن با همکاری معاونت معدنی برای دانشجویان فراهم کند. خوشبختانه معاونت معدنی در این کار کاملا همراه ما است.اگر بتوانیم شرکتهای بزرگ و متوسط بیشتری را در استانهای سراسر کشور به مشارکت در این برنامه تشویق و ترغیب کنیم تا در قالب این برنامه با دانشگاهها در استانهای گوناگون همراهی کنند، برای جذب نیروی انسانی موردنیاز خود در آینده دچار مشکل نخواهند شد.
در حقیقت، این کار هزینه نیست، بلکه نوعی سرمایهگذاری برای پرورش و جذب منابع انسانی در آینده است و مجموعههایی که از امروز قدم در مسیر سرمایهگذاری برای نیروی انسانی میگذارند، مطمئنا در آینده مشکلی در این زمینه نخواهند داشت.از یکطرف دانشجویان یا تازهفارغالتحصیلان گلهمند هستند که کار نیست و از طرف دیگر، بنگاههای اقتصادی و شرکتهای معدنی از کمبود نیروی انسانی صحبت میکنند.علت، شناخت نداشتن دوطرف از یکدیگر است. کسی که در رشتههای مرتبط با معدن فارغالتحصیل میشود، چون کارآموزی نداشته و مهارت کافی کسب نکرده است، بهسختی میتواند در واحدهای صنعتی استقرار پیدا کند، اما کسی بتواند از این فرصت پیشآمده بهره ببرد و در دورههای کارآموزی شرکت کند، روزی که فارغالتحصیل میشود، قطعا مشکلی به نام اشتغال نخواهد داشت. امروزه، عکس آنچه تا چند سال قبل میدیدیم، ما نیازمند نیروی انسانی، متخصص یا فارغالتحصیل رشته معدن هستیم.اما فارغالتحصیلانی نیاز داریم که کار خود را بهخوبی بلد باشند و بلافاصله فعالیت را در مراکز اقتصادی شروع کنند.فارغالتحصیلان و دانشجویان ما امروز برای اینکه کار عملیاتی ندیدهاند، با مشکل روبهرو هستند و از اینرو پیدا کردن شغل موردعلاقه، برای آنها سخت است.اگر بتوانیم شرایطی را مهیا کنیم که دانشجویان همزمان در هنگام تحصیل کارآموزیهای منظم داشته باشند، بعد از فارغالتحصیلی، با تجربه وارد بازار کار میشوند، حتما جذب مراکز صنعتی خواهند شد و قاعدتا مشکلی در این زمینه نخواهند داشت.ما با کاهش نیروی انسانی در تمام این زنجیره روبهرو هستیم، نهفقط در بخش اکتشاف و استخراج. در واقع، امروزه فرصت شغلی برای فارغالتحصیلان رشته معدن در تمام زنجیره، از ابتدای کار، که مرحله اکتشاف و استخراج است، تا پایان فرآوری و حتی بازاریابی، مدیریت و... وجود دارد و خوشبختانه نیروی انسانی فارغالتحصیلان ما میتوانند در همه این بخشها درگیر شوند و از اینرو بهترین فرصت برای جذب نیروی کار وجود دارد.