به جرات می‌توان گفت که هیچ گزینه‌ای برای تولیدکننده جز عبور از مسیر استانداردها برای رسیدن به توسعه پایدار وجود ندارد و تولیدکننده اگر خواهان رشد و توسعه کیفی و کمی کالا‌های خود برای ورود موفق به بازار داخلی و صادرات است، باید از مسیر رعایت استانداردها عبور کند. در این بین نمی‌توان از نقش سازمان‌های توسعه‌ای مانند ایدرو و ایمیدرو در ارتقای سطح استاندارد و تولید محصولات با‌کیفیت غافل شد. برهمین اساس نیز سال‌هاست سازمان مدیریت صنعتی بنا به سوابق و تجارب متعدد در طراحی و اجرای فرآیندهای رتبه‌بندی و اعتباربخشی، متولی انتخاب و برگزاری آیین «جایزه ملی کیفیت ایران» است.

ابزاری برای ایجاد رقابت سالم

جایزه ملی کیفیت ایران در واقع ابزاری است برای اندازه‌گیری این معیارها و در کنار آن وسیله‌ای برای ایجاد رقابت سالم و علمی در میان سازمان‌ها اعم از دولتی و خصوصی، تولیدی و خدماتی و نمادی است برای ارج نهادن به زحمات مدیران، کارشناسان و پژوهشگران و کارکنانی که به کیفیت بها داده و با خلاقیت و نوآوری در تولید محصول یا ارائه خدمات ناب به‌عنوان فلسفه وجودی سازمان‌ها، به دنبال تامین انتظارات مشتریان و کسب رضایت آنها هستند. بر این اساس می‌توان ادعا کرد که مدل جایزه ملی کیفیت ایران، مدلی است که نظام‌های مدیریتی را با تاکید بر فرآیند تولید محصول تحت پوشش قرار می‌دهد. بر همین اساس هدف نهایی فرآیند ارزیابی ملی کیفیت بهبود نظام‌های مدیریتی با تاکید بر فرآیند تولید محصولات تحت پوشش آن حوزه است که در نتیجه آن بهبود سطح کیفیت محصولات کشور و رونق تولید و فراهم کردن شرایط ورود محصولات ایرانی به بازارهای جهانی است.

صنعتگر باید تفکر برون‌گرا داشته باشد

ابوالفضل کیانی بختیاری با اشاره به تجربه و سابقه ۶۰ ساله سازمان مدیریت صنعتی اظهارکرد: جایگاه سازمان مدیریت صنعتی در زیست بوم توسعه مدیریت کشور، بر مبنای آمار تاریخی جایگاهی ارزنده است. مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی، درباره برنامه‌ها و عملکردهای سازمان مدیریت صنعتی برای تسهیل ارتباط صنعتگران سرآمد با اقتصاد بین‌المللی با توجه به تحریم‌ها، گفت: دستاوردهای بسیاری از دانشمندان برجسته کشورها در شبکه‌های استنادی بین‌المللی قابل دسترسی است و این امکان برای بهره‌برداری همگان وجود دارد. صنعتگران ایران به ویژه در بخش خصوصی نیز زنجیره تامین بین‌المللی خود را داشته و حفظ کرده‌اند. کما اینکه در بحث آموزش، سازمان مدیریت صنعتی دیپلماسی آموزشی را حفظ کرده و هنوز هم با کشورهایی همچون آلمان و فرانسه در ارتباط هستیم. کیانی بختیاری با تشریح ویژگی‌های صنعتگران برتر ایران افزود: رشد و تولید، مدیریت بهره‌وری، اشتغال، تولید صادرات‌گرا، موفقیت در مواجهه با چالش‌ها و مسائل صنعتی کشور، بکارگیری دانش فنی و فناوری نوین، خوداتکایی و داخلی‌سازی محصولات، خدمات برجسته و ماندگار در سطح ملی و بین‌المللی، تاثیرگذاری بر دیگران و جانشین‌پروری، مولدسازی و احیاگری واحدهای صنعتی راکد، انجام فعالیت‌های مسئولیت اجتماعی، مهم‌ترین شاخص‌های ارزیابی صنعتگران سرآمد است.

استانداردسازی، مهم‌ترین عامل رقابت است

معاون پیشین ارزیابی کیفیت سازمان ملی استاندارد با تاکید بر اهمیت استانداردسازی در فضای رقابتی گفت: تصور می‌شود استانداردها فقط حافظ منافع مصرف‌کنندگان هستند؛ اگرچه این نظر تا حدودی صحیح است و استاندارد به نیازهای فردی و اقتصادی مصرف‌کنندگان توجه خاص دارد، اما در دنیای کنونی استانداردسازی و کیفیت کالا و خدمات از مهم‌ترین عوامل رقابت محسوب شده و استمرار حرکت چرخ تولید و فناو‌ری و همچنین حضور مؤثر در بازارهای داخلی و جهانی، به این موضوع بستگی دارد. وی افزود: سود حاصل از رعایت استانداردها برای تولیدکنندگان بسیار بیشتر از مصرف‌کنندگان است، چرا که از یک‌سو آثار مطلوب تداوم حضور در بازار و افزایش سهم بازار و رونق تولید را برای صاحبان سرمایه به ارمغان می‌آورد و از سوی دیگر منجر به‌صرفه جویی‌های حاصل از کاهش ضایعات و هزینه‌‌های خدمات پس از فروش و دوباره‌کاری‌های ناشی از تعمیر یا تعویض کالا یا قطعات و فرآیندهای معیوب و ناقص، می‌شود و در نتیجه سبب افزایش سطح کیفیت محصولات و در نتیجه ارتقای اعتماد عمومی به محصول و رونق تولید محصولات را خواهد داشت. مسلم بیات ضمن بیان این مطلب افزود: عواید ناشی از این کار معمولا به‌قدری چشمگیر است که هرگونه سرمایه‌‌گذاری در زمینه استانداردسازی کالا و خدمات را برای صاحبان صنایع، مشاغل و صنوف و همچنین مجریان و پیمانکاران پروژه‌‌های عمرانی و صنعتی موجه می‌سازد، به‌طوری‌که در زمان کوتاهی می‌توانند نتایج ملموس آن را در کاهش هزینه‌‌ها و بازگشت سرمایه مشاهده کنند. بیات تاکید کرد: با اجرای استاندارد هزینه‌‌‌های تولید و اجرای پروژه در بخش‌های مختلف از جمله طراحی محصول، طراحی جریان مواد، روش تولید، طراحی ظرفیت، تعمیرات و نگهداری، برنامه‌ریزی تولید، استهلاک ماشین‌آلات، انبار داری و ساخت ابزار و ماشین‌آلات و همچنین ارائه خدمات در حد قابل‌توجهی کاهش می‌یابد؛ روند تولید، منظم می‌شود؛ آرایش عملکرد شرکت یا کارخانه­‌ها به نحو متعادلی تنظیم می‌شود؛ نگهداری اسناد، نقشه‌ها و طرح‌های مربوط به تولید محصولات و انجام خدمات طبق یک نظام دقیق بازیابی سریع، طبقه‌بندی و بایگانی می‌شود؛ همکاری میان واحدهای مختلف سازمان یا کارخانه برای پیشبرد روند تولید میسر می‌شود؛ تفاهم کارکنان در مسائل فنی تحقق می‌پذیرد و سرانجام با اجرای پروژه یا تولید محصول باکیفیت و بسته‌بندی مطلوب، رضایت مشتریان نیز جلب می‌شود و بدین ترتیب استاندارد، شالوده استواری را برای پیشرفت و توسعه صنعت و اقتصاد فراهم می‌سازد، همین دلایل سبب می‌شود که هزینه برای استانداردسازی، نوعی سرمایه‌گذاری مطمئن برای حضور در بازارهای رقابتی داخلی و خارجی و در نتیجه رونق تولید، تلقی شود. این فعال اقتصادی تاکید کرد: امروزه جهان نه‌تنها در بخش صنعت، بلکه در همه حوزه‌‌ها و عرصه‌‌ها در حال تحول است و استانداردسازی نیز پا به‌پای این تحولات در حال گسترش و توسعه است و تقریبا همه عرصه‌‌ها از جمله: فعالیت‌های عمرانی، سازندگی، علمی و آموزشی، کشاورزی و حتی فرآیندهای مدیریتی را نیز در برگرفته است. مسلم بیات افزود: اینک استانداردهای جدیدی که به «مدیریت کیفیت» موسوم است، فقط به نتیجه محصول نهایی بسنده نمی‌کند، بلکه یک خط تولید را از ابتدا تا انتها زیر نظر می­ گیرد. این مدیریت به شکلی هدفمند و برنامه‌ریزی‌شده، تحرک و پویایی را به بخش‌های مختلف سازمانی هدیه می‌دهد. وی افزود: سرمایه‌گذاری در جهت بهبود فرآیندهای سازمانی و کیفیت خدمات و کالاهای تولیدی برای پاسخگویی به نیازهای خدمات گیرندگان، مشتریان و مصرف‌‌کنندگان داخلی و نیز صدور خدمات به‌ویژه خدمات فنی و مهندسی به سایر کشورها و همچنین راه‌یابی کالاها به بازارهای جهانی و کاهش واردات، مهم‌ترین اصل در خط‌مشی توسعه اقتصادی محسوب می‌شود. هر کشور در حال‌ توسعه که افزایش و بهبود ظرفیت‌های مختلف اقتصادی را در رأس برنامه‌های خود قرار داده باشد، در می‌یابد که استاندارد کردن شاخص‌های تولید و خدمات و همچنین سنجش و کنترل کیفیت مدام محصولات، یکی از نکات اصلی در برنامه ­‌های توسعه و پیشرفت است. وی افزود: به‌عنوان یک اصل پذیرفته‌شده، کیفیت فراگیر محصول، زمینه‌ساز جلب رضایت مشتریان و عامل پایه در حصول رضایت سایر ذی‌نفعان یک سازمان برای رقابت‌پذیری و دستیابی به موفقیت پایدار و اساساً در زمره مسائل زیربنایی کشور است؛ بنابراین در دنیای رقابتی امروز باید خود را با ساز کارهای رقابت‌پذیری در حال و آینده تجهیز کنیم و اصول نوین مدیریت و قواعد حضور در بازارهای جهانی را آموخته و به اجرا درآوریم. مهم‌ترین این اصول رعایت کیفیت در تمامی ابعاد آن، اجرا و استقرار ابزارها و سیستم‌های مدیریت کیفیت، الگوبرداری و استفاده از روش‌های سنجش و اندازه‌گیری معیارهای موفقیت است.

سخن پایانی

یکی از مسائلی که در حوزه اقتصاد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، رعایت استاندارد و توجه به قوانین استانداردسازی است که با رعایت آن می‌توان تولید را رونق بخشید و اقتصاد را شکوفا کرد. برای تقویت تولید نیازمند زیرساخت‌های متعددی هستیم که یکی از این زیرساخت‌ها استاندارد‌‌سازی و توجه به اصول استاندارد در تولید و ساخت است. بدون شک استانداردها مطمئن‌ترین و تنها مسیر دستیابی به توسعه پایدار در کشور به شمار می‌روند و بدون توجه به استانداردها، رسیدن به توسعه پایدار امکان‌پذیر نخواهد بود. از سوی دیگر، دامنه استاندارد در جهان از کالا و تولید فراتر رفته و درحال‌حاضر برای مسئولیت اجتماعی نیز استاندارد تعریف شده و اخلاق در شرکت‌ها و کارخانجات از نظر سازمان استاندارد دارای اهمیت است.