مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی به‌صورت ماهانه شاخص تولید، فروش و نرخ شرکت‌های بورسی را محاسبه می‌کند. اهمیت این شاخص ‌روزآمد، برای اقتصاد ایران که تحولات زیادی دارد بیشتر خواهد بود چرا‌که بازخورد شوک‌های واردشده به اقتصاد ایران و واکنش‌های سیاست‌گذاران باید در تواتر کمتر از فصل مورد رصد قرار گیرد؛ این در حالی است که آمار رسمی بخش حقیقی به‌ صورت فصلی و با تاخیر ارائه می‌شود. دی‌ماه امسال شاخص تولید شرکت‌های صنعتی بورسی با کاهش ۱.۳ درصدی و شاخص تولید شرکت‌های معدنی بورسی با افزایش ۹.۶ درصدی نسبت به ماه مشابه سال گذشته قبل مواجه شدند.
به ‌عبارتی، از میان ۱۵ رشته فعالیت صنعتی بورسی ۵ رشته فعالیت رشد منفی و ۱۰ رشته فعالیت رشد مثبت را تجربه کرده‌اند. در این ماه بیشترین سهم در کاهش شاخص تولید شرکت‌های صنعتی بورسی متعلق به رشته فعالیت‌های «شیمیایی»، «غذایی و آشامیدنی»، «سایر کانی‌های غیرفلزی»، «چوب و کاغذ» و «ماشین‌آلات و تجهیزات» بوده است.
به گزارش صمت شاخص تولید، فروش و نرخ صنایع بورسی با استفاده از داده‌های ماهانه شرکت‌های صنعتی بورسی پذیرفته‌شده در بازار سرمایه به شمار می‌رود. در تهیه این شاخص‌ها از اطلاعات ماهانه ۳۰۰ شرکت بورسی استفاده می‌شود و علاوه‌بر اندازه‌گیری تغییرات میزان تولید، فروش و نرخ در بخش صنعت، در محاسبات ملی نیز نقش مهمی ایفا می‌کنند و برآوردی از تغییرات ماهانه ارزش افزوده ایجاد شده در صنایع مختلف و به ‌دنبال آن در کل اقتصاد را منعکس می‌کنند.
شاخص تولید صنعت توسط بانک مرکزی و مرکز آمار با تواتر فصلی و همچنین شاخص نرخ صنعت به ‌صورت فصلی توسط مرکز آمار و ماهانه توسط بانک مرکزی، منتشر می‌شود اما الزامی به انتشار شاخص فروش صنعت ندارند.
از طرفی، این آمارها دارای چند ضعف اساسی هستند که مهم‌ترین آنها وقفه ۳ ماهه در انتشار داده‌ها و گاه متوقف شدن انتشار‌ آنها و نداشتن تواتر ماهانه است.

شاخص‌های ماهانه تولید، فروش و نرخ استخراج‌شده از اطلاعات عملکردی شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس تهران تا حد زیادی می‌توانند با دقت مناسب و به‌صورت بهنگام تحولات بخش صنعت و معدن کشور را توضیح دهند و با توجه به بررسی‌های انجام‌شده و تطبیق این شاخص با شاخص تولید صنعتی بانک مرکزی و مرکز آمار ایران که به‌صورت فصلی منتشر می‌شود، مشخص شده این شاخص می‌تواند به‌خوبی در وقفه انتشار این شاخص‌های رسمی، شاخص جایگزین مناسبی برای آن باشد.

رکود در بخش صنعت تعمیق شد
شاخص تولید و فروش فعالیت‌های صنعتی بورسی در دی‌ماه امسال، به ‌ترتیب ۱.۳ و ۱.۵ درصد نسبت به ماه مشابه سال گذشته کاهش داشته، همچنین نتایج طرح شامخ اتاق بازرگانی نشان می‌دهد شاخص تولید در دی‌ماه کاهش داشته و انتظارات تولید برای ماه آینده کاهشی است.
طی ۳ ماه منتهی به دی‌ماه امسال رشد میانگین متحرک فصلی شاخص تولید کاهش ۰.۱ درصدی و شاخص فروش آن افزایش ۲.۴ درصدی را نشان می‌دهند. رشد شاخص تولید فعالیت‌های صنعتی بورسی در دی‌ماه امسال نسبت به ماه گذشته کاهش ۱.۷۷ درصدی و شاخص فروش کاهش ۲.۶۷ درصدی را نشان می‌دهد. همچنین طی ۱۰ ماه منتهی به دی‌ماه، شاخص تولید فعالیت صنعتی بورسی کاهش ۰.۸۴ درصدی و شاخص فروش آن افزایش ۰.۷۶ درصدی را نشان می‌دهد.

رکود، کدام بخش‌های صنعت را دربر گرفت؟
در دی‌ماه امسال نسبت به ماه مشابه سال گذشته از میان ۱۵ رشته فعالیت صنعتی بورسی ۵ رشته فعالیت کاهش در شاخص تولید و ۱۰ رشته فعالیت افزایش در شاخص تولید را تجربه کرده‌اند.
رشته فعالیت‌های «چوب و کاغذ»، «شیمیایی»، «غذایی و آشامیدنی جز قند و شکر»، «سایر کانی‌های غیرفلزی» و «ماشین‌آلات و تجهیزات» کاهش در شاخص تولید را تجربه کرده‌اند.
همچنین در دی‌ماه، از میان ۱۵ رشته فعالیت صنعتی بورسی ۷ رشته فعالیت افزایش در شاخص فروش و ۸ رشته فعالیت کاهش در شاخص فروش خود را تجربه کرده‌اند. رشته فعالیت‌های «ماشین آلات و تجهیزات»، «شیمیایی»، «منسوجات»، «چوب و کاغذ»، «سایر کانی‌های غیرفلزی»، «غذایی و آشامیدنی جز قند و شکر»، «فلزات پایه» و «کک و پالایش» کاهش در شاخص فروش را تجربه کرده‌اند.
در این ماه رشته فعالیت‌های «تجهیزات برقی»، «خودرو و قطعات»، «دارو»، «کاشی و سرامیک»، «سیمان»، «محصولات فلزی جز ماشین‌آلات و تجهیزات» و «لاستیک و پلاستیک» همزمان افزایش در شاخص‌های تولید و فروش را تجربه کرده‌اند.
در دی‌ماه امسال رشته فعالیت‌های «شیمیایی»، «غذایی و آشامیدنی»، «سایر کانی‌های غیرفلزی»، «چوب و کاغذ» و «ماشین‌آلات و تجهیزات» به ‌ترتیب بیشترین سهم را در کاهش شاخص تولید شرکت‌های صنعتی بورسی
داشته‌اند.
همچنین در این ماه بیشترین سهم در کاهش شاخص فروش نیز متعلق به ‌رشته فعالیت‌های «شیمیایی»، «ماشین‌آلات و تجهیزات»، «غذایی و آشامیدنی»، «سایر کانی‌های غیرفلزی»، «فلزات پایه»، «چوب و کاغذ»، «منسوجات» و «کک و پالایش» بوده است.

افزایش ۴۲ درصدی فروش خودروسازی
طی دی‌ماه امسال شاخص تولید رشته فعالیت خودرو و قطعات برمبنای شرکت‌های بورسی، ۱۶.۴ درصد نسبت به ماه مشابه سال گذشته و شاخص فروش آن ۴۲ درصد نسبت به ماه مشابه سال گذشته افزایش داشته است. همچنین شاخص تولید و فروش رشته فعالیت جز دارو برمبنای شرکت‌های بورسی، به ‌ترتیب ۱۸.۲ و ۱۹.۹ درصد نسبت به ماه مشابه سال گذشته کاهش داشته است.
شاخص تولید رشته فعالیت فلزات پایه برمبنای شرکت‌های بورسی ۳.۴ درصد نسبت به ماه مشابه سال گذشته افزایش داشته که در مقابل شاخص فروش آن ۱.۸ درصد نسبت به دی‌ماه ۹۹ کاهش داشته است.
در این میان نرخ رشد ماهانه نرخ فعالیت‌های صنعتی بورسی ۱.۹ درصد افزایش یافت، رشد نقطه‌به‌نقطه آن به ۶۳ درصد رسید و همچنین میانگین سالانه ۱۰۶ درصد افزایش یافته است.
بررسی شاخص نرخ کل صنعت بیانگر رشد نقطه‌به‌نقطه و نرخ رشد سالانه کاهشی است.

شاخص تولید شرکت‌های معدنی در پایان ماه اول زمستان امسال ۹.۶ درصد نسبت به ماه مشابه در سال ۹۹ افزایش داشته است. در مقابل شاخص فروش آن ۲۷.۵ درصد نسبت به ماه مشابه سال قبل کاهش داشته است.

اتاق بازرگانی چه می‌گوید؟
براساس داده‌های بنگاه‌های بخش صنعت، شاخص مدیران خرید صنعت در دی‌ماه عدد ۵۰.۳۱ را نشان می‌دهد. به ‌اعتقاد بیشتر فعالان بخش صنعت، نرخ رشد فعالیت‌ها به کمترین میزان خود در ۵ ماهی که دولت رئیسی تشکیل شده، رسیده است.
شاخص مقدار تولید محصولات در دی‌ماه ۵۰.۵۴ که نسبت به آذرماه کاهش داشته و در ۵ ماه گذشته از مرداد به کمترین میزان خود رسیده که دلیل اصلی آن کاهش شدید تقاضای مشتریان و کمبود نقدینگی است.
شاخص میزان فروش محصولات در دی ۴۵.۶۳ بوده که کمترین مقدار ۵ ماهه خود از مرداد را ثبت کرده، به‌عقیده فعالان اقتصادی کاهش قدرت خرید و نقدینگی و شرایط نابسامان نرخ ارز سبب سردرگمی مشتریان برای تصمیم در خرید شده است.

سخن پایانی
به‌طور کلی در دی‌ماه، خلاف انتظارات ماه گذشته که تولیدکنندگان پیش‌بینی رونق و بهبود شرایط را داشتند، بیشتر صنایع به ‌دلیل کاهش شدید سفارشات ناچار به کاهش تولید شدند. همه صنایع با افزایش چند برابری نرخ گاز روبه‌رو بوده‌اند که به همراه نگرانی از افزایش مالیات‌ها، برای آنها برنامه‌ریزی با در نظر گرفتن قدرت خرید جامعه بسیار دشوار شده است. صنایع وابسته به محصولات پتروشیمی‌ها باز هم در زنجیره تامین مواد اولیه خود با مشکل روبه‌رو هستند و خودروسازی با ادامه روند پرداخت نکردن تعهدات خود، قطعه‌سازان را دچار مشکل کرده‌اند. همچنین پرداخت بدون نظارت یارانه به دارو و مواد غذایی با ناکارآمدی زیادی صورت می‌گیرد و در نهایت به‌جای تامین مایحتاج مردم، صرف صادرات می‌شود.