مردم از خرید خانه منصرف شدند
جلال صباغ-کارشناس بازار مسکن
در سالهای اخیر، موضوع عرضه و تقاضا در بازار مسکن همچنان موردبحث و ارزیابی قرار گرفته است. در گذشته، کاهش یا افزایش تقاضا، تعیینکننده اصلی رکود در بازار مسکن بود و درصد رکود را تعیین میکرد، اما در سالهای اخیر، این معیار تغییراتی را تجربه و شرایط بازار مسکن را بهشکلی متفاوت متحول کرده است. عوامل اساسی و کلیدی در بخش مسکن تحتتاثیر تغییرات در حوزه سیاست قرار گرفته و تاثیرات سیاسی را به خود جلب کردهاند. درحالحاضر، تغییر نرخ ملک در طول یک سال، جهش چشمگیری نداشته است، اما اکنون قیمتها در بازار مسکن بهصورت ناپیوسته افزایش مییابند. بههمیندلیل، مردم از خرید خانه منصرف میشوند.
در گذشته، برای فرآیند ساخت، تمام شرایط ضروری مانند نرخ مصالح ساختمانی را در نظر میگرفتیم و با تعیین یک سود مشخص، به کارزار میپرداختیم، اما درحالحاضر، شرایط بهطورکلی تغییر کرده و قبل از شروع به ساخت، باید شرایط دیگری را نیز موردارزیابی قرار دهیم که باعث افزایش پیچیدگی و سختی کارمان شده است.با ورود دولت به بازار مسکن بیش از پیش، مالکان بهطورفعال قرارداد با مستاجران فعلی خود را تمدید میکنند و تلاشی برای جذب مستاجران جدید انجام نمیدهند. اجرای مالیات بر خانههای خالی، بدون تردید، ترس و نگرانی را در دل مالکان ایجاد میکند و هیچ شک و تردیدی در این زمینه وجود ندارد. به هر حال، مالکان تعیینکننده نرخ مسکن هستند و یک بنگاه قادر به تعیین نرخ خانه نیست.املاکیهای باسابقه در این شرایط تورمی و ارقام سرسامآور هنوز میتوانند به کار خود ادامه دهند، اما این وضعیت برای همه یکسان پیش نمیرود. بهطبع در بحث کمیسیون نیز، املاکیها قادر به دریافت مبالغ معقول و عرفی هستند و بیش از آن نمیتوانند به گرفتن پول بیشتر مبادرت کنند. در این مسیر، بازار رهن و اجاره ما نیز تحتتاثیر این قضایا قرار گرفته و پیچیدگیهای موجود در این بخش هم اثرگذار بوده است.
طی یک سال اخیر، فروش خانه در برخی دفاتر املاک به ۳ واحد نیز نرسیده و این وضعیت نابسامان و اسفناک بهتدریج فراگیر شده است و بهطبع در سایر دفاتر هم شاهد همین شرایط هستیم. بهدلیل گرانیهای اخیر، کسی جرأت معامله ندارد و این مورد را نمیتوان کتمان کرد. مردم ما برحسب عادت در زمان حرکت و پویایی بازار، به خریدوفروش اقدام میکنند تا ارزش سرمایه آنها کم نشود.در شرایط فعلی، حتی صحبت از ارزشافزوده و تاثیرات آن نیز مطرح نیست و اوضاع به سمتوسویی رفته است که مردم، تنها برای حفظ سرمایه تلاش میکنند. داراییها به هر شکل حفظ شدهاند و همزمان با تورم، بهای آن بالا میرود و دیگر نیازی به معامله وجود ندارد. البته در این مسیر نباید از تاثیر تحولات منطقهای، جنگ و سیاستهای روز هم غافل شد که هرکدام بهنوبه خود در وضعیت بازار مسکن تاثیر خود را میگذارند.روند افزایش چشمگیر نرخ باعث شده است تا قشر ضعیف جامعه به شهرکهای اقماری اطراف تهران تمایل پیدا کنند و پس از آن مشخص نیست که مردم ما به کدام سو پناه خواهند برد. هیچکس قادر به ممانعت از رشد نرخ نیست و وضعیت آشفته کنونی نیاز به برنامهریزی و توجه اساسی نهادهای مربوطه دارد. البته این سیل بهراهافتاده را نمیتوان با سیاستهای دستوری متوقف کرد و کنترل آن نیازمند تدبیر و برنامهریزی دقیق است. درحالحاضر مردم به امید یافتن مکان موردنظر خود، از جنوب شهر بهسمت خارج از شهر در حال مهاجرت هستند.هماکنون وضعیت بازار مسکن بههیچوجه خوب نیست و در حال تجربه رکود واقعی است. شرایط نشان میدهد که در شهر تهران، تعداد معاملات بهحداقل رسیده و تنها ۲ هزار واحد یا کمتر از آن در حال انجام است. علاوه بر این، قیمتها در بخش مسکن بهگونهای است که هیچ نشانهای از کاهش ۳۰ درصدی بازار یا آمارهایی که بهطورمنظم منتشر میشوند، نمیدهد. قیمتهای صعودی که شاهد آن هستیم، ناشی از میراث صعود نرخ مسکن در سهماهه اول سال ۱۴۰۱ هستند. در آن زمان، باتوجه به انتظارات تورمی در جامعه و افزایش بازارهای موازی مسکن مانند بازار دلار، بازار مسکن نیز تحتتاثیر قرار گرفت و قیمتها افزایش یافت. درحالحاضر، نرخ دلار کم و بیش با ثبات همراه است، اما این منجر به ارزان شدن مسکن نمیشود.