فرصتهای صادراتی برای تجهیزات پزشکی
علیرضا چیذری ـ عضو اتحادیه صنفی تامین، تهیه و توزیع تجهیزات و ملزومات پزشکی ایران
همواره ارزبری واردات تجهیزات و داروهای پزشکی یکی از چالشهای اساسی فعالیتهای تجاری بهشمار میرود. طبق آمار و ارقام موجود در شرایط فعلی، از نظر حجمی حدود ۶۰ الی ۷۰ درصد تجهیزات پزشکی در داخل تولید میشود. حدود ۱۰ الی ۱۵ درصد تجهیزات جزو صنایع هایتک بوده که در داخل توانایی ساخت آنها وجود ندارد و از اینرو چارهای جز واردات نداریم. مقادیر باقیمانده نیز از طریق واردات تامین میشوند، اما اگر از نظر ریالی و ارزی به فعالیتهای تجاری بخش تجهیزاتپزشکی نگاه کنیم، خواهیم دید حدود ۷۰ درصد ارز اختصاصیافته در این بخش، صرف واردات تجهیزات کامل و تولیدات نهایی شده و ۳۰ درصد باقیمانده نیز صرف واردات برای مواد اولیه صنایعپزشکی میشود. از سویی دیگر ظرفیتهای صادراتی برای بخش دارو تجهیزاتپزشکی قابلتامل است. بخش عظیمی از میزان تولیدات انجامشده برای مصارف داخلی است و میزان تیراژ تجهیزاتپزشکی به اندازه پوشش دادن بازارهای گسترده جهانی نیست. از اینرو بهنظر میرسد در حال حاضر ایران امکان توسعه فعالیتهای صادراتی در بخش تجهیزات پزشکی را ندارد؛ چون ورود به بازارها بدون داشتن تولیدات مناسب، چه از نظر کمیت و کیفیت، صرفه اقتصادی مناسبی ندارد، اما در بعضی کالاها مانند ونتیلاتور، مانیتورهای قلبی و سرنگ، میزان تولیدات بهحد مطلوبی بوده و در سالهای اخیر توانستیم بازار کشورهای همسایه و حتی برخی کشورهای اروپایی را بهدست آوریم که این خود قدم مثبتی برای توسعه فعالیتهای صادراتی بخش تجهیزاتپزشکی بهشمار میرود.
بهطور کلی باید در نظر داشت بازار جهانی تجهیزاتپزشکی در اختیار معدود کشورهای مهم و توسعهیافته است؛ امریکا، چین، آلمان و هند از جمله این کشورهای مهم و تاثیرگذار محسوب میشوند. این کشورها ظرفیت تولید بالایی داشته و با خط تولید مناسبی که دارند، هم از نظر تعداد و هم از نظر کیفیت توانستهاند تبدیل به تامینکنندگان مهم و مناسب جهانی شوند. ایران با درنظر گرفتن شرایط جهانی و افزایش توانایی خود میتواند بازارهای صادراتی خود را در زمینه تجهیزاتپزشکی گستردهتر کند. اگر ایران بتواند در سازمان تجارت جهانی عضو شده و تولیدات خود را چه از نظر کمیت و چه کیفیت بهحد مناسبی برساند، میتواند بخشی از بازار جهانی تجهیزاتپزشکی را به خود اختصاص دهد. در ابتدا باید حجم تولیدات به اندازه کافی افزایش یابد؛ افزایش ظرفیت و توان تولید از مهمترین اقداماتی است که باید سیاستگذاران به آن توجه کافی داشته باشند، چرا که در این شرایط انجام فعالیتهای صادراتی برای تولیدکنندگان داخلی با صرفه اقتصادی همراه خواهد بود. در حال حاضر چین با وسیعترین حجم تولیدات، در صدر صادرات تولیدات جهانی قرار دارد. حتی کشورهای نامآوری همچون امریکا و آلمان نیز حدود ۶۰ درصد مواد اولیه دارویی خود را از کشور چین یا هند وارد میکنند؛ بنابراین میزان کمیت تولیدات از اهمیت زیادی برخوردار است. ایران بهدلیل داشتن ظرفیتهایی همچون نیروی کار و حاملهای انرژی ارزاننرخ میتواند افزایش تولید در زمینه دارو و تجهیزاتپزشکی داشته باشد، اما این مسائل مشروط به اجازه دولت برای انجام واردات مواد اولیه و صادرات تولیدات نهایی خواهد بود.
با رقابتی شدن تجهیزات پزشکی ساخت ایران، میتوان بازار کشورهای همسایه را بهراحتی در اختیار گرفت. رقابتی شدن بهمعنای دارا بودن مزیت نرخ مناسب بههمراه کیفیت مطلوب است، چرا که اگر محصولی از کیفیت بسیار بالایی برخوردار باشد اما مشتریان مجبور به پرداخت هزینه سنگینی برای آن باشند، صادرکننده نمیتواند بهراحتی برای آن محصول بازار فروش مناسب پیدا کند.