کشور ما درحال‌حاضر و در عمل، با کمبود نیرو در حوزه معدن و صنایع وابسته روبه‌رو است، به‌طوری‌که اگر بخواهیم یک مدیر پروژه توانمند و باتجربه در حوزه صنعتی خاصی به کار بگیریم، با دشواری‌های فراوانی مواجه می‌شویم. بنابراین، موضوع کمبود نیروی انسانی به‌عنوان یک تهدید جدی مطرح است و باید برای آن چاره‌ای عاجل اندیشید و نباید آن را سطحی و پیش‌پاافتاده در نظر گرفت.عامل اصلی مهاجرت نیروی متخصص و کارآزموده در حوزه معدن، در درجه اول وضعیت بازار و میزان اندک سرمایه‌گذاری در این حوزه است. اواسط دهه ۷۰ تا ۸۰ شمسی، پروژه‌های معدنی زیادی در سطح کشور وجود داشت و اقدامات بزرگی انجام می‌شد و بودجه‌های عمرانی قابل‌توجهی به طرح‌های معدنی اختصاص پیدا می‌کرد و به‌این‌ترتیب، افراد زیادی جذب این حوزه می‌شدند و به کار و فعالیت می‌پرداختند، اما درحال‌حاضر پروژه‌های بزرگ که نیروهای زیادی را می‌تواند به کار بگمارد، کمتر شده است. بنابراین، اگر جایی فرصت کاری خوبی وجود داشته باشد و بازار کار مناسب‌تری فراهم باشد، نیروها به آن سمت کشیده می‌شوند. وضعیت معیشت و حقوق و مزایای بهتر هم عامل جذاب دیگری است که افراد، به‌ویژه متخصصان رشته‌های مرتبط با معدن را به مهاجرت تشویق می‌کند.

اما صنعت وقتی توسعه پیدا می‌کند که افراد صاحب‌نظر و دارای تجربه، در آن حوزه فعالیت داشته باشند و علاوه بر این، بتوانند تعامل سازنده‌ای هم با دیگر کشورهای دنیا برقرار کنند تا این روند توسعه صنعتی تسریع شود.اگر هرکدام از عوامل حذف شود، می‌تواند به توسعه صنایع آسیب برساند و کاهش نیروی انسانی متخصص یا فرار نخبگان یکی از مهم‌ترین آسیب‌ها در حوزه‌های صنعتی است، زیرا آنها هستند که می‌توانند با دیدگاه مهندسی مشکلات پیش‌آمده را حل کنند. این افراد با رویکرد حل مسئله و یافتن راه‌حل‌های مناسب، آشنایی با تکنولوژی‌های روز و فناوری‌هایی که در راستای اهداف توسعه پایدار و سازگار با محیط‌زیست هستند، بهره‌وری بالاتر و تاثیرات مثبتی در بهبود وضع معیشت مردم پدید آوردند. بدیهی است که اگر این افراد از عرصه فعالیت یک کشور حذف شوند، نقصان شدیدی به‌وجود می‌آید و توسعه پایدار با تعاریفی که ما در ذهن داریم، اتفاق نمی‌افتد. به‌عبارت‌دیگر، شاید توسعه رخ دهد، اما کوتاه‌مدت خواهد بود و دوام لازم را ندارد. بنابراین، به‌نظر من، حتما باید مسئله توسعه پایدار را در اهداف کلان خود در نظر بگیریم و زیر بار هر توسعه‌ای نرویم.

برای مقابله با این چالش، باید در درجه اول موضوع موردبررسی قرار گیرد و به‌عنوان یک حقیقت پذیرفته شود و آمار و اطلاعات درستی در این زمینه وجود داشته باشد. اگر شرایط را در کشور به‌گونه‌ای مساعد کنیم که اختلاف ‌ظرفیت معکوس شود، می‌توانیم مهاجرت معکوس را پدید بیاوریم، یعنی افراد غیرایرانی که از تجربه و دانش کافی برخوردارند، ترغیب شوند و به کشور ما بیایند.به‌عبارت‌دیگر، باید بتوان بستری فراهم کرد تا هم بتوانیم نیروهای متخصص تربیت‌شده خودمان را نگه ‌داریم و هم افراد دیگر را از کشورهای دیگر جذب کنیم. مثل دیگر کشورها که متخصصان دیگر کشورها را جذب می‌کنند. بنابراین، مهم‌ترین نکته بسترسازی و ایجاد شرایط باثبات و مناسب سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در کشور است تا بتوان هم مانع جریان سریع مهاجرت شد و هم زمینه‌ای برای مهاجرت معکوس مهیا کرد. به‌هرحال، باید روی بازار خودمان کارکنیم و جذابیتی به‌وجود بیاوریم تا ماندن افراد برای‌شان معنادار باشد و با علاقه و انتخاب خود، تصمیم بگیرند در کشورشان بمانند، فعالیت و سهم خود را در رشد و توسعه خود ادا کنند، البته لازمه دستیابی به این هدف آن است که در سطح کلان شرایط و بستر مناسبی فراهم شود.صنعت معدن به‌واسطه تغییرات تکنولوژیکی و انقلاب صنعتی چهارم و اتفاقاتی ازاین‌دست، در حال تحول ماهوی و جدی می‌شود و بنابراین می‌طلبد که تصمیم‌گیران و سیاست‌گذاران این حوزه، برنامه‌های مدونی تهیه کنند که نیاز صنعت معدن کشور و افراد متخصص مرتفع شود. باید بتوانیم هم با نگهداشت نیروی داخلی و هم با فراخواندن و دعوت از نیروهای توانمند خارج از کشور (اعم از ایرانی یا غیرایرانی) این حوزه را رونق بدهیم و باعث رشد و اعتلای کشور بشویم.