نظارتی بر بازار برنج وجود ندارد
فرامرز علی‌نیا رئیس سابق موسسه تحقیقات برنج کشور
بازار محصولات کشاورزی رها شده است. البته این مشکل تنها مربوط به برنج نیست.
دولت باید به طور مقتدرانه در این بخش نظارت های لازم را داشته باشد. بخش مرکبات نیز روی زمین مانده و باوجود افزایش تولید هیچ برنامه ای برای صادرات وجود ندارد.
در دنیا برای میزان تولید داخل و صادرات محصولات استراتژیک برنامه ریزی مشخص وجود دارد.
اصلی ترین علت این افزایش قیمت نیز نبود نظارت است. در نتیجه این عدم نظارت این روزها، قیمت و کیفیت برنج کمتر موردتوجه قرار گرفته و منجر به آشفتگی بازار شده است.
کیفیت برنج های عرضه شده در استان های تولیدکننده نشان از تخلفی بزرگ و سودهای زیاد برای فرصت طلبان این بازار داشته و در نهایت احتمال افزایش نرخ برنج در آبان وجود دارد.
متاسفانه نظارتی بر بازار برنج وجود ندارد و این در حالی است که تنها نرخ برنج نیست که با حرکت از مناطق شمالی به شهرهای بزرگ دستخوش تغییر می شود، بلکه کیفیت این برنج نیز تغییر می کند.
برنجی که در شمال با ۲ تا ۳ درصد خرده می توان تهیه کرد در تهران میزان خرده های آن به ۱۰ تا ۱۲ درصد می رسد و احتمال ناخالصی آن هم به شدت بالا می رود و هیچ کس هم در این زمینه پاسخگو نیست.
این در حالی است که در یک ماه گذشته، ۸۰ درصد تولیدات برنج فجر استان گلستان با هدف مخلوط کردن با برنج درجه یک به فروش رسیده است. متاسفانه کشاورز سودی نمی برد و بازار در دست دلالان است.
علاوه بر شرایط آب وهوایی مناسب، یکی دیگر از دلایل افزایش تولید برنج، استقبال کشاورزان از کشت دوم برنج (برنج رتون) است؛ یعنی به دلیل افزایش قیمت برنج، بخش عمده ای از کشاورزان مازندرانی اقدام به کشت دوم این محصول کرده اند که موجب افزایش تولید شده و براساس برآوردها به نظر می رسد امسال میزان تولید برنج در کشور بیش از ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن باشد.
با عرضه مناسب و واردات، این محصول در حد نیاز کشور و حتی بیشتر از نیاز بازار بوده؛ در نتیجه نرخ برنج باید در محدوده ۸۰ هزار تومان قرار گیرد. نرخی که در حال حاضر شاهد آن نیستیم.
تحقق این شرایط نیازمند کنترل دقیق بازار است، اما ظاهرا این روزها بازار مریض است و باید اقدامات کنترل کننده ای برای آن در نظر گرفت.
از سوی دیگر، بعد از جهشی که در نرخ برنج از سال ۱۴۰۰ رخ داد، کشاورزان اولویت خود را حفظ منافع مالی قرار دادند و به همین علت، دیگر تمایل به فروش محصول برنج خود با هر قیمتی ندارند.
در نتیجه کشاورزان از اواخر مرداد شالی های خود را به بازار عرضه نکرده اند و منتظر بالا رفتن بیشتر قیمت ها هستند. در این شرایط، وظیفه کنترل و مدیریت بازار بر عهده دولت است.
در سال جاری کشاورزان در حجم بالایی برنج کاشته و تولید افزایش یافته؛ در نتیجه پیش بینی می شود با توجه به افزایش تولید برنج امسال، تولید از ۲ میلیون و ۲۵۰ هزار تن نیز بیشتر می شود.
بهتر است دولت بر میزان واردات برنج خارجی نیز مدیریت داشته باشد. این در حالی است که برنج های هندی وارداتی هم کیفیت خوبی ندارند.
در شرایطی که تقاضا ثابت باشد و عرضه بیشتر شود، نرخ برنج می شکند. انتظار می رود با توجه به شرایط موجود، کشاورز به توان مصرف کننده بیشتر توجه کند.
