تعاملی سازنده برای تنظیم بازار
ابوذر انصاری کارشناس صنایع معدنی
صادرات به عنوان اصلی اساسی در مسیر توسعه تولید و بهبود عملکرد صنایع شناخته می شود، با این وجود، تامین نیاز بازار داخلی وظیفه دولت است. در طول سال های گذشته، دولتمردان و سیاست گذاران حمایت از صنایع را به شیوه های گوناگون ازجمله اعطای یارانه یا سیاست گذاری با هدف بهبود شرایط تولید را در اولویت خود قرار داده اند. هرچند همواره تولیدکنندگان نسبت به شرایط اقتصادی گلایه دارند. البته بخشی از این گلایه ها بجاست، اما به جرأت می توان گفت تولید بر مصرف کننده اولویت داشته است. در شرایطی که وزارت صنعت، معدن و تجارت قدمی برای حمایت از تنظیم بازار برمی دارد، صدای تولیدکنندگان در زنجیره فولاد بلند می شود. البته این تولیدکنندگان در انتقاد خود به دولت از نکاتی همچون تعارض سیاست گذاری دولت یاد می کنند. اما نمی توان با تکیه بر این انتقادات بجا، اصل و لزوم حمایت از مصرف کننده نهایی را نادیده گرفت.
در طول ماه های گذشته، انتقادهایی از سوی فولادسازان کشور درباره سیاست گذاری های دولت برای زنجیره فولاد و محدودیت صادرات این محصولات مطرح شده است. سیاست هایی که به اعتقاد فعالان صنعتی و تولیدکنندگان به افت صادرات فولاد ایران در بازارهای جهانی منتهی شده است. البته بررسی آمار صادرات فولاد کشور نیز موید روند کاهشی فروش این فلز استراتژیک در بازارهای جهانی است.
تداوم حمله نظامی روسیه به خاک اوکراین یکی از مهم ترین دلایل افت صادرات فولاد کشور به بازارهای جهانی است، چراکه به دنبال ادامه دار شدن این جنگ و تحریم صنایع روسیه از سوی کشورهای اروپایی، فولادسازان روس اقدام به ارزان فروشی محصولات خود در بازار جهانی کردند؛ بدین ترتیب سهم ایران در بازار رقابت جهانی کاسته شد.
علاوه بر این در ماه های گذشته شاهد بروز رکود در دنیا و به ویژه در اقتصادهای بزرگ جهان بودیم. این رکود عملا از میزان تقاضا برای خرید محصولات فلزی و فولادی در دنیا کاسته است. توجه به این نکته ضروری به نظر می رسد رکود اقتصادی در چین به شدت گسترده بوده است. این در حالی است که چین به عنوان بزرگ ترین مصرف کننده فولاد دنیا مطرح می شود، درنتیجه افت مصرف این فلز استراتژیک در چین به منزله کاهش مصرف آن در دنیا خواهد بود. در چنین شرایطی، از رونق فروش فولاد ایران در بازار جهانی نیز کاسته شده است.
توجه به این نکته ضروری به نظر می رسد که تعرفه یا عوارض از مهم ترین ابزارهای دولت برای تنظیم بازار داخلی هستند. وضع عوارض صادراتی تا حدودی در کنترل قیمت زنجیره فولاد موثر بود، اما این اثرگذاری مطابق انتظار نبود. همین موضوع درنهایت مانع تداوم اجرای این سیاست از سوی دولت شد. البته چالش های حاکم بر زنجیره فولاد و تنظیم بازار این فلز، به مراتب گسترده است. با این وجود متاسفانه وزارت صنعت، معدن و تجارت در این بازه زمانی نتوانست سیاست واحدی را برای تنظیم بازار داخلی اتخاذ کند و همین موضوع کارآیی طرح های پیشنهادی وزارتخانه برای تنظیم بازار را تحت تاثیر قرار داده است.
در واقع باید اذعان کرد که وزارت صنعت، معدن و تجارت در طول چند سال گذشته نتوانسته گفتمان مشترکی را با فولادسازان بسازد. همین تقابل نیز خود به چالش های حاکم بر این زنجیره بیش ازپیش می افزاید.
در شرایطی که میزان تولید و عرضه یک محصول در بازار داخلی به مراتب بالاتر از نیاز داخلی است، وضع عوارض صادراتی یا سایر محدودیت های حاکم بر فرآیند تجارت این محصول، تاثیر چندانی بر تنظیم بازار داخلی نخواهد داشت. از مجموع موارد یادشده می توان این طور برداشت کرد که چالش های حاکم بر زنجیره فولاد و اختلافات میان تولیدکنندگان با سیاست گذاران ریشه دار هستند؛ بنابراین انتظار می رود در سایه مذاکرات تعاملی، راه حلی سازنده برای رفع این مشکلات اندیشیده شود.
