در جهان صنعتی امروز، باتوجه به پیشرفت‌های تکنولوژیکی گسترده در بسیاری از امور زندگی و نیاز کمتر به حضور فیزیکی در محل کار، بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته با هدف افزایش بهره‌وری، به‌دنبال کاهش ساعات کاری و افزایش روزهای تعطیلی آخرهفته هستند. اما در کشور ما، که تعطیلاتی به‌مراتب کمتر از کشورهای دیگر دارد، حالا که به‌صرافت کاهش یک روز کاری افتاده‌اند، مدت‌هاست نمایندگان مجلس، مشغول بحث درباره انتخاب روز پنجشنبه یا شنبه، به‌عنوان دومین روز تعطیل هفته هستند. برای کشور ما، طبیعی و بدیهی است که اصلی‌ترین روز تعطیل هفته، روز جمعه باشد تا بخشی از این روز، برای انجام آیین‌های دینی اختصاص یابد. اما تعیین دومین روز تعطیل هفته، باید به‌نحوی انجام شود که علاوه بر تاثیر مثبت داخلی آن برای آسایش مردم، موجب افزایش ارتباطات و مراودات مالی و تجاری کشور با تمامی کشورهای جهان باشد.

تعطیلات آخر هفته

انقلاب صنعتی که از قرن هجدهم آغاز شد، جز پیشرفت‌هایی که برای بشر به ارمغان آورد، برای زنان و مردان و حتی کودکانی که در کارگاه‌ها و کارخانه‌ها کار می‌کردند، روزگاری تیره و سیاه را رقم زد. شرایط کار در این دوره، به‌شدت سخت و طاقت‌فرسا بود و توانی برای کارگران خسته از کار طولانی روزانه باقی نمی‌گذاشت. به‌همین‌دلیل، صاحبان کارگاه‌ها و کارخانه‌ها برای حفظ نیروی کار خویش، مجبور به اعطای امکانات و تسهیلات گوناگونی از جمله کاهش ساعات کار و تعطیلی آخر هفته شدند تا کارگران، جانی بگیرند و دوباره، کارشان را ادامه دهند. طبیعی است پس از صنعتی‌تر شدن جهان و آگاه‌تر شدن کارگران و کارکنان به حقوق خویش، توجه به اوقات فراغت آنها و استفاده از روزهای تعطیل آخر هفته برای استراحت کردن، به یک امر بدیهی تبدیل شده است. این توجه، تا جایی افزایش یافته که جز ایران و جیبوتی، که در حال ‌حاضر فقط یک روز تعطیل رسمی هفتگی دارند، روزهای کاری بیشتر کشورهای اروپایی و امریکا، از دوشنبه تا جمعه است و 2 روز پایان هفته را به اوقات فراغت و انجام کارهای شخصی اختصاص می‌دهند. در کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس هم، جمعه و شنبه، 2 روز تعطیل آخر هفته است. در نشست سران کشورهای خلیج‌فارس در سال ۲۰۰۸ بود که این کشورها، تصمیم به تغییر تعطیلات پایان هفته خود گرفتند. کشور افغانستان نیز چند سالی است که به‌عنوان یک کشور مسلمان، روز شنبه را جایگزین تعطیلی روز پنجشنبه کرده است. البته، کشورهای مسلمان لبنان و امارات نیز تعطیلی آخر هفته خود را، روزهای شنبه و یکشنبه انتخاب کرده‌اند. در طول سال‌های گذشته، برخی مسئولان کشور، از بالا بودن روزهای تعطیل سال در ایران، گلایه می‌کردند و به‌دنبال کاهش آن بودند، در حالی که یک بررسی ساده نشان می‌دهد که در بیش از ۱۰۰ کشور دنیا به‌صورت رسمی، تعطیلات پایان هفته ۲ روز است و تعطیلات سالانه ایران ـ با در نظر گرفتن یک روز تعطیل رسمی پایان هفته ـ و تعطیلات مناسبتی بیش از ۲۵ روز، حتی به ۸۰ روز در مقایسه با تعطیلات بیش از ۱۱۰ روز سالانه کشورهای دیگر نمی‌رسد.برای مثال، در کشورهای کانادا، امریکا، انگلیس و استرالیا، با محاسبه روزهای تعطیل آخر هفته و تعطیلات مناسبتی، در یک سال ۱۱۴ روز تعطیل رسمی وجود دارد. در فرانسه ۱۱۸ روز تعطیلی سالانه ثبت شده و در اسپانیا، ۱۱۹ روز تعطیل است، کشورهایی مانند مالزی، ترکیه، چین و امارات ـ که اصلی‌ترین کشورهای طرف تجاری ما به‌حساب می‌آیندـ ۱۱۸ روز تعطیلی دارند.جالب اینکه سیاست‌های اتخاذشده درباره تعطیلات، باتوجه به موقعیت جغرافیایی و شرایط فرهنگی و اقتصادی و سیاسی هر کشوری می‌تواند متغیر باشد. برای نمونه، در سوئد، نروژ و دیگر سرزمین‌های شمالی اروپا، به‌ازای هر ۳ هفته کار، یک هفته مرخصی برای سفر به دیگر کشورهای اروپایی اختصاص داده می‌شود.

گفتنی است، خلاف تصور برخی، براساس مطالعات انجام‌شده، میزان بهره‌وری کشورها با ساعات کار نسبت معکوس دارد و افزایش بهره‌وری نیروی کار، با افزایش تعطیلات رابطه مستقیمی دارد. در ضمن اینکه افزایش تعطیلات، در برخی موارد هزینه‌های اضافی را کاهش می‌دهد و منجر به کاهش آلودگی هوا و تردد کمتر در نواحی پرترافیک شهرها می‌شود.به‌عقیده کارشناسان، افزایش تعطیلات آخر هفته، فواید بسیار زیادی نظیر گسترش روابط انسان‌محور و خانواده‌محور، افزایش نشاط اجتماعی و بهبود بهداشت روانی مردم، افزایش سفر و گردشگری داشته و حتی باعث بالا رفتن میزان مهاجرت معکوس شده است و در مجموع، باعث افزایش رضایت شغلی و وابستگی سازمانی و بهره‌وری بیشتر و تعادل میان کار و زندگی کارکنان و ایجاد فرصت برای افزایش مهارت‌های فردی و شغلی خواهد شد.

کدام دو روز؟!

از سال ۹۴، که پیشنهاد رسمی شدن ۲ روز تعطیل در کشور ما مطرح شد تا کنون، نظرهای کاملا متفاوتی عنوان شده است و پس از بررسی‌های فراوان در کمیسیون مربوطه مجلس، باید منتظر بود و دید نمایندگان مردم، باتوجه به خواست و مصلحت مردم و بازرگانان و صنعتگران، ۲ روز تعطیلی جمعه و شنبه را برای کشور به‌تصویب خواهند رساند یا بدون توجه به نظرات مطرح‌شده، روزهای پنجشنبه و جمعه را به‌عنوان تعطیلات آخر هفته انتخاب خواهند کرد.موافقان تعطیل شدن روزهای جمعه و شنبه می‌گویند در حال ‌حاضر، نیمی از روز پنجشنبه را، بانک‌ها دایر هستند،اما با این وجود، به‌دلیل تعطیل بودن کشورهای طرف قرارداد تجاری ایران در روزهای شنبه و یکشنبه، همین حالا هم در عمل۳.۵روز یا به‌عبارتی نیمی از هفته را با دنیا ارتباطی نداریم و چنانچه، اگر به‌جای جمعه و شنبه، روزهای پنجشنبه و جمعه، به‌عنوان تعطیلات آخر هفته انتخاب شوند، قطع ارتباطات کاری و تجاری ایران با دنیا، به ۴ روز کامل خواهد رسید. بدیهی است نمایندگان مجلس و سایر تصمیم‌گیرندگان، می‌بایست به این موضوع توجه داشته باشند باتوجه به اینکه کشور ما، در حال‌ حاضر عضو پیمان بریکس و شانگهای است و کشورهای عضو این پیمان‌ها ـ که اگر جزو شرکای کنونی ما نباشند، شرکای آینده ما، محسوب می‌شوند ـ در روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل هستند، به‌نفع مصالح کشور و ارتباطات کاری و تجاری است که روزهای جمعه و شنبه برای تعطیلات آخر هفته انتخاب شوند تا تطابق بیشتری با تعطیلات این کشورها به‌وجودآید.