عربستان نمی‌خواهد از قافله عقب بماند
بیژن یثربی ـ کارشناس معدن و مدیرعامل یک شرکت صنعتی و معدنی
عربستان باوجود برخورداری از ذخایر عظیم انرژی و از آن مهم تر، برای به بهره برداری رساندن معادن خود به سرمایه گذاری خارجی روی آورده است؛ پس می تواند صاحب همه چیز از جمله تکنولوژی شود.
بر کسی پوشیده نیست که فولاد مبارکه بزرگ ترین واحد صنعتی کشور و افتخار ملی همه ایرانیان است. ورقی که امروز فولاد مبارکه تولید می کند، استاندارد بسیار بالایی دارد و همتراز و حتی گاهی اوقات بالاتر از ورق سایر کشورهای دنیا است، اما تکنولوژی تولید متعلق به 30، 40 سال پیش است. به این ترتیب، نرخ تمام شده محصولات این کارخانه، بالاتر از نرخ کارخانه ای نوساز با تکنولوژی های روز دنیا می شود،
بنابراین حتی اگر در بعضی از امکانات و توانایی های معدنی عربستان سعودی از ما عقب تر باشد ـ برای مثال از لحاظ زمین شناسی یا نیروی متخصص ـ اما با سرمایه ای که جذب می کند، می تواند تکنولوژی کاملا به روز وارد کند و تولید خود را به شکل بهینه ارائه و هزینه عملیاتی را به شدت کاهش دهد، پس در این زمینه مزیت نسبی دارد، زیرا ما در وضعیت تحریم قرارگرفته ایم و با مشکلات زیادی روبه رو هستیم.
البته شاید عربستان در کوتاه مدت یا حتی میان مدت نتواند با کشورمان رقابت کند، اما به طورقطع در دوره ای بلندمدت می تواند به راحتی جای ما را اشغال کند، به ویژه درباره مواد معدنی که در هر دو سرزمین وجود دارد. به عنوان مثال در مسجدالحرام و مسجدالنبی از سنگ هایی استفاده شده که می گویند کوپ آن متعلق به خود عربستان سعودی بوده است، یعنی این کشور در زمینه سنگ های ساختمانی، معادن یونیک و خاصی دارد که ممکن است ما نداشته باشیم. به هرحال چون این کشور قصد دارد سرمایه گذاری کلانی انجام دهد، می تواند گوی سبقت را از ما برباید.
اما نکته دیگر این است که کشورهای دنیا در معاهده اقلیمی پاریس متعهد شده اند تا مصرف سوخت های فسیلی را کاهش دهند.
پیش بینی می شود به تدریج تقاضا برای انرژی های فسیلی کم خواهد شود و به طبع نرخ آنها کاهش پیدا می کند. از سوی دیگر، بازار مواد معدنی به خاطر افزایش تقاضا پررونق می شود و نرخ آن افزایش پیدا خواهد کرد ـ که امروزه هم کم وبیش شاهد این اتفاق هستیم ـ بنابراین عربستان نمی خواهد از این قافله عقب بماند و به دنبال جایگاه بالاتری در واقع در تعاملات بین المللی است، پس طبیعی است که قدم در این راه بگذارد.
هر کشوری که آنقدر آینده نگری داشته باشد که قدم پیش بگذارد و در حوزه معدن وارد شود، یعنی فهمیده که جنگ فردا، جنگ منابع معدنی است و می خواهد در این میدان دست خالی نباشد. فراموش نکنیم که این کشور یکی از بزرگ ترین قدرت های اوپک است. کشوری که هم انرژی دارد و هم به راحتی می تواند سرمایه گذاری خارجی انجام دهد، چرا نباید به یکی از قدرت های معدنی تبدیل شود؟
گفته می شود این کشور از الگوی امارات پیروی می کند، یعنی با دعوت از سرمایه گذاران خارجی، تامین زمین و انرژی، خرید مواد اولیه از دیگر نقاط دنیا، فرآوری و فروش قصد دارد به سرعت جایی برای خود در این بازار باز کند، البته برای اینکه بتواند در این کار موفق شود، باید مناقشات خود را با همسایگان خود به حداقل ممکن برساند و جایگاه خود را در معاملات بین المللی محکم و اگر بخواهد در حوزه معدن و صنایع وابسته حداکثر سرمایه را جذب کند، باید درگیری های خود را چه در داخل و چه در خارج به حداقل ممکن برساند. چون سرمایه بسیار حساس است و نسبت به اخبار منفی داخلی و خارجی کشورها واکنشی به شدت منفی نشان می دهد، بنابراین برای اینکه ریسک سرمایه گذاری به حداقل ممکن برسد، باید کشور باثبات باشد و مشکلات داخلی و خارجی خود را برطرف کند.
برای همین فکر می کنم وقتی دارد در این حوزه گام برمی دارد، باید پازل را مرتب و دقیق بچیند. کشوری که تازه می خواهد در حوزه اکتشاف سرمایه گذاری کند، باید در مرحله بعد، امکانات استخراج و واردات ماشین آلات سنگین را فراهم آورد و پس از آن کارخانجات فرآوری و استحصال می خواهد. اعداد و ارقام در این فرآیند نجومی است و ممکن است سر به میلیاردها دلار بزند، بنابراین چه بهتر که این پول های کلان در بخش صنعت و معدن استفاده شود تا رقابتی سالم در منطقه ایجاد کند.
