از یک ‌ سو ایران تاریخچه ‌ ای باستانی در زمینه استخراج گوهرسنگ ‌ ها و گوهرتراشی را پشت ‌ سر خود دارد که تا امروز دوام یافته است و از سوی دیگر، حوزه گوهرسنگ ‌ ها ظرفیت اشتغالزایی بالایی دارد و بازار پرسود و ارزآوری دارد. اما سوال مهم این است که چطور می ‌ توان این ظرفیت ‌ های بالقوه را به فعل درآورد. برای پاسخ به این پرسش باید ابتدا مشخص شود که طرح و نقشه ‌ ای که برای این صنعت در نظر گرفته شده، چیست و قرار است در کجای زنجیره گوهرسنگ قرار بگیریم؟ به عبارت دیگر، اگر بدون برنامه ‌ ریزی و با اتکا به پیش ‌ فرض ‌ هایی درباره امکان اشتغالزایی در حوزه گوهرسنگ اقداماتی آغاز کنیم و بخواهیم به شیوه آزمون و خطا پیش برویم، راه به جایی نخواهیم برد و امکان رقابت با دیگر کشورها را از دست می ‌ دهیم. پس پیش ‌ نیاز ضروری برای برنامه ‌ ریزی در این حوزه، مطالعه و شناخت بازار است. اگر تمرکز روی گسترش بازار گوهرسنگ ‌ های داخل کشور از جمله فیروزه و عقیق است، باید بدانیم تقاضا برای این ۲ گوهرسنگ چقدر است و چطور می ‌ توان آن را افزایش داد. کشور ترکیه حدود ۸ دهه پیش و براساس ظرفیت ‌ های موجود، تصمیم گرفت ۲۰ درصد درآمد ناخالص داخلی خود را از صنایع پوشاک و نساجی تامین کند. هدف اصلی توسعه اشتغال و ایجاد درآمد برای مردم بود در مرحله بعد باتوجه به همه نقاط قوت و ضعف کشور، از نرخ انرژی گرفته تا نیروی کار و... برنامه ‌ ریزی کردند که چه تعداد کارخانه و کارگاه نیاز است و چند نفر می ‌ توانند در این بخش مشغول به کار شوند. و به این ترتیب اقتصاد آن کشور، کاملا مهیا شد. صنعت پوشاک و نساجی با تاسیس بانک توسعه دولتی پا گرفت و به ‌ تدریج این صنعت به حدی رشد کرد که به ستون ‌ فقرات اقتصاد ترکیه تبدیل شد. در دهه ‌ های ۸۰ و ۹۰ میلادی صنایع نساجی و پوشاک ۴۰ درصد از درآمد ارزی صادراتی ترکیه را تامین کرد و هم ‌ اکنون نیز نخستین بخش اقتصادی تامین ‌ کننده خالص درآمد ارزی این کشور به شمار می ‌ رود.

براساس این مدل دست اندرکاران و مسئولان باید در برنامه ‌ ریزی ‌ های خود با توجه به واقعیت ‌ ها پیش بروند. نمی ‌ توان تنها باتوجه به اینکه صنعت گوهرسنگ، فعالیتی بسیار درآمدزا است، امید داشت چندین هزار شغل در این زمینه ایجاد شود. اول باید بدانیم در این چرخه می ‌ خواهیم چه ‌ کاری انجام دهیم و بعد باتوجه به ظرفیت ‌ های موجود و ظرفیت بازار مشخص کنیم که چند نفر می ‌ توانند در این حوزه وارد شوند و کسب ‌ وکاری راه ‌ اندازی کنند.یکی دیگر از مشکلات بزرگی که فعالان حوزه گوهرسنگ (البته به استثنای عقیق و فیروزه) را به ‌ شدت آزار می ‌ دهد، دشواری واردات و صادرات است. واقعیت این است که از یک ‌ سو، حجم گوهرسنگ ‌ های موجود در کشور ما زیاد نیست و از سوی دیگر، واردات آن ممنوع است. به این ترتیب، مثل سایر محصولات دیگری که فراوانی کمی دارد، به ‌ صورت قاچاق به کشور وارد می ‌ شود. قاچاق گوهرسنگ از ایران به دیگر کشورها هم وجود دارد و درباره گارنت یا دمانتوئیدهای کرمان به ‌ شکل جدی ‌ تری به ‌ چشم می ‌ خورد. این نوع سنگ و امثال آن به ‌ خاطر زیبایی خاص خود، به دیگر کشورها قاچاق می ‌ شود و به نام کشورهای دیگری که در این زمینه شهرت بیشتری دارند، به ‌ فروش می ‌ رسد و در حالی که اگر فرآیند فرآوری در داخل انجام شود، ارزش ‌ افزوده بیشتری به ‌ دست می ‌ آید.

جالب است، بدانیم که از بازار ۱۲۰۰ میلیارد دلاری گوهرسنگ دنیا، کشور سوئیس با ۹۸ میلیارد دلار گردش مالی، در صدر لیست قرار دارد، در حالی که این کشور ذخیره گوهرسنگ ندارد و تنها با سرمایه ‌ گذاری در بخش فرآوری، تراش و برندسازی به چنین جایگاهی رسیده است. رتبه ‌ های بعدی به هنگ ‌ کنگ، امریکا، هند، چین، امارات و... تعلق دارد، اما کشور ما، باوجود اینکه تمام زنجیره ارزش ‌ افزوده گوهرسنگ را دارد، در میان ۱۸۰ کشور فعال در بازار این صنعت، رتبه ۱۰۵ را به خود اختصاص داده و تنها در حدود ۴۰۰ میلیون دلار گردش مالی داشته است. سخن آخر اینکه، به ‌ نظر می ‌ رسد مهم ‌ ترین نیاز این صنعت، بازنگری و تغییر قوانین تجاری مربوط، تسهیل واردات، صادرات و بازرگانی داخلی است. علاوه بر این، استفاده از نظر و توان دانش ‌ بنیان ‌ ها هم در این مسیر می ‌ تواند بسیار راهگشا باشد.