برخی صنایع باوجود بزرگ بودن، تعداد کمی اشتغال ایجاد می‌کنند، زیرا بخش زیادی از کارها در این صنایع به‌طور اتوماسیون انجام می‌شود. اهمیت صنایع کوچک در کشور و حمایت از آنها منجر به نام‌گذاری یک روز خاص (۲۱ مرداد) برای آن شده است. نخستین‌بار سازمان نواحی صنعتی در ۲۱ مرداد ۱۳۴۳ برای برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های مربوط به نواحی صنعتی کشور تاسیس شد و پس از آن در سال ۱۳۴۷ سازمان صنایع کوچک و نواحی صنعتی ایران با هدف توسعه صنایع کوچک و بهبود وضعیت آنها و کمک به سرمایه‌گذاران مربوط شکل گرفت. پس از چندین مرحله تغییر نام و اصلاح اساسنامه، در نهایت در سال ۱۳۸۴ سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی ایران مشغول خدمت‌رسانی به صنایع کشور و به‌طور خاص صنایع کوچک و متوسط شد. گفتنی است با توجه به اینکه بخش عمده‌ای از واحدهای مستقر در شهرک‌ها و نواحی صنعتی، صنایع کوچک به‌شمار می‌روند، حمایت از بنگاه‌های تولیدی کوچک از طریق اعطای تسهیلات مالی، برگزاری دوره‌های آموزشی، اجرای تورهای صنعتی، اعزام هیات‌های تجاری و صنعتی به نمایشگاه‌های داخلی و خارجی از جمله مهم‌ترین برنامه‌ها و اولویت‌ها بوده است. در حال‌حاضر، صنایع کوچک و متوسط بیش از ۹۶ درصد صنایع کل کشور و حدود ۵۰ درصد اشتغال کشور را در برگرفته و حمایت از صنعتگران و کارآفرینان شاغل در صنایع یادشده به نحوی حمایت از ایجاد اشتغال صنعتی پایدار و گسترش عدالت اجتماعی در همه مناطق به‌ویژه مناطق محروم و کمتر توسعه‌یافته است. در عصر توسعه نقش‌آفرینی صنایع کوچک قرار داریم، یک‌چهارم اشتغال کل جهان و یک‌سوم مجموع سرمایه‌گذاری‌ها در صنایع کوچک است. صنایع کوچک با توجه به سرمایه اولیه پایینی که نیاز دارند، فشار مالی سنگینی به دولت وارد نمی‌کنند، اما در مقابل ظرفیت اشتغالزایی بالایی دارند. نقش صنایع کوچک در ارزش‌افزوده و صادرات نیز بسیار مهم است.

حمایت پیشکش؛ چوب لای چرخ صنعت نگذارید

جعفر آهنین‌جان یکی از تولیدکنندگان کفش در پاسخ به این پرسش که آیا حمایت‌های انجام‌شده از صنایع کوچک از جمله صنعت کفش رضایت‌بخش بوده یا خیر، به صمت گفت: در حال‌حاضر شرایط به‌گونه‌ای است که تولیدکنندگان به‌سختی مشغول فعالیت هستند؛ بنابراین انتظار داریم کاری به تولیدکننده نداشته باشند و به قولی، چوب لای چرخ واحدهای صنعتی نگذارند. وی افزود: گاهی نه‌تنها کاری انجام نمی‌شود که برخی سنگ‌اندازی‌ها بخش زیادی از انرژی تولید و تولیدکننده را تلف می‌کند. به‌عنوان مثال، انتخاب برخی نام‌ها برای برندها موردانتقاد و تعطیلی فروشگاهی قرار می‌گیرد که قبلا به‌ثبت رسیده است؛ بنابراین اگر مشکلی وجود داشت باید از همان ابتدا این نام ثبت نمی‌شد. او عنوان کرد: اگر حمایت نمی‌کنند، حداقل انتظار داریم در این شرایط سخت که از آن به‌عنوان جنگ اقتصادی نام برده می‌شود، کاری به فعالیت صنعتگران نداشته باشند. آهنین‌جان در پاسخ به این پرسش که آیا در چند سال اخیر با توجه به شرایط کرونا حمایتی از صنایع کوچک که تولیدشان افت پیدا کرده و بخشی از بازارشان را از دست داده‌اند، شده است، گفت: برای جبران خسارت وام اختصاص داده شد، اما متاسفانه بانک‌ها خیلی حمایت نکردند و برای پرداخت امروز و فردا کردند و حتی خیلی از واحدهای تولیدی موفق به دریافت وام نشدند.

تامین مواد اولیه پاشنه آشیل تولید

این فعال صنعت کفش کشور در ادامه با اشاره به مشکلات تامین مواد اولیه موردنیاز تولید، گفت: نرخ مواد اولیه روزانه تغییر می‌کند و این امر سرمایه تولیدکننده را به باد می‌دهد. به‌عنوان مثال، چرم افزایش نرخ زیادی داشته و همین افزایش نرخ برای چسب کفش و سایر مواد اولیه هم رخ داده است. پیش‌تر خرید مواد اولیه اعتباری بود در شرایط جنگ اقتصادی خرید مواد اولیه موردنیاز منوط به پیش‌پرداخت شده است. تا چند سال قبل مواد اولیه موردنیازمان را اعتباری خرید می‌کردیم اما اکنون ۸۰ تا ۹۰ درصد پول آن را باید هنگام سفارش پرداخت کنیم.

خلأ ثبات در بازار

این فعال صنعت کفش با گلایه از بی‌ثباتی بازار، ادامه داد: یکی از حمایت‌های دولت از صنایع کوچک ایجاد ثبات نسبی در بازار است. صنعتگر تمام دارایی خود را وارد تولید می‌کند، درحالی‌که اگر آن را در بازار ملک سرمایه‌گذاری می‌کرد، نه‌تنها ضرر نمی‌کرد، بلکه به سهولت صاحب سود هنگفتی نیز می‌شد. آهنین‌جان با اشاره به بی‌ثبات نرخ دلار افزود: به‌دلیل نوسان نرخ دلار تولیدکننده نگران بازارش است، زیرا مواد اولیه را تهیه و کالاهای درخواستی را تولید و فاکتور می‌کند، اما هنگام تحویل، قیمت‌ها تغییر کرده و برای خرید و جایگزین مواد اولیه باید هزینه بیشتری بپردازد که این از حجم سرمایه کم می‌کند، در کنار اینکه سودی هم به‌دست نیامده است. وی گفت: صنعتگر شبانه‌روز تلاش می‌کند، اما در انتها حقوق و دستمزد نیروهایش را هم به‌سختی می‌پردازد. در چنین شرایطی، تنها کسانی که عاشق صنعت هستند، می‌مانند و سرمایه‌گذاری جدیدی هم انجام نمی‌شود. آهنین‌جان در پایان اظهارکرد: اگر از کسانی که فداکارانه در حوزه صنعت و تولید فعالیت دارند به‌شکل مناسب حمایت شود، کشور پیشرفت می‌کند، زیرا علاوه‌بر اشتغالزایی، صادرات هم خواهیم داشت، اما متاسفانه بیشتر چوب لای چرخ صنعت می‌گذارند.

بازار کالاهای لوکس در این روزها

در ادامه علیرضا زیبا، عضو اتحادیه صنف سراجان درباره وضعیت تولید و بازار کیف به صمت گفت: وضعیت در تمام صنوف و صنایع یکی است. نرخ دلار افزایش پیدا کرده، قدرت خرید مردم پایین آمده است و نرخ مواد اولیه و انرژی بالا رفته که تمام این تغییرات تاثیر مستقیم بر تولید و بازار آن دارد. وی افزود: امسال با افزایش ۵۷ درصدی دستمزد، نرخ تمام‌شده بالا رفت و از سوی دیگر، با کاهش سطح درآمد مردم می‌توان گفت محصولاتی مانند کیف و کفش دیگر جزو کالاهای لوکس بوده و هر کسی قادر به خرید آنها نیست. او ادامه داد: همچنین مشکلات نقدینگی، کارگاه‌ها و واحدهای تولیدی کوچک را با خطر تعطیلی مواجه کرده و بسیاری از تولیدکنندگان با یک یا دو کارگر فعالیت دارند. کارخانه‌های بزرگ اگر در مقایسه با کارگاه‌های کوچک توان مالی بالاتری دارند، با مشکل قطعی برق روبه‌رو هستند. تمام این عوامل انرژی تولید را کاهش داده است. زیبا با بیان اینکه صنف سراجان به‌عنوان صنایع کوچک بوده که بیشتر هم در قالب کارگاه‌های کوچک فعالیت دارد، عنوان کرد: در این صنف، تقریبا ۴ کارخانه بزرگ وجود دارد و باقیمانده آنها کارگاهی هدایت می‌شوند. فعالیت کارخانه‌دارها و کارگاه‌دارهای کیف محدود شده، زیرا بازار تقاضای آنها بسیار کاهش یافته است. این عضو اتحادیه سراجان کشور در پاسخ به این پرسش که آیا با توجه به سطح درآمد مردم این باعث نمی‌شود فعالیت کارگاه‌ها بیشتر شده و کارخانه‌های بزرگ در معرض تهدید باشند، گفت: قدرت خرید مردم کاهش یافته و همین امر سبب‌شده خریداران به سوی کالاهای باکیفیت‌تر و عمر بیشتر حرکت کنند؛ از این‌رو شاید بازار کارخانه‌های بزرگ و برندها نسبت به کارگاه‌ها و واحدهای تولیدی کوچک وضعیت بهتری داشته باشد. او گفت: مردم ترجیح می‌دهند به جای خرید چند باره، یک بار کالای مناسب تهیه کنند و هزینه‌های خود را با این شیوه کاهش دهند. البته این امر باعث‌شده تیراژ تولید کاهش پیدا کند و کارخانه‌ها و برندها با مازاد نیرو و تعدیل کارگران روبه‌رو باشند. بی‌تردید امسال تعدیل نیرو نسبت به سال‌های قبل بیشتر خواهد بود. او تاکید کرد: این وضعیت را می‌توان از طریق سازمان تامین اجتماعی پیگیری کرد، اینکه حق بیمه‌ای که سال گذشته صنف کفاشان و سراجان برای نیروهای خود رد می‌کردند، چقدر بوده و امسال چه عددی است. وضعیت تولید نشان می‌دهد امسال با کاهش نیرو در کارگاه‌ها و واحدهای صنعتی روبه‌رو خواهیم بود. این در حالی است که صنایع کوچک با اشتغالزایی و سهمی که در صنعت کشور دارند از اهمیت بسیاری برخوردار بوده و باید مورد حمایت بیشتر قرار داشته باشند. زیبا در پایان با اشاره به حاشیه‌های مالیاتی تولیدکنندگان گفت: مالیات امسال افزایش زیادی داشته و این امر در کنار سایر هزینه‌ها کمر تولید را شکسته است. تولیدکننده برای هر یک از نیروهای خود در کنار مالیاتی که از حقوق خود کارگر کم می‌شود، مالیات بر کارگر را هم بپردازد. به‌عنوان مثال، من تولیدکننده برای هر یک از نیروهای انسانی خود باید ۶۰۰ هزار تومان مالیات بپردازم.

سخن پایانی

بنا بر این گزارش، کم‌کم کاهش تقاضا، تولید را بی‌رمق کرده و کاهش تیراژ تولید با توجه به افزایش قیمت‌ها در آینده‌ای نه‌چندان دور تهدید جدی برای صنعت به‌ویژه صنایع کوچک خواهد بود که سهم زیادی در اشتغالزایی کشور دارند. با توجه به مشکلات معیشتی موجود، مردم فقط توان خرید کالاهای اولیه، خوراک، پوشاک و مسکن را خواهند داشت و سایر کالاها و هزینه‌ها کم‌کم از سبد خانوار حذف خواهد شد یا به‌حداقل می‌رسد.