تدوین سند جامع بهره‌برداری ضروری است
گیلان طبق موقعیت جغرافیایی، اقلیمی و آب‌وهوایی آن، از جمله استان‌های کشاورزی‌محور کشور به‌شمار می‌رود.
گیلان طبق موقعیت جغرافیایی، اقلیمی و آب وهوایی آن، از جمله استان های کشاورزی محور کشور به شمار می رود. خاک حاصلخیز و منابع آبی فراوان از یک سو و قرارگیری در شاهراه اقتصادی و تجاری و هم مرزی با منطقه اوراسیا از سوی دیگر، سبب شده استان گیلان به مرکز اقتصاد کشاورزی صادرات محور تبدیل شود، اما نبود برخی زیرساخت ها، استمرار روند کشاورزی سنتی و عدم توجه به دانش بنیان کردن این صنعت، پا بر گلوگاه اقتصاد کشاورزی گذاشته است.
بسترسازی برای صادرات
یکی از محصولاتی که می تواند اقتصاد کشاورزی گیلان را رونق ببخشید میوه خوشمزه و خوش طعم «کیوی» است، محصولی که برخی از چالش های موجود طعم صادرات را از آن گرفته است.
استان های شمالی کشور به ویژه گیلان، ظرفیت های خوبی برای تولید کیوی دارد، اما به شرط آنکه، ضمن توجه به کشت زیر سطح این محصول، نسبت به ارزآوری صادراتی آن نیز دغدغه مند بود.
طبق گفته متولیان امر، سطح باغات کیوی کشور بیش از ۱۲ هزار هکتار و میانگین محصول یک هکتار باغ کیوی بین ۳۰ تا ۴۰ تن متغیر است. ایران با تولید حدود ۲۹۰ هزار تن کیوی، پنجمین تولیدکننده بزرگ این محصول در جهان است.
میزان تولید سالانه استان گیلان ۷۵ هزار تن و مازندران بیش از ۱۱۰ هزار تن گزارش شده، این آمار زمانی خوشحال کننده تر است که سهم افزون اعتبار جهانی در دست استان های شمالی می چرخد.
طعم خاص، اهمیت غذایی و خوشمزگی کیوی سبب شده در بازارهای جهانی «خریدار» داشته باشد و با تکیه بر صادرات این محصول با ارزش می توان به ارزآوری و اقتصاد صادرات غیرنفتی فکر کرد، به شرط آنکه بسترهای لازم برای صادرات فراهم شود.
محمود هوشیارفرد، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان به بررسی چالش های صادرات کیوی پرداخت و اظهار کرد: میوه کیوی بر خلاف برخی میوه ها مثل سیب و مرکبات در تمام مناطق دنیا یافت نمی شود و همین موضوع بر اهمیت آن افزوده است.
وی در گفت وگو با مهر با بیان اینکه سطح باغات کیوی در جهان حدود ۱۸۵ هزار هکتار است، افزود: استان های شمالی مهد تولید کیوی در کشور هستند و تولید سالانه کیوی به ۲۹۰ هزار تن می رسد.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با بیان اینکه کیوی محصول صادرات محور است، گفت: در سال های اخیر صادرات کیوی در کشور، به دلایل مختلف وضعیت پایدار و رضایت بخشی نداشته است.
استان های شمالی مهد تولید کیوی در کشور
هوشیارفرد با اشاره به ظرفیت ارزآوری محصول کیوی اضافه کرد: نیاز جهانی به کیوی، این محصول را جز میوه های صادراتی، با ارزش و دارای توجیه اقتصادی بالا تبدیل کرده که باید از این ظرفیت به بهترین شکل استفاده کرد.
وی با بیان اینکه حدود ۶۰ درصد کیوی ایران صادر می شود، افزود: سهم ایران از صادرات جهانی کیوی، حدود ۸ درصد به ارزش بیش از ۲۶ میلیون دلار است.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با بیان اینکه ایران بعد از اسپانیا، ایالات متحده و پرتغال دهمین کشور بزرگ صادرکننده کیوی در جهان است، گفت: کیوی نیوزیلند، گران ترین و کیوی شیلی، ارزان ترین کیوی جهان است.
هوشیارفرد با اشاره به مرغوبیت بالای کیوی در کشور، بیان کرد: یک سری استانداردها از نظر اندازه، وزن، طعم و قند کیوی برای صادرات این محصول در نظر گرفته می شود که باید رعایت شود. وی ادامه داد: فاکتورهای مهمی بر بازار صادرات و فروش کیوی تأثیر می گذارند که در صورت عدم رعایت آنها، حجم صادرات و نرخ سال به سال کمتر خواهد شد.
توجه ویژه به معیارهای صادرات و جذب بازارهای جهانی
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با اشاره به معیارهای مهم صادرات کیوی اضافه کرد: از دست دادن بازار مناسب صادرات (بازارهای هدف)، بالا بودن تعرفه صادرات، بسته بندی نامناسب، بالابودن هزینه حمل ونقل و فراهم نبودن زیرساخت های صادرات مانند کانتینرهای یخچال دار و زمان نامناسب برداشت (برداشت زودهنگام) از این موارد هستند.
هوشیارفرد با بیان اینکه زمان برداشت کیوی با کیفیت آن رابطه مستقیم دارد، گفت: عدم توجه باغداران به زمان درست برداشت، باعث می شود کیفیت کیوی کاهش پیدا کند.
وی با تاکید بر توجه ویژه به معیارهای صادرات و جذب بازارهای جهانی افزود: برخی از باغداران، محصول را زودتر و برخی دیگر دیرتر از زمان مقرر خود برداشت می کنند. برخی افراد هم کیوی را در سردخانه نگه داشته تا در موقع مناسب صادر کنند.
متأسفانه دیده شده که سردخانه ای دچار نوسانات دمایی و باعث ضرر می شود، چراکه کیوی های انبار شده ممکن است فاسد شده باشند یا میوه از داخل شروع به خراب شدن کنند.
قانونمند شدن صادرات کیوی
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با بیان اینکه قیمت، کیفیت بسته بندی و روش های حمل ونقل در صادرات کیوی به بازارهای هدف اهمیت بسیاری دارد، گفت: نرخ خرید کیوی صادراتی به صورت عمده از باغدار برای فروشنده ارزان تر تمام می شود با محاسبه اندکی سود و تعیین نرخ کیوی در بازار می توان نرخ محموله صادراتی را تعیین کرد. از سوی دیگر، طعم کیوی برای خریداران خارجی بسیار مهم است.
هوشیارفرد با اشاره به چالش های دیگر صادرات کیوی بیان کرد: کانتینرهایی که برای حمل کیوی صادراتی انتخاب می شوند باید مجهز به یخچال های مخصوص نگهداری میوه باشند تا بتوان شرایط دمایی را تنظیم کرد کم توجهی به این مسائل باعث خواهد شد تمایل خریداران کیوی ایران کاهش یابد یا محصول ما را با نرخ ناعادلانه و پایین خریداری کنند.
وی با بیان اینکه صادرات کیوی باید قانونمند شود، افزود: قانون مندی در صادرات سبب می شود نرخ کیوی ایران در بازارهای جهانی دچار نقصان نشود.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان توجه به روش های نوین برای صادرات کیوی را در اقتصادی کردن آن اثربخش دانست و بیان کرد: یکی از مهم ترین روش هایی که باعث می شود صادرات کیوی با راندمان بالا انجام شود، این است که کیویی مستقیم از باغ کیوی به کارخانه سورتینگ و بسته بندی منتقل شود.
سورتینگ کمک می کند کیوی های نامرغوب و آسیب دیده از خط بسته بندی خارج و حذف شوند.
هوشیارفرد با بیان اینکه عرضه نامتعارف و غیراستاندارد کیوی، آفت بزرگ بازار جهانی این محصول است، گفت: ارسال محصول بی کیفیت، غیراصولی بودن بسته بندی و نبود استانداردهای لازم، زنگ خطر بزرگی برای صادرات کیوی تلقی می شود.
وی با بیان اینکه هند، روسیه و اوکراین بازارهای پر تقاضا برای صادرات کیوی ما هستند، افزود: با یک بازاریابی درست و مذاکره اصولی می توان فرآیند صادرات کیوی به این کشورها را با حجم بالا انجام داد.
لزوم کددار شدن باغات کیوی
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با اشاره به ضرورت کددار شدن باغات و شناسنامه دار بودن کیوی صادراتی، تصریح کرد: باید مطابق تقاضای بازار کشورهای مقصد صادرات و همسایه، محصول کیوی شناسنامه دار و با سموم حداقلی تولید شود؛ بنابراین آنچه باید موردتوجه مسئولان ذی ربط قرار گیرد، صدور گواهی مبدأ برای کیوی صادراتی با دقت، صحت و سرعت در واحد تولیدی (باغ) است.
هوشیارفرد ادامه داد: جهاد کشاورزی باید در کنار گواهینامه قرنطینه بهداشت نسبت به تسریع در صدور گواهی سلامت برای پیوست به محصول صادراتی اقدام کند تا مشکلی در صادرات دامنگیر صادرکنندگان نشود.
وی با اشاره به کاهش نرخ کیوی در روزهای آغازین صادرات، افزود: افزایش ناگهانی موجودی بازار و نبود زیرساخت های لازم برای صادرات سبب شده نرخ کیوی دچار کاهش شدید شود.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با بیان اینکه صادرکننده کیوی باید کارت بازرگانی داشته باشد، گفت: صادرات کیوی باید با کارت بازرگانی انجام شود، نه با استفاده از کارت های یکبار مصرف و آن هم توسط کسانی که صادر کننده واقعی نیستند.
کارت بازرگانی باید در استان تولید کننده کیوی صادر و بخشی از منابع درآمدی و سرمایه به دست آمده نصیب استان شود.
ایجاد زنجیره فرآوری کیوی ضروری است
هوشیارفرد با اشاره به مشکلات بر سر راه صادرات محصول، بیان کرد: عده ای با استفاده از حیله های شبه قانونی و برای فرار از بازگرداندن ارز حاصل از صادرات کار صادرات را از طریق شرکت های واسط انجام می دهند و عمدتا صادرکنندگان ارز حاصل از فروش محصول را به دلیل مشکلات سیستم بانکی توسط صرافی ها به حساب های بانکی انتقال می دهند.
وی با تاکید بر اینکه سند جامع بهره برداری مناسب از محصول کیوی استان از تولید، فراوری، بازاریابی و تجاری سازی تدوین شود، افزود: سند جامع کیوی از مرحله تولید تا عرضه و صادرات مسیر راه را ترسیم و تمامی عوامل تولید و صادرات را در این مسیر هدایت و راهنمایی می کند.
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی گیلان با بیان اینکه با ایجاد زنجیره فرآوری کیوی، زمینه اشتغال و درآمدزایی بیشتری را فراهم کرد، گفت: جذب سرمایه گذار و ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی علاوه بر اینکه ارزش افزوده بیشتری را نصیب استان خواهد کرد، باعث اشتغالزایی مولد می شود.
سخن پایانی
با توجه به اینکه استان گیلانی، یکی از استان های مهم در تولید کیوی به عنوان یک محصول ارزآور است باید مسئولان و متولیان اصلی این حوزه برنامه ریزی لازم برای ایجاد زیرساخت های مناسب در صادرات باکیفیت این محصول را فراهم کنند تا به سرنوشت برخی محصولات کشاورزی که بعد از صادرات به دلیل کیفیت پایین عودت داده می شوند، دچار نشوند.
