فعالیت معادن و صنایع معدنی مختلف بسته به ماهیت‌شان دارای آثار و پیامدهای متفاوتی است. برخی از این اثرات عبارتند از: تولید زهاب اسیدی، فرسایش و تخریب ساختار خاک منطقه، نشست سطح زمین، از دست رفتن تنوع زیستی، آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی توسط مواد شیمیایی، انتشار فلزات سنگین در آب و خاک. به همین دلیل همواره معدنکاران با فعالان محیط‌زیست درگیر منازعات متعددی بوده که گاه کار حتی به تعطیلی معادن می‌کشد.

تعطیلی معادن برای حفظ آثار تاریخی

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلپایگان خاطرنشان کرد: سال ۹۸ در راستای حفظ آثار تاریخی سنگ‌نگاره‌ها به اداره کل صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان درخواستی مبنی‌بر تعطیلی فعالیت معدن ارسال کردیم و نیز پرونده قضایی در این زمینه در دادگستری گلپایگان مفتوح است تا مطالبات مردم مبنی‌بر تعطیلی معدن صورت گیرد. به گزارش مهر، رئیس اداره میراث فرهنگی گلپایگان گفت: تعطیلی معدن کنار سنگ‌نگاره‌های تیمره گلپایگان مطالبه مردمی است و بر این اساس، درخواست تعطیلی آن را به اداره کل صنعت، معدن و تجارت اصفهان ارسال کردیم.

هنر سفالگری در گلپایگان احیا می‌شود

مصطفی قانونی اظهار کرد: بیش از ۱۵ رشته صنایع‌دستی در گلپایگان وجود دارد که هنرمندان زیادی نیز در این رشته‌ها مشغول به فعالیت هستند. وی افزود: معرق، منبت، گره چینی، پیکرتراشی و خراطی از رشته‌های پرطرفدار در این شهرستان است و رشته میناکاری و قلم‌زنی نیز در حال توسعه است که در این راستا کلاس‌های آموزشی برگزار کردیم.

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلپایگان از احیای هنر سفالگری در گلپایگان خبر داد و افزود: قدمت هنر گیوه‌دوزی، سفالگری، قلم‌زنی و مسگری مربوط به پیدایش گلپایگان است. برای احیای این هنرها در تدارک تشکیل کارگاه آموزشی برای هنرمندان علاقه‌مند به این رشته‌ها هستیم.

توسعه صنعت سنگ‌های گران‌قیمت

رئیس میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلپایگان در ادامه از توسعه صنعت گوهرسنگ‌ها در این شهرستان خبر داد و گفت: هنر و صنعت تراش سنگ‌های قیمتی و انگشتر‌سازی فعال شده است. همچنین هنر چرم‌دوزی، گلیم‌بافی، قالی‌بافی و سبدبافی گلپایگان رو به احیا است و سرمایه‌گذار بخش خصوصی در ایجاد صنعت سبد‌بافی ورود ‌کرده است.

قانونی با بیان اینکه سال ۹۹ گلپایگان به‌عنوان شهر ملی منبت به ثبت رسید، گفت: به همت شهرداری و شورای دوره پنجم و به منظور آشنایی مسافران و شهروندان با تاریخچه بازار قدیمی شهر نماد مشاغل گیوه‌دوزی، مسگری و کوزه‌گری در گذرگاه بازار گلپایگان نصب شد. وی همچنین با بیان اینکه به همت شهرداری گلپایگان حمام بهشت با کاربری بازارچه صنایع‌دستی مرمت و بازسازی شد، افزود: امکان برپایی بازارچه محلی و نمایشگاه صنایع دستی نیست با راه‌اندازی این بازارچه هنرمندان می‌توانند اقلام تولیدی خود را به فروش برسانند.

انفجار معدن مهیب در سوادکوه

انتشار فیلمی در روز جمعه ۲۶ شهریور توسط تعدادی از فعالان محیط‌زیست مازندران در فضای مجازی از انفجار کوه برای برداشت شن و ماسه توجه کاربران علاقه‌مند به محیط‌زیست را به خود جلب کرده‌ بود. در این فیلم انفجاری تقریبا مهیب دیده می‌شود که با بستن جاده‌ای فرعی در سوادکوه، روی یک کوه در کنار جاده انجام می‌شود و پس از آن توده‌ای عظیم از گرد و غبار جاده را فرامی‌گیرد.

خبرگزاری ایرنا با تهیه و انتشار گزارشی با عنوان زخم انفجارهای معدنی بر طبیعت بکر سوادکوه این موضوع را رسانه‌ای کرد. این فیلم به طور اتفاقی هنگام وقوع انفجار توسط نیروهای محیط‌بانی سوادکوه و چند فعال محیط‌زیست گرفته شد که در حال عبور از این مسیر برای گشت‌زنی در ارتفاعات منطقه بودند و همزمان با انفجار به محل رسیدند و با توده عظیم گرد و خاک مواجه شدند.

پیگیری سازمان حفاظت محیط‌زیست

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست سوادکوه، ابراهیم فلاحی اظهار کرد: پس از انتشار ویدئویی از انفجار در یکی از معادن روباز سوادکوه که گرد و غبار زیادی در منطقه ایجاد کرده بود و واکنش دوستداران محیط‌زیست را به دنبال داشت، با توجه به محرز بودن ایجاد اختلال در روند عادی منطقه به دلیل شدت انفجار نسبت به تعطیلی موقت این معدن اقدام شد.

به گزارش ماین‌نیوز، فلاحی در این باره توضیح داد: این معدن فعلا به طور موقت تعطیل و برداشت از آن متوقف شده تا مراجع قضایی و نهاد‌های مربوطه درباره آن تصمیم‌گیری لازم را اتخاذ کنند و شکایتی نیز از طرف حفاظت محیط‌زیست از مسئول معدن تنظیم شده که در مراجع قضایی پیگیری خواهد شد.

فلاحی با اظهار اینکه محیط‌زیست سوادکوه قبلا هم درباره تمامی معادن اخطاریه صادر کرده بود، توضیح داد: اداره حفاظت محیط‌زیست به استناد ماده ۱۱ قانون حفاظت و بهسازی رأسا می‌تواند برای تعطیلی یک واحد آلاینده اقدام کند تا پیگیری‌های لازم توسط مراجع مرتبط و در صورت لزوم نهاد قضایی انجام شود.

رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست سوادکوه تصریح کرد: البته بهره‌بردار معدن همه مجوزهای مورد نیاز را به ما تحویل داد، اما چالش اینجاست که در این مجوزها نظر حفاظت محیط‌زیست هیچ جایگاهی ندارد، چون برای صدور مجوز استعلامی از محیط‌زیست نمی‌شود و به همین دلیل بهره‌برداران به ماده ۲۴ قانون معادن استناد می‌کنند که در آن تاکید شده از حفاظت محیط‌زیست فقط در صورتی که محدوده مدنظر در مناطق چهارگانه زیر پوشش قرار دارد استعلام شود.

فلاحی افزود: این در حالی است که مناطق چهارگانه صرفا برای حفاظت از حیات‌وحش است و محیط‌زیست متولی همه مسائل محیط‌زیستی محسوب می‌شود.

بر همین اساس، جامعه از سازمان حفاظت محیط‌زیست انتظار دارد به این مسائل ورود کند و با متخلفان برخورد داشته باشد؛ مانند همین انفجار که بهره‌بردار معدن همه مجوزهای قانونی را دارد اما قانون نظر حفاظت محیط‌زیست را درنظر نگرفت. وی با طرح این پرسش که در شرایطی مانند همین معدن که انفجار سبب ایجاد گردو‌غبار فراوان شد و به محیط‌زیست آسیب وارد کرد، چه نهادی باید پاسخگو باشد، عنوان کرد که مردم از حفاظت محیط‌زیست انتظار پیگیری و برخورد دارند.

کاغذفروشی در بخش معدن

رئیس اداره محیط‌زیست سوادکوه صدور مجوز معدن به افراد غیرمرتبط را از چالش‌های مهم فعالیت‌های معدنی عنوان کرد و افزود: بارها به‌شخصه این موضوع را به صورت شفاهی در جلسات و به صورت کتبی به مسئولان عنوان کردم که در بحث صدور مجوز معادن شاهد کاغذفروشی هستیم؛ یعنی به افرادی مجوز داده می‌شود که هیچ ارتباطی با فعالیت‌های معدنی ندارند و همان افراد مجوز را به معدنداران و پروژه‌دارها می‌فروشند.

این مسئول با انتقاد از صدور مجوز برای برداشت شن و ماسه در فاصله‌های نزدیک خاطرنشان کرد: چرا این همه سنگ‌شکن مجاور رودخانه باید در کنار هم فعال باشند؟ این موضوع حتی از نظر صنفی به سود معدنداران نیست. مثلا برای صدور مجوز مرغداری شعاع فاصله با یک مرغداری دیگر مدنظر قرار می‌گیرد اما برای معادن هیچ ضابطه‌ای وجود ندارد. این به‌هم‌ریختگی فعالیت‌های معدنی کار را برای مدیریت محیط‌زیست دشوار کرده است.

سخن پایانی

تعطیلی معادن به واسطه مخاطرات یا حتی اقدامات غیرقانونی می‌تواند پیامدهای مختلفی از جمله کاهش توان اقتصادی این مناطق داشته باشد. از این رو، حل معقول و مسالمت‌آمیز این مشکلات باید در دستور کار نهادهای دولتی قرار گیرد.